Bài giảng Tiết 59: tổng kết từ vựng (luyện tập tổng hợp)

Tiết 59: TỔNG KẾT TỪ VỰNG (Luyện tập tổng hợp) T×m c¸c tõ t­îng h×nh , t­îng thanh diÔn t¶ c¸c h×nh ¶nh trªn trªn? (1) Trêi ®ang n¾ng, bçng tèi sÇm l¹i. (2) SÊm ïng oµng, chíp loang lo¸ng, nh÷ng ®¸m m©y nÆng nÒ trë n­íc tõ ®©u hèi h¶ bay vÒ. (3) M­a xuèng. (4) Lóc ®Çu cßn tÝ t¸ch, tÝ t¸ch, sau nÆng h¹t dÇn. (5) M­a rµo rµo trªn sµn, gâ lép ®ép trªn phªn nøa, m¸i gi¹i, ®Ëp lïng tïng, liªn miªn vµo tµu l¸ chuèi. (6)TiÕng giät gianh ®æ å å, xãi lªn nh÷ng r·nh n­íc s©u. Bµi tËp nhanh: Bài tập 1: So sánh dị bản hai câu ca dao. Râu tôm nấu với ruột bầu Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon Cúi đầu xuống rồi ngẩng lên ngay, tỏ vẻ đồng ý. Râu tôm nấu với ruột bù Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon. Từ tượng hình gợi tư thế của 2 vợ chồng: gật nhẹ đầu nhiều lần - chỉ sự tán thưởng Tuy nghèo khó với món ăn dân dã, đạm bạc nhưng họ cảm thấy ngon miệng , cùng nhau chia sẻ niềm vui đơn sơ trong cuộc sống. Từ gật đầu: không phù hợp. Từ gật gù: phù hợp hơn. Bài tập 2: Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ trong truyện cười. Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói: - Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn. Vợ nghe thấy liền than thở: - Rõ khổ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ! Bài tập 2: Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ cña ng­êi vî trong truyện cười. Chồng: một chân sút Cả đội bóng chỉ có một người giỏi ghi bàn. Dùng với nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ. Vợ: có một chân. Cầu thủ chỉ còn một chân. Hiểu theo nghĩa gốc. Hiểu sai. Vi phạm phương châm quan hệ Bài tập 3: Đọc đoạn thơ. Áo anh rách vai Quần tôi có vài mảnh vá Miệng cười buốt giá Chân không giày Thương nhau tay nắm lấy bàn tay. Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo. ( Chính Hữu – Đồng chí) Trong các từ gạch chân trên từ nào được dùng theo nghĩa gốc, từ nào được dùng theo nghĩa chuyển? Theo phương thức nào? Bài tập 3: Đọc đoạn thơ. đầu(súng)  ẩn dụ - Miệng, chân, tay Dùng theo nghĩa gốc miệng (người) chân (người) tay (người) - Vai, đầu Dùng theo nghĩa chuyển vai(áo)  Ho¸n dụ Bài tập 4: VËn dông kiÕn thøc ®· häc vÒ tr­êng tõ vùng ®Ó ph©n tÝch c¸i hay trong c¸ch dïng tõ ë bµi th¬ sau: Áo đỏ em đi giữa phố đông Cây xanh như cũng ánh theo hồng Em đi lửa cháy trong bao mắt Anh đứng thành tro, em biết không? ( Vũ Quần Phương- Áo đỏ) Bài tập 4: Chỉ ra các trường từ vựng? Các trường từ vựng có liên quan đến nhau không? T¸c dông cña nã trong bài thơ? Có hai trường từ vựng: + Chỉ màu sắc: đỏ, xanh, hồng. + Chỉ lửa, sự vật và hiện tượng liên quan đến lửa: lửa, cháy, tro. Liên quan chặt chẽ.  Thể hiện một tình yêu, mãnh liệt, cháy báng Các từ trong 2 trường từ vựng liên quan chặt chẽ với nhau: màu áo đỏ của cô gái thắp lên trong mắt chàng trai( và bao người khác) ngọn lửa. Ngọn lửa đó lan tỏa trong anh, làm anh đắm say, ngây ngất( đến mức có thể cháy thành tro) và nhuộm hồng cả không gian, làm không gian cũng như biến sắc( cây xanh như cũng ánh theo hồng) – bài thơ xây dùng được những hình ảnh gây ấn tượng mạnh với người đọc, qua đó thể hiện một tình yêu mãnh liệt, cháy bỏng. Bài tập 5: Đọc đoạn trích. Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên.Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con Ba Khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây ( Ba Khía là một loại còng biển lai cua, càng tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon). ( Đoàn Giỏi – Đất rừng phương Nam) Bài tập 5: Đọc đoạn trích. Các sự vật và hiện tượng được đặt tên trong đoạn trích như: rạch Mái Giầm, kênh Bọ Mắt, kênh Ba Khía.  Là sừ có sẵn (rạch, kênh) kết hợp với đặc điểm riêng biệt của sự vật, hiện tượng (Mái Giầm, Ba Khía, Bọ Mắt). Sông Cửu Long, Sông Lục Đầu, Hồ Hoàn Kiếm, Chuột đồng…. §Æt tªn sù vËt dùa vµo ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña chóng Bµi tËp 6: TruyÖn c­êi sau ®©y phª ph¸n ®iÒu g×? Mét «ng sÝnh ch÷ bÊt chît lªn c¬n ®au ruét thõa. Bµ vî hèt ho¶ng b¶o con: -Mau ®i gäi b¸c sÜ ngay! Trong c¬n ®au qu»n qu¹i «ng ta vÉn g­îng dËy nãi víi theo: -§õng…®õng gäi b¸c sÜ, gäi cho bè ®èc tê! -TruyÖn c­êi trªn phª ph¸n thãi sÝnh ch÷ (qu¸ l¹m dông trong viÖc sö dông tõ m­în ) ViÕt mét ®o¹n tù sù kÓ vÒ gi©y phót em chia tay víi thÇy (c« gi¸o) ®Ó ®Õn n¬i häc tËp míi trong ®ã cã sö dông Ýt nhÊt mét biÖn ph¸p tu tõ. Bµi tËp cñng cè C©u 01 C©u 02 C©u 03 C©u 04 C©u 05 End Èn dô C©u 1. C©u th¬ sau cña NguyÔn Khoa §iÒm (TrÝch “Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn l­ng mÑ”) cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? MÆt trêi cña b¾p th× n»m trªn ®åi MÆt trêi cña mÑ, em n»m trªn l­ng. Nh©n ho¸ Ho¸n dô. So s¸nh A B C D MÆt trêi  Con lµ niÒm tin, võa gÇn gòi, võa thiªng liªng, võa bÐ báng, võa to lín, cao ®Ñp. Bµi tËp cñng cè C©u 02 C©u 03 C©u 04 C©u 05 End C©u 2. C©u th¬ sau cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Lµm trai cho ®¸ng nªn trai Khom l­ng g¾ng søc g¸nh hai h¹t võng. (Ca dao) Nãi qu¸ Nãi gi¶m nãi tr¸nh Ch¬i ch÷ §iÖp ng÷ Bµi tËp cñng cè C©u 03 C©u 04 C©u 05 End C©u 3. C©u văn sau cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Con s«ng §µ tu«n dµi, tu«n dµi nh­ mét ¸ng tãc tr÷ t×nh, ®Çu tãc, ch©n tãc Èn hiÖn trong m©y trêi T©y B¾c bung në hoa ban hoa g¹o th¸ng hai vµ cuån cuén khãi nói ng­êi MÌo ®èt n­¬ng xu©n. (NguyÔn Tu©n) So s¸nh Nh©n ho¸ Èn dô Ho¸n dô Bµi tËp cñng cè C©u 04 C©u 05 End C©u 4. C©u th¬ sau cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Lµm trai cho ®¸ng nªn trai Khom l­ng g¾ng søc g¸nh hai h¹t võng. (Ca dao) Nãi qu¸ Nãi gi¶m nãi tr¸nh Ch¬i ch÷ §iÖp ng÷ Bµi tËp cñng cè C©u 05 End C©u 5. C©u th¬ sau cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c §· thÊy trong s­¬ng hµng tre b¸t ng¸t ViÔn Ph­¬ng Nãi qu¸ Nãi gi¶m nãi tr¸nh C¶ A, B ®Òu ®óng C¶ A, B ®Òu sai th¨m H­íng dÉn vÒ nhµ ¤n l¹i toµn bé nh÷ng ®¬n vÞ kiÕn thøc phÇn tõ vùng VÏ b¶n ®å t­ duy hÖ thèng c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc phÇn tõ vùng S­u tÇm c¸c ®o¹n th¬ cã sö dông c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng( ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p tu tõ ®ã) ChuÈn bÞ bµi: V¨n b¶n “ Lµng” cña Kim L©n +T×m hiÓu t¸c gi¶ Kim L©n +Tr¶ lêi c¸c c©u hái trong vë bµi tËp ng÷ v¨n. TËp thÓ líp 9A chóc mõng c¸c thÇy c« gi¸o