Bài giảng tiết 98: Hành động nói (tiếp)

Hành động nói và các kiểu câu tương ứng Câu nghi vấn Câu trần thuật Câu cầu khiến Câu cảm thán (1) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. (2) Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. (3) Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.(4) Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo đều được đưa ra trưng bày. (5) Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta) (1) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. (2) Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy . (3) Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.(4) Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo đều được đưa ra trưng bày. (5) Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. Trần thuật Trần thuật Trần thuật Trần thuật Trần thuật Trình bày Yêu cầu Trình bày Trình bày Yêu cầu Trình bày Trình bày Trình bày Điều khiển Điều khiển (1) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. (2) Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy . (3) Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.(4) Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo đều được đưa ra trưng bày. (5) Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. Trần thuật Trần thuật Trần thuật Trần thuật Trần thuật Trình bày Yêu cầu Trình bày Trình bày Yêu cầu Trình bày Trình bày Trình bày Điều khiển Điều khiển Trực tiếp Trực tiếp Gián tiếp Trực tiếp Gián tiếp Ghi nhớ: Mỗi hành động núi cú thể được thực hiện bằng kiểu cõu cú chức năng chớnh phự hợp với hành động đú (cỏch dựng trực tiếp) hoặc bằng kiểu cõu khỏc (cỏch dựng giỏn tiếp). Kiểu câu Hành động nói + + + + T T + + + + GT GT GT GT + T T T T T T T T Bài tập nhanh: Hãy trình bày quan hệ giữa các kiểu câu trần thuật, nghi vấn, cầu khiến, cảm thán với những kiểu hành động nói mà em biết bằng cách đánh dấu (+) vào ô thích hợp vào bảng dưới đây. * Cần nhớ : Hành động nói Khái niệm Các kiểu hành động nói Cách thực hiện hành động nói Hỏi Trình bày Điều khiển Bộc lộ cảm xúc Gián tiếp Trực tiếp Hứa hẹn Bài 1: Tìm các câu nghi vấn trong bài "Hịch tướng sĩ" của Trần Quốc. Cho biết những câu ấy được dùng để làm gì? Trả lời: 1. Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước, đời nào không có? 2. Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không? 3. Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn vui vẻ phỏng có được không? (thực hiện hành động khẳng định) 4. Vì sao vậy? 5. Nếu vậy, rồi đây sau khi giặc giã dẹp yên, muôn đời để thẹn, há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa? a. Vì vậy, nhiệm vụ thiêng liêng của toàn dân ta lúc này là phảI nâng cao tinh thần quyết chiến quyết thắng, quyết tâm giảI phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hoà bình thống nhất Tổ quốc. Hễ còn một tên xâm lược trên đất nước ta, thì ta còn phảI tiếp tục chiến đấu, quét sạch nó đi. Đồng bào và chiến sĩ miền Nam anh hùng, dưới ngọn cờ vẻ vang của mặt trận Dân tộc GiảI phóng, liên tục tiến công, liên tục nổi dậy, kiên quyết tiến lên, giành lấy thắng lợi hoàn toàn. Quân và dân miền Bắc ra sức thi đua yêu nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và làm tròn nghĩa vụ của mình đối với đồng bào miền Nam ruột thịt(…). (Lời kêu gọi cả nước tiến lên đánh thắng giặc Mĩ xâm lược) Dế Choắt trả lời tôi bằng một giọng rất buồn rầu: - Thưa anh em cũng muốn khôn nhưng khôn không được. Đụng đến việc gì là em thở rồi, không còn hơi sức đâu mà đào bới nữa [….]. Hay bây giờ em nghĩ thế này….Song anh cho phép em mới dám nói….. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo: - Được chú mày cứ nói thẳng thừng ra nào. Dế Choắt nhìn tôi mà rằng: Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tối lửa tắt đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang… Chưa nghe hết câu , tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng: - Hức ! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo như thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về, không một chút bận tâm. (Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí) => Dế Choắt yếu đuối nên cầu khiến nhã nhặn, mềm mỏng, khiêm tốn. Dế Mèn ỷ thế mạnh giọng kẻ cả, hách dịch. Bài 4: Trong những cách hỏi đường sau đây, em nên dùng những cách nào để hỏi người lớn? a. Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ? e. Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ? c. Bưu điện ở đâu, hả bác? b. Bác làm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu ạ. d. Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với! Bài 5: Sử dụng cách dùng gián tiếp để diễn đạt các hành động sau: a. Bảo người khác đợi mình. c. Muốn người khác tránh đường cho mình đi. b. Muốn nhờ bạn giải hộ bài tập. d. Kêu gọi mọi người trong lớp học tập. -> Bạn có thể đợi mình một lát được không? -> Bạn làm ơn giúp mình giảI bài toán này được không? Bài 6 Viết một đoạn đối thoại ngắn. Trong đoạn đối thoại có hành động nói được thực hiện theo cách trực tiếp và gián tiếp. Mai: Hà ơi mai đi thăm Lan đi! -> Cách dùng trực tiếp Hà : ừ! Nhưng trước khi đi mình nhờ cậu một việc được không? Mai: Việc gì vậy? -> Cách dùng trực tiếp Hà : Cậu làm ơn sang hướng dẫn mình giải nốt mấy bài tập cô giáo ra hôm qua được chứ? -> Cách dùng gián tiếp