Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 131 + 132 : Tổng kết phần văn bản nhật dụng - Minh Trí

Tiết 131-132, TỔNG KẾT PHẦN VĂN BẢN NHẬT DỤNG A.Lí thuyết I. Ôn tập khái niệm , đặc điểm văn bản nhật dụng - Văn bản nhật dụng là loại văn bản đề cập , bàn luận , thuyết minh , tường thuật , miêu tả , đánh giá ,... về những vấn đề , những hiện tượng gần gũi , bức xúc với cuộc sống của con người và cộng đồng . Văn bản nhật dụng không phải là khái niệm thể loại văn học , cũng không chỉ là kiểu văn bản . Nó chỉ đề cập tới chức năng , đề tài và tính cập nhật của văn bản nhật dụng ( nghĩa là văn bản nhật dụng có thể sử dụng mọi thể loại mọi kiểu văn bản ) - Tính cập nhật của nội dung văn bản : Kịp thời đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của cuộc sống hàng ngày - cuộc sống hiện địa thể hiện rõ ở chức năng - đề tài ( đề tài có tính chất cập nhật ). Văn bản nhật dụng tạo điều kiện tích cực để thực hiện nguyên tắc giúp HS hòa nhâp với xã hội . - Văn bản nhật dụng có thế mạnh riêng giúp HS thâm nhập cuộc sống thực tế . - Tính văn chương của văn bản nhật dụng : Không phải là yêu cầu cao , nhưng là yêu cầu quan trọng mới chuyển tải một cách cao nhất - sâu sắc - thấm thía tới người đọc về tính chất thời sự nóng hổi của vấn đề mà văn bản đề cập . ? Thế nào là văn bản nhật dụng ? ? Thế nào là tính cập nhật của văn bản nhật dụng ? ? Yêu cầu về tính văn chương được đặt ra với văn bản nhật dụng như thế nào ? Tiết 131-132, TỔNG KẾT PHẦN VĂN BẢN NHẬT DỤNG A.Lí thuyết I. Ôn tập khái niệm , đặc điểm văn bản nhật dụng II.Nội dung của văn bản nhật dụng - Đề tài của văn bản có tính cập nhật , gắn với cuộc sống bức thiết hàng ngày , gắn với những vấn đề cơ bản của cộng đồng . Cái thường nhật , gắn với những vấn đề lâu dài của sự phát triển lịch sử xã hội . - Tất cả các vấn đề luôn được các phương tiện thông tin đại chúng nhắc đến , được xã hội và địa phương quan tâm . - Nội dung của văn bản nhật dụng còn là nội dung chủ yếu của nhiều nghị quyết , chỉ thị của Đảng và nhà nước , của nhiều thông báo , công bố của các tổ chức quốc tế ( Thế giới quan tâm ). ? Văn bản nhật dụng có những đặc điểm gì về mặt nội dung? A.Lí thuyết I. Ôn tập khái niệm , đặc điểm văn bản nhật dụng II.Nội dung của văn bản nhật dụng III. Hình thức văn bản nhật dụng - Phương thức biểu đạt của văn bản nhật dụng khá phong phú , đa dạng ( kết hợp nhiều phương thức biểu đạt trong một văn bản ). - Giống như tác phẩm văn chương , văn bản nhật dụng thường không chỉ dùng một phương thức biểu đạt mà kết hợp nhiều phương thức biểu đạt để tăng tính thuyết phục . Tiết 131-132, TỔNG KẾT PHẦN VĂN BẢN NHẬT DỤNG ? Về hình thức , văn bản nhật dụng có những đặc điểm gì ? A.Lí thuyết I. Ôn tập khái niệm , đặc điểm văn bản nhật dụng II.Nội dung của văn bản nhật dụng III. Hình thức văn bản nhật dụng IV. Phương pháp học văn bản nhật dụng - Học văn bản nhật dụng : vận dụng vào thực tiễn ( bày tỏ quan điểm , ý kiến của mình về vấn đề đó , có đủ bản lĩnh kiến thức , cách thức bảo vệ quan điểm , ý kiến ấy ). - Kiến thức của văn bản nhật dụng liên quan đến nhiều môn học ( ví dụ : có thể kết hợp với các môn : Giáo dục công dân , Sinh học ...). Tiết 131-132, TỔNG KẾT PHẦN VĂN BẢN NHẬT DỤNG ? Học văn bản nhật dụng để làm gì ? * Ghi nhớ : - Tính cập nhật về nội dung là tiêu chuẩn hàng đâu của văn bản nhật dụng . Điều đó đòi hỏi lúc học văn bản nhật dụng nhất thiết phải liên hệ với thực tiễn cuộc sống . - Hình thức của văn bản nhật dụng rất đa dạng . Cần căn cứ vào đặc điểm về hình thức văn bản cụ thể , thể loại và phương thức biểu đạt để phân tích tác phẩm . ? Qua phân tích , tổng hợp em hiểu ntn về văn bản nhật dụng A.Lí thuyết I. Ôn tập khái niệm , đặc điểm văn bản nhật dụng II.Nội dung của văn bản nhật dụng III. Hình thức văn bản nhật dụng IV. Phương pháp học văn bản nhật dụng Tiết 131-132, TỔNG KẾT PHẦN VĂN BẢN NHẬT DỤNG . B.Lập bảng tổng kết văn bản nhật dụng Lớp Văn bản Thể loại Phương thức biểu đạt Nội dung chính Nghệ thuật 6 Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử Bút kí mang nhiều yếu tố hồi ký Biểu cảm kết hợp tự sự , miêu tả Hơn một thế kỉ qua, cầu Long Biên đã chứng kiến biết bao sự kiện lịch sử hào hùng bi tráng của Hà Nội . Tuy đã rút về vị trí khiêm nhường nhưng cầu Long Biên vẫn mãi trở thành một chứng nhân lịch sử không chỉ riêng Hà Nội mà của cả nước Phép nhân hóa được dùng để gọi cầu Long Biên cùng lối viết giàu cảm xúc bắt nguồn từ những hiểu biết và kỉ niệm về cầu đã tạo nên sức hấp dẫn của bài văn . Bức thư của thủ lĩnh da đỏ Viết thư Nghị luận kết hợp với biểu cảm , thuyết minh Qua bức thư trả lời yêu cầu mua đất của tổng thống Mĩ Phreng - Klin , thủ lĩnh người da đỏ Xi- ơt-tơn : Con người phải sống hòa hợp với thiên nhiên phải chăm lo bảo vệ môi trường và thiên nhiên như mạng sống của chính mình . Đây là vấn đề có ý nghĩa toàn nhân loại . Giọng văn truyền cảm , bằng lối sử dụng phép so sánh , nhân hóa , điệp ngữ phong phú , đa dạng . Động Phong Nha Bút kí Thuyết minh kết hợp miêu tả , biểu cảm Động Phong Nha ở miền Tây tỉnh Quảng Ninh được xem là kỳ quan thứ nhất “ Đệ nhất kì quan ”. Động phong nha đã và đang thu hút khách tham quan trong và ngoài nước . Chúng a tự hào vì đất nước có động Phong Nha cũng như thắng cảnh khách ( được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới ) Tả kể theo trình tự : từ ngoài vào trong . - Từ khái quát đến chi tiết cụ thể . - Kết hợp với những lời bình của nhà thám hiểm . - Lời văn giàu cảm xúc . B.Lập bảng tổng kết văn bản nhật dụng 7 Cổng trường mở ra Tùy bút Biểu cảm kết hợp với tự sự Tấm lòng yêu thương và tình cảm sâu nặng của người mẹ đối với con gái và vai trò to lớn của nhà trường đối với cuộc sống của mỗi con người . Những dòng nhật ký tâm tình nhỏ nhẹ và sâu lắng . Khắc họa tâm lý nhân vật rõ nét . Mẹ tôi Tùy bút Biểu cảm kết hợp với tự sự Qua bức thư của người bố viết cho con, thể hiện tình yêu thương của cha mẹ đối với con cái . Với những lời nói chân thành sâu sắc của người bố gợi lại những hình ảnh cụ thể về sự hi sinh của người mẹ . Bài viết đầy cảm xúc Cuộc chia tay của những con búp bê Truyện ngắn Tự sự kết hợp với miêu tả , biểu cảm . Cuộc chia tay đau đớn đầy cảm động của 2 em bé trong truyện khiến người đọc thấm thía rằng : tổ ấm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng . Mọi người hãy cố gắng bảo vệ và giữ gìn . Không nên vì bât cứ lý do gì làm tổn hại đến tình cảm tự nhiên trong sáng ấy . - Tình tiết cảm động . - Lựa chọn ngôi kể thứ nhất phù hợp , tạo sự hấp dẫn chân thực , giàu sức thuyết phục . Ca Huế trên sông Hương Bút ký Tự sự kết hợp với miêu tả , biểu cảm Cố đô Huế nổi tiếng không phải chỉ có danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử mà còn nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc thanh lịch và tao nhã , một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng , cần được bảo tồn và phát triển . - Miêu tả chân thực và sinh động , giàu yếu tố biểu cảm . - Sự am hiểu tinh tế của người viết về một di sản văn hóa dân tộc . 8 Thông tin về ngày trái đất năm 2000- Tài liệu của Sở khoa học - công nghệ Hà Nội Thông báo Nghị luận kết hợp với hành chính . Lời kêu gợi bình thường : “ Một ngày không dùng bao ni lông ” được truyền đạt bằng một hình thức rất quan trọng : “ Thông tin về ngày trái đất năm 2000”. Điều đó cùng với sự giải thích đơn giản mà sáng tỏ về tác hại của việc dùng bao ni lông , về lợi ích của việc giảm bớt chất thải ni lông đã gợi cho chúng ta những việc có thể làm ngay để cải thiện môi trường sống , để bảo vệ trái đất - ngôi nhà chung của chúng ta . Giới thiệu chi tiết , cụ thể , số liệu chính xác , lập luận chặt chẽ kết hợp với yếu tố biểu cảm nên tính thuyết phục cao . Ôn dịch thuốc lá Xã luận Thuyết minh kết hợp với nghị luận , biểu cảm Giống như ôn dịch , nạn nghiện thuốc lá rất dễ lây lan và gây những tổn thất to lớn cho sức khở và tính mạng con người . Song nạn nghiện thuốc lá còn nguy hiểm hơn cả ôn dịch : Nó gặm nhấm sức khỏe con người nên không dễ kịp thời nhận biết , nó gây tác hại nhiều mặt đối với cuộc sống gia đình và xã hội . Bởi vậy muốn chống lại nó , cần phải có quan tâm cao hơn và biện pháp triệt để hơn là phòng chống ôn dịch . - Số liệu cụ thể , chính xác . - Bằng cách lập luận chặt chẽ , dẫn chứng cụ thể , cách so sánh bằng nhiều yếu tố biểu cảm nên đầy tính thuyết phục . Bài toán dân số Nghị luận Nghị luận kết hợp với tự sự , thuyết minh . Đất đai không sinh thêm , con người ngày càng nhiều lên gấp bội . Nếu không hạn chế sự gia tăng dân số thì con người sẽ tự làm hại chính mình . Từ câu chuyện một bài toán cổ về cấp số nhân , tác giả đã đưa ra con số buộc người đọc phải liên tưởng suy ngẫm về sự gia tăng dân số đáng lo ngại của thế giới-nhất là ở những nước chậm phát triển . Dựa trên cơ sở một bài toán cổ kể về việc kén rể của nhà thông thái làm cơ sở cho việc lập luận thêm chặt chẽ . Các số liệu cụ thể , chính xác . 9 Phong cách Hồ Chí Minh Nghị luận Nghị luận kết hợp với biểu cảm . Vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại , giữa vĩ đại và giản dị . Chọn lọc chỉ tiêu tiêu biểu , sắp xếp mạch lạc , phù hợp , hài hòa . Ngôn từ sử dụng chuẩn mực , hình ảnh đẹp . Đấu tranh cho một thế giới hòa bình Xã luận Nghị luận kết hợp với biểu cảm Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe dọa toàn thế giới và sự sống trên trái đất . Cuộc chạy đua vũ trang vô cùng tốn kém và cướp đi của thế giới những điều kiện để phát triển , để loại trừ nạn đói , nạn thất học và khắc phục nhiều bệnh tật cho hàng trăm triệu con người , nhất là ở những nước chậm phát triển . Chiến tranh hạt nhân là điều vô cùng phi lý , phản văn minh vì nó tiêu diệt mọi sự sống . Vì vậy đấu tranh cho hòa bình , ngăn chặn và xóa nguy cơ chiến tranh hạt nhân là nhiệm vụ thiết thân và cấp bách của mỗi người , của toàn thể loài người . Bài viết giàu sức thuyết phục bởi lập luận chặt chẽ , tính xác thực cụ thể và nhiệt tình tác giả . Tuyên bố thế giới về sự sống còn bảo vệ và phát triển trẻ em Nghị luận ctrị-xh Nghị luận kết hợp với thuyết minh Bảo vệ quyền lợi , chăm lo đến sự phát triển của trẻ em là một trong những vấn đề quan trọng , cấp bách , có ý nghĩa toàn cầu . Bản tuyên bố của hội nghị cấp cao thế giới về trẻ em ngày 30/9/90 đã khẳng định điều ấy và cam kết thực hiện những nhiệm vụ có tính toàn diện vì sự sống còn và phát triển của trẻ em . Vì tương lai của toàn nhân loại . Bố cục mạch lạc , hợp lí . Các ý trong văn bản có mối quan hệ với nhau .