Bài giảng Ngữ văn lớp 10: Ca dao yêu thương, tình nghĩa

Ca dao Vieät NamNhoùm 1Ca daoyeâu thöông, Qua cầu than thở cùng cầuCầu bao nhiêu nhịp dạ sầu bấy nhiêuQua đình ngả nón trông đìnhĐình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêuBây giờ mận mới hỏi đàoVườn hồng đã có ai vào hay chưa?Mận hỏi thì đào xin thưaVườn hồng có lối nhưng chưa ai vào. Öớc gì ta lấy được nàngĐể ta mua gạch Bát Tràng về xâyXây dọc rồi lại xây ngangXây hồ bán nguyệt cho nàng rửa chân. Ngày ngày em đứng em trôngTrông non non ngất trông sông sông dàiTrông mây mây kéo ngang trờiTrông trăng trăng khuất trông người người xaChaúng chua cuõng theå laø chanhChaúng ngoït cuõng theå cam saønh chín caâyMuoán cho coù ñaáy coù ñaâySôn laâm chöa deã moät caây neân röøng. Traêm naêm ghi taïc chöõ ñoàngDuø ai theâu phuïng veõ roàøng maëc aiÑoâi ta leân thaùc xuoáng gheànhEm ra ñöùng mũi cho anh chòu saøo Thaân em nhö taám luïa ñaøoCoøn nguyeân hay ñaõ xeù vuoâng naøo cho aiÖôùc sao anh ôû moät nhaøRa vaøo ñuïng chaïm keùo maø nhôù thöôngAi làm cho bướm lìa hoa Cho chim xanh nỡ bay qua vườn hồng Ai đi muôn dặm non sông Để ai chứa chất sầu đong vơi đầy.Ai làm cho nước chảy xuôi Cho thuyền xuôi ngược cho người nhớ nhau Chàng đi để thiếp sao đành Thiếp xin khóa cửa, buông mành thiếp theo.Chim khoân maéc phaûi löôùi hoàngHeã ai gôõ ñöôïc, ñeàn coâng laïng vaøngÑeàn vaøng anh chaúng laáy vaøngHeã anh gôõ ñöôïc thì naøng laáy anhThöông em anh cuõng muoán thöôngNöôùc thì muoán chaûy, nhöng möông chaúng ñaøoEm veà lo lieäu theá naøoÑeå cho nöôùc chaûy loït vaøo trong möôngMöa töø trong nuùi möa raMöa khaép thieân haï möa qua chuøa ThaàyÑoâi ta baét gaëp nhau ñaâyNhö con boø gaày gaëp baõi coõ nonMaáy khi roàng gaëp maây ñaâyÑeå roàng than thôû vôùi maây vaøi lôøiNöõa mai roàng ngöôïc maây xuoâiBieát bao giôø laïi noái lôøi nöôùc non.Chieàu chieàu ra ñöùng goác caâyTroâng chim bay lieäng, troâng maây löng trôøiTroâng xa xa tít xa vôøiNhöõng non cuøng nöôùc, nhöõng ñoåi cuøng caâyMoät chôø, hai ñôïi, ba troângBoán thöông, naêm nhôù, baûy taùm chín mong,Möôøi tìm !Khôn ngoan nhờ ấm cha ông,Làm nên phải đoái tổ tông phụng thờ.Đạo làm con chớ hững hờ,Phải đem hiếu kính mà thờ từ nghiêm. Đầu mường ta là cuối mường bạn, Thuyền bè đứt trôi xuôi, người dưới buộc lại Voi ngựa sổng chạy ngược, người trên buộc lại Lợn chó ăn chung, gà vịt ăn cùng. Cần Thơ gạo trắng nước trongAi đi đến đó thời không muốn về. Anh đi anh nhớ quê nhà Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương Nhớ ai dãi nắng dầm sương Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.Ca dao Thân em như hạt mưa rào Hạt rơi xuống giếng hạt vào vườn hoa Thân em như hạt mưa sa Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày Cày đồng đang buổi ban trưa,Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.Ai ơi bưng bát cơm đầy,Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần. Ôn trời mưa nắng phải thìNơi thì bừa cạn, nơi thì cày sâu.Công lênh chẳng quản bao lâuNgày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng.Ai ơi chớ bỏ ruộng hoangBao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu. Bồng bồng cõng chồng đi chơiĐi đến chỗ lội đánh rơi mất chồngChị em ơi cho tôi mượn cái gàu sòngĐể tôi tát nước múc chồng tôi lên. Mẹ em tham gạo tham gà,Bắt em đem gả cho nhà cao sangChồng em thì thấp một gang,Vắt mũi chưa sạch, ra đàng đánh nhau!Nghĩ mình càng tủi càng đau,Trách cha, trách mẹ, tham giàu bán con!Lấy chồng làm lẽ, khổ thay!Đi cấy, đi cầy, chị chẳng kể công.Đến tối chị giữ lấy chồng,Chị cho manh chiếu, nằm không nhà ngoài. Từ khi em về làm dâuAnh thì dặn trước bảo sau mọi lờiMẹ già dữ lắm em ơiNhịn ăn, nhịn mặc, nhịn lời mẹ chaNhịn cho nên cửa nên nhàNên kèo nên cột nên xà tầm rôngNhịn cho nên vợ nên chồngKhen ai kheùo ñaët neân ngheøoKeùm aên keùm maët keùm ñieàu khoân ngoanNhaø giaøu noùi moät hai möôøiNhaø ngheøo noùi chaúng ñöôïc lôøi naøo khoânNhaø ngheøo nhö gioù thuûng troønNhaø giaøu nhö baïc boù hoøm xöa nayCon vua thì lại làm vuaCon sãi ở chùa thì quét lá đaBao giờ dân nổi can quaCon vua thất thế lại ra quét chùa. Con ơi nhớ lấy câu này,Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan Trôøi sao trôøi ôû chaúng caânKeû an khoâng heát, ngöôøi laàn khoâng raNgöôøi thì môû baûy môû baNgöôøi thì aùo raùch nhö laø aùo tôiCöïc loøng neân phaûi bieån dôøiBieån dôøi laïi gaëp phaûi nôi cöïc loøngCanh noâng sôùm toá ngoaøi ñoàngSuoát ngaøy caëm cuïi choáng moâng leân giôøiBöõa aên nhö böõa veùt noàiÑoùi caøo ñoùi raõ moà hoâi öôùt ñaàmSoáng gì soáng toái soáng taêmKhoå ngaøy khoå thaùng khoå naêm khoå ñôøiBaéc thang leân hoûi oâng trôøiCôù sao nôõ ñeå kieáp ngöôøi ñaéng cayCon coø cheát toái hoâm qua Coù moät haït gaïo vôùi ba ñoàng tieànMoät ñoàng mua troáng mua keønMoät ñoàng mua môõ ñoát ñeøn thôø vongMoät ñoàng mua môù rau vong.Ñem veà thaùi nhoû thôø vong con coøCon kieán maø leo caønh ñaLeo phaûi caønh coäc leo ra leo vaøoCon kieán maø leo caønh ñaøoLeo phaûi caønh coäc leo vaøo leo raTrôøi möa cho luùa theâm boângCho nöôùc theâm caù, cho soâng theâm thuyeànCho duø, cho loïng gaõy thenCho voõng, cho caùng moät phen nhuoäm buønKeát thuùcCaùm ôn ñaõ theo doõi