Bài giảng Ngữ văn 10: Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật (tiết 2)

Phong cỏch ngụn ngữ nghệ thuật(tiết 2)Người soạn : Nguyễn Thị Minh HươngTrường THPTChuyờn Hạ Long1.Tớnh hỡnh tượng2. Tớnh truyền cảm.I. Ngôn ngữ nghệ thuật1. Khái niệm ngôn ngữ nghệ thuật2. Các loại ngôn ngữ nghệ thuậtII. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật2. Tớnh truyền cảm.a.Khảo sỏt ngữ liệu: Đau đớn thay phận đàn bà!Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung. (Truyện Kiều -Nguyễn Du)Tỡnh cảm xút thương đau đớn của nhà thơ đối với những người phụ nữ tài hoa bạc mệnh, nỗi bất bỡnh với tạo húa gõy ra số phận đau khổ cho phụ nữ. Người đọc cũng cảm thấy thương xút cho những số phận khổ đau ấy.Tiếng kờu, tiếng than, lời xút xa...như từ trỏi tim đang đau đớn...Tớnh truyền cảm mạnh mẽQuả thật, người phụ nữ phần lớn phải chịu thiệt thũi đau khổ-Nghĩa thụng tin, xỏc định một hiện thực khỏch quan. số phận nhiều thiệt thòi ở người phụ nữCú phần cảm thụng. Ngụn từ chớnh xỏc, khỏch quan Nghĩa xỏc định khỏch quan, cú một chỳt cảm thụngĐọc hai cõu thơ, em cảm nhận điều gỡ về tấm lũng N.Du? Bản thõn em cú xỳc cảm gỡ? So sỏnh với phỏt ngụn trong đờisống?Cỏch thức diễn đạt ở hai vớ dụ cú gỡ khỏc nhau?( giọng điệu, từ ngữ...)Tiếp tục khảo sỏt ngữ liệu:Cỏi đẹp của xứ Nghệ khụng phải ở nơi cỏnh đồng phỡ nhiờu, khụng phải ở trong màu mố của thổ nhưỡng,trong ỏnh sỏng của khớ hậu và thời tiết.Cỏi đẹp của Nghệ - Tĩnh là ở nơi nỳi non hựng vĩ, ở nơi sụng sõu nước trong,với những cảnh vật bao la.Một dóy nỳi õm thầm như một bức bỡnh phong phía sau đất nước. Phớa trước mặt biển Đụng lai lỏng,mờng mụng... Đụi bờn bờ, nỳi non làng mạc gieo vào dũng nước trong veo những tảng búng ờm đềm, uyển chuyển. Nỳi rừng xứ Nghệ cú một vẻ hựng vĩ xứng đỏng với cỏi tờn ngưũi ta đó đặt cho nú từ xưa: Giăng Màn, Thiờn Nhẫn, Đại Huệ, Hồng Sơn... Đặng Thai Mai - trích theo Ngữ văn 10 - tr54Phõn tớch những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của đoạn trớch: kiểu cõu,nhạc điệu, hỡnh ảnh, từ ngữ?Đoạn văn truyền tới người đọc cảm xỳc gỡ?b.Kết Luận1.Tớnh truyền cảm của ngụn ngữ nghệ thuật: Người núi, người viết sử dụng ngụn ngữ để diễn đạt cảm xỳc của mỡnh và cũn tạo ra hiệu quả lan truyền cảm xỳc tới người nghe, người đọc... Tớnh truyền cảm là sức mạnh đặc biệt của ngụn ngữ nghệ thuật, nú khiến người đọc vui, buồn, yờu ,ghột... Dẫn đến hành động...2. Để cú được tớnh truyền cảm trong ngụn ngữ nghệ thuật, người núi, người viết phải lựa chọn ngụn từ, hỡnh ảnh,giọng điệu và đưa tiếng núi tõm hồn của mỡnh vào trang viếtĐể cú tớnh truyền cảm trong ngụn ngữ nghệ thuật, người núi người viết phải chỳ ý gỡ ?Nờu khỏi niệm tớnh truyền cảm trong ngụn ngữ nghệ thuật?Vai trũ, tỏc dụng của tớnh truyền cảm đú ?3. Tớnh cỏ thể húaa. Khảo sỏt ngữ liệuQuan phụ mẫu là người cú nhiều cỏi đặc biệt. Đứng trước ngài,ta cú cảm tưởng hỗn xược như ta lại ăn phải một mõm cỗ đầy ắp những thịt mỡ khi ta đó no nờ. Nghĩa là ta phỏt ngấy vỡ sự phỡ lộn của ngài. Ngài cỳi mặt xuống, cả tấm thịt trờn quai hàm bị cổ ỏo là cứng nú đựn lờn, nú vẽ lờn một nếp răn chia mỏ làm hai khu đều nhau,khu nào cũng phing phớng và nung nỳc những thịt. Cỏi tấm mỏ đầy đặn đến nỗi giỏ chỉ mỗi mũi ghim nhỏ lỡ đụng vào là cú thể chảy ra hàng lớt nước nhờn nhờn mà ta gọi là mỡ. (Nguyễn Cụng Hoan)Tả một viờn quan phụ mẫu quỏ bộo Cỏch tả hài hước lố bịch húa nhõn vật, với những liờn tưởng tỏo bạo, phúng đại cú tớnh giễu cợt Thỏi độ mỉa mai trào phỳng đến độ cay nghiệtAnh Hoàng đi ra. Anh vẫn bước khệnh khạng, thong thả vỡ anh khớ to bộo quỏ, vừa bước vừa bơi cỏnh taykềnh kệnh ra hai bờn, những khối thịt ở bờn dưới nỏch kềnh ra và trụng tủn ngủn như ngắn quỏ. Cỏi dỏng điệu nặng nề ấy, hồi cũn ở Hà Nội anh mặc quần ỏo tõy cả bộ,trụng chỉ thấy là chững chạc và hơi bệ vệ,Bõy giờ nú lộ ra khỏ rừ ràng,trong bộ ỏo ngủ màu xanh nhạt,phủ một cỏi ỏo lờn trắng nú nịt người anh đến nỗi khụng cũn thở được (Nam Cao)-Tả nhà văn Hoàng bộo quỏ trong cỏi thời đúi.Cỏch tả hiện thực, với những quan sỏt cụ thể, cú tớnh khỏch quan Thỏi độ phờ phỏn cỏi bộo, sự sung tỳc khụng hợp thờiSo sỏnh hai đoạn văn trờn? Đối tượng được miờu tả Cỏch thức miờu tả?Tiếp tục khảo sỏt ngữ liệu* những cõu thơ miờu tả vầng trăng trong truyện Kiều của Nguyễn DuVầng trăng vằng vặc giữa trờiĐinh ninh hai miệng một lời song song Hỡnh ảnh vầng trăng sỏng trong, trũn đầy,là minh chứng cho tỡnh yờu sõu sắc, là đối tượng chứng giỏm cho lời thề nguyền chung thủyVầng trăng ai xẻ làm đụi Nửa in gối chiếc , nửa soi dặm trường Hènh ảnh vầng trăng bị xẻ đụi,thật phũ phàng,diễn tả cảnh chia ly của Kiều và Thỳc Sinh, dự cảm cuộc chia tay sẽ là vĩnh viễnCựng một đối tượng, một sự kiện... Người núi người viết miờu tả khỏc nhau, khụng trựng lặp, phự hợp với từng hoàn cảnh. Đú cũng là yờu cầu của tớnh cỏ thể húa.Phõn tớch sự khỏc biệt của hỡnh ảnh ‘’vầng trăng” trong hai cõu thơ trờnb.kết luậnTớnh cỏ thể húa của ngụn ngữ nghệ thuật là việc người núi, người viết sử dụng ngụn ngữ chung của cộng đồng để tạo nờn một giọng điệu riờng, một phong cỏch riêng khụng dễ bắt chước, pha trộn.Tớnh cỏ thể húa... Cũn biểu hiện ở nột riờng của ngụn ngữ nhõn vật, nột riờng trong miờu tả sự việc, hỡnh ảnh...trong cỏc tỡnh huống khỏc nhauTớnh cỏ thể húa của ngụn ngữ nghệ thuật biểu hiện ở cỏch dựng từ, đặt cõu, cỏch sử dụng hỡnh ảnh...Tớnh cỏ thể húa... Tạo nờn sự sỏng tạo mới lạ, phong phỳ của nhà văn- đú là một yờu cầu cú tớnh đặc thự của sỏng tạo nghệ thuật ngụn từThế nào là tớnh cỏ thể húa của ngụn ngữ nghệ thuật?TÍnh cỏ thể húa ... Được biểu hiện ở những dấu hiệu hỡnh thức nghệ thuật nào?Vai trũ, ý nghĩa của tớnh cỏ thể húa trong ngụn ngữ nghệ thuật?Ghi nhớPhong cỏch ngụn ngữ nghệ thuật cú ba đặc trưng cơ bản:Tớnh hỡnh tượng.Tớnh truyền cảm.Tớnh cỏ thể húa.Ngụn ngữ nghệ thuật cú bao nhiờuđặc trưng cơ bản?Luyện tập củng cốBài 1.( cõu 2-SGK- tr 101)- Tớnh hỡnh tượng- vỡ nú cụ thể, sinh động,truyền cảm, đa nghĩa,mang tớnh sỏng tạo riờng của nhà văn- bao gồm cả 2 đặc trưng cũn lạiBài 2.(cõu 3- phần a- tr101) -Nhật ký trong tự canh cỏnh một tấm lũng nhớ nướcBài 3. Đoạn văn sau chỉ ra yờu cầu về đặc trưng nào của ngụn ngữ nghệ thuật núi riờng,và yờu cầu với sỏng tạo nghệ thuật núi chung?“ Văn chương khụng cần đến những người thợ khộo tay, làm theo một vài kiểu mẫu đưa cho.Văn chương chỉ dung nạp những người biết đào sõu, biết tỡm tũi, khơi những nguồn chưa ai khơi và sỏng tạo những gỡ chưa cú...” (Đời thừa- Nam Cao)-- Yờu cầu về tớnh cỏ thể húa , tớnh sỏng tạo khụng lặp lạiBài 4: So sánh hai đoạn thơ viết về mùa thu sau đây:Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao,Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu.Nước biếc trông như từng khói phủ,Song thưa để mặc bóng trăng vào. Thu vịnh - Nguyễn KhuyếnMùa thu nay khác rồiTôi đứng vui nghe giữa núi đồiGió thổi rừng tre phấp phớiTrời thu thay áo mớiTrong biếc nói cười thiết tha Đất nước - Nguyễn Đình ThiHướng dẫn học bài - Chuẩn bị bàiTỡm cỏc dẫn chứng tiờu biểu cho 3 đặc trưng cơ bản của ngụn ngữ nghệ thuật trong những tỏc phẩm đó học- Phõn tớch giỏ trị của nú.Viết đoạn văn miờu tả ngụi trường của em thể hiện những đặc trưng cơ bản của ngụn ngữ nghệ thuật.Làm các bài luyện tập còn lại trong SGK Soạn bài:Trao duyờn – trớch Truyện kiều( chỳ ý giỏ trị truyền cảm của đoạn trớch)