Bài giảng Tiết 5, 6 Cuộc chia tay của những con búp bê

TiÕt 5, 6 Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª Khánh Hoài Nhà văn Khánh Hoài Bút danh khác: Bảo Châu Tên Khai sinh: Đỗ Văn Xuyền, sinh năm 1937. Quê gốc: xã Đông Kinh, Đông Hưng, Thái Bình. Nơi ở hiện nay: thành phố Việt Trì. Là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam (1981) Khánh Hoài học tiểu học và trung học ở Thái Bình, Hà Nội và Hải Phòng. Thời kỳ học Trung học đã tham gia hoạt động bí mật trong phong trào học sinh, sinh viên. Năm 1956-1959 học Đại học sư phạm Hà Nội. Từ 1959-1987: Dạy học, làm hiệu trưởng nhiều trường phổ thông ở Vĩnh Phú. Từ 1988 đến nay: Chi Hội trưởng chi hội Văn nghệ Việt Trì; Trưởng Ban Văn hóa-Xã hội và Phó chủ nhiệm thường trực ủy ban bảo vệ chăm sóc trẻ em thành phố Việt Trì. Tác phẩm đã xuất bản: Trận chung kết (truyện dài, 1975); Những chuyện bất ngờ (truyện vừa 1978); Cuộc chia tay của những con búp bê (truyện, 1992); Chuyện ở lớp, chuyện ở nhà (hay Băng ngũ hổ, truyện vừa, 1993-1994) Nhà văn đã được nhận: giải A, giải Văn nghệ Vĩnh Phú 10 năm (1975-1985).Giải chính thức giải thưởng Hùng Vương Hai anh em ®Òu lµ nh©n vËt chÝnh v× mäi sù viÖc cña c©u chuyÖn ®Òu cã sù tham gia cña c¶ hai. Nh©n vËt chÝnh cña v¨n b¶n lµ ai? V× sao? C©u chuyÖn ®­îc kÓ theo ng«i thø mÊy? ViÖc chän lùa ng«i kÓ nµy cã t¸c dông g×? TruyÖn ®­îc kÓ theo ng«i thø nhÊt. Ng­êi x­ng t«i trong truyÖn lµ ng­êi chøng kiÕn c¸c viÖc x¶y ra, còng lµ ng­êi chÞu nçi ®au nh­ em g¸i cña m×nh. C¸ch chän lùa ng«i kÓ nµy còng lµm t¨ng lªn tÝnh ch©n thùc cña c©u chuyÖn vµ do vËy søc thuyÕt phôc cña truyÖn t¨ng cao h¬n. T¹i sao tªn truyÖn l¹i lµ “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”? Tªn truyÖn cã liªn quan g× ®Õn ý nghÜa cña c©u truyÖn? Nh÷ng con bóp bª vèn lµ ®å ch¬i cña tuæi nhá, th­êng gîi lªn thÕ giíi trÎ em víi sù ngé nghÜnh, trong s¸ng, th¬ ng©y, v« téi . Nh÷ng con bóp bª trong truyÖn còng nh­ hai anh em Thµnh vµ Thuû trong s¸ng, v« t­, kh«ng cã téi lçi g×…thÕ mµ l¹i ph¶i chia tay nhau. Tªn truyÖn ®· gîi ra mét t×nh huèng buéc ng­êi ®äc ph¶i theo dâi vµ gãp phÇn thÓ hiªn ®­îc ý ®å mµ ng­êi viÕt muèn thÓ hiÖn. * Bè côc * Bè côc : 3 ®o¹n Tõ ®Çu -> hiÕu th¶o nh­ vËy: Chia bóp bª TiÕp ->trïm lªn c¶nh vËt :Chia tay líp häc Cßn l¹i: Chia tay anh em Vì bố mẹ chia tay nhau, hai anh em Thành và Thủy cũng phải mỗi người một ngả: Thủy về quê với mẹ, còn Thành ở lại với bố. Hai anh em nhường đồ chơi cho nhau, Thủy đau đớn chia tay thầy cô, khi chia tay còn quyến luyến anh không muốn rời… Biết anh bị r¸ch ¸o, Thñy ®em kim chØ ra tËn s©n bãng v¸ ¸o cho anh. Thµnh tØ mØ gióp em trong häc tËp ChiÒu nµo còng ®Õn líp ®ãn em, võa ®i võa trß chuyÖn. Thµnh nh­êng hÕt ®å ch¬i cho em nh­ng Thuû l¹i sî “lÊy ai g¸c ®ªm cho anh” nªn l¹i nh­êng anh con bóp bª VÖ SÜ… Hai anh em rÊt mùc gÇn gòi, yªu th­¬ng, chia sÎ vµ quan t©m lÉn nhau. TruyÖn “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” kÓ vÒ viÖc: A. Hai anh em Thµnh vµ Thñy chia bóp bª. B. Nh÷ng con bóp bª chia tay nhau. C. Cuéc chia tay ®Çy c¶m ®éng cña Thµnh vµ Thñy khi bè mÑ li h«n. C Trong truyÖn, nh©n vËt chÝnh lµ: A. Hai anh em Thµnh vµ Thñy B. Hai con bóp bª. C. Bè mÑ Thµnh vµ Thñy. A V× sao l¹i cã cuéc chia tay gi÷a hai anh em? A. V× cha mÑ chóng ®i c«ng t¸c xa. B. V× chóng ®­îc nghØ häc. C. V× cha mÑ chóng chia tay nhau. C - R¬i vµo c¶nh gia ®×nh tan vì.- Ph¶i sèng trong nçi ®au tinh thÇn : sèng thiÕu cha hoÆc thiÕu mÑ. 2. Cảnh ngộ của hai anh em: Thñy: - Run lªn bÇn bËt. - CÆp m¾t tuyÖt väng. - Hai bê mi s­ng mäng lªn v× khãc nhiÒu. Thµnh: - C¾n chÆt m«i ®Ó khái bËt lªn tiÕng khãc. - N­íc m¾t cø tu«n ra nh­ suèi ­ít ®Çm c¶ gèi vµ hai c¸nh tay ¸o. - R¬i vµo c¶nh gia ®×nh tan vì.- Ph¶i sèng trong nçi ®au tinh thÇn : sèng thiÕu cha hoÆc thiÕu mÑ. 2. Cảnh ngộ của hai anh em: Ph¶i chia ®å ch¬i, t©m tr¹ng cña hai anh em ®au ®ín, xãt xa, tñi hên. Lêi nãi vµ hµnh ®éng cña Thuû khi thÊy anh chia hai con bóp bª VÖ sÜ vµ Em Nhá ra hai bªn cã g× m©u thuÉn? Theo em cã c¸ch nµo ®Ó gi¶i quyÕt ®­îc m©u thuÉn Êy kh«ng? KÕt thóc truyÖn Thuû ®· lùa chän c¸ch gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo? Chi tiÕt nµy gîi lªn trong em nh÷ng suy nghÜ vµ t×nh c¶m g×? M©u thuÉn ë chç mét mÆt Thuû rÊt giËn d÷ kh«ng muèn chia rÏ hai con bóp bª, nh­ng mÆt kh¸c em l¹i rÊt th­¬ng Thµnh, sî ®ªm ®ªm kh«ng cã con vÖ sÜ canh giÊc ngñ cho anh, nªn em rÊt bèi rèi sau khi ®· “tru trÐo lªn giËn d÷’’. Muèn gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy, chØ cßn c¸ch gia ®×nh Thñy Thµnh ph¶i ®oµn tô. Cuèi truyÖn, Thuû lùa chän c¸ch ®Ó l¹i con Em nhá ë bªn c¹nh con VÖ sÜ ®Ó chóng kh«ng bao giê xa nhau. C¸ch lùa chän cña Thuû gîi lªn trong lßng ng­êi ®äc lßng th­¬ng c¶m ®èi víi Thuû, em võa giµu lßng vÞ tha, võa th­¬ng anh, th­¬ng c¶ nh÷ng con bóp bª, thµ m×nh chÞu chia l×a chø kh«ng ®Ó bóp bª ph¶i chia tay, thµ m×nh chÞu thiÖt thßi ®Ó anh lu«n cã con VÖ sÜ g¸c cho ngñ ®ªm ®ªm. Quan s¸t ®o¹n “T«i ®øng dËy -> c¶nh vËt.” Chi tiÕt nµo trong cuéc chia tay cña Thuû víi líp häc lµm em “giËt m×nh’’ vµ chi tiÕt nµo khiÕn em c¶m ®éng nhÊt? V× sao? Chi tiÕt khiÕn ai còng ph¶i giËt m×nh lµ Thuû cho biÕt em sÏ kh«ng ®­îc ®i häc n÷a do nhµ bµ ngo¹i xa tr­êng qu¸, mÑ b¶o sÏ s¾m cho em mét thóng hoa qu¶ ®Ó ra chî ngåi b¸n. Chi tiÕt c¶m ®éng: C« gi¸o T©m tÆng Thuû quyÓn vë vµ c©y bót m¸y n¾p vµng. C« T©m thèt lªn: Trêi ¬i! C« gi¸o t¸i mÆt vµ n­íc m¾t giµn giôa. Thuû kh«ng ®­îc h­ëng quyÒn cña trÎ em. Gia ®×nh tan vì, em mÊt ®i quyÒn ®­îc c¶ bè mÑ yªu th­¬ng, ch¨m sãc, nu«i nÊng, d¹y dç. MÊt quyÒn ®­îc cha mÑ ch¨m sãc, em mÊt tiÕp quyÒn ®­îc häc hµnh Em h·y gi¶i thÝch v× sao khi d¾t em ra khái tr­êng, t©m tr¹ng cña Thµnh l¹i “kinh ng¹c thÊy mäi ng­êi vÉn ®i l¹i b×nh th­êng vµ n¾ng vÉn vµng ­¬m trïm lªn c¶nh vËt’’. Thµnh kinh ng¹c v× trong khi mäi viÖc ®Òu diÔn ra rÊt b×nh th­êng, c¶nh vËt vÉn rÊt ®Ñp, cuéc ®êi vÉn b×nh yªn… Êy thÕ mµ Thµnh vµ Thuû l¹i ph¶i chÞu ®ùng sù mÊt m¸t vµ ®æ vì qu¸ lín. Cuèi truyÖn, h×nh ¶nh Thñy hiÖn ra qua nh÷ng chi tiÕt nµo? MÆt t¸i xanh nh­ tµu l¸. Ch¹y véi vµo nhµ gh× lÊy con bóp bª. Khãc nøc lªn, n¾m tay t«i dÆn dß. §Æt con Em Nhá quµng tay vµo con VÖ SÜ. Thñy lµ em nhá cã t©m hån trong s¸ng, nh¹y c¶m, rÊt yªu quÝ anh trai. Em ®· ph¶i chÞu nçi ®au kh«ng ®¸ng cã. Tiªu ®Ò cña truyÖn lµ cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª nh­ng cuèi truyÖn l¹i kh«ng chia. Nªu nhËn xÐt cña em vÒ kÕt thóc truyÖn? KÕt thóc t¸c phÈm cã hËu, kh«ng hoµn toµn bi quan, gîi mét c¸i g× ®ã tÝch cùc 1. NghÖ thuËt KÓ b»ng con m¾t vµ nh÷ng suy nghÜ cña ng­êi trong cuéc (nh©n vËt Thµnh - ng­êi kÓ x­ng t«i trong truyÖn) Lêi kÓ ch©n thµnh, gi¶n dÞ, kh«ng cã xung ®ét d÷ déi, ån µo… phï hîp t©m tr¹ng nh©n vËt vµ cã søc truyÒn c¶m. 2. Néi dung: TruyÖn kh¾c ho¹ nh÷ng t×nh c¶m vµ tÊm lßng vÞ tha, nh©n hËu trong s¸ng vµ ®Ñp ®Ï cña hai em bÐ. Hai anh em Thµnh vµ Thñy kh«ng muèn chia bóp bª v×: A. Ai còng muèn m×nh ®­îc c¶ hai con. B. Kh«ng muèn hai con bóp bª xa nhau. C. Kh«ng muèn nghe lêi mÑ ph¶i chia tay nhau. C Th«ng ®iÖp nµo ®­îc göi g¾m qua c©u chuyÖn? H·y t«n träng vµ b¶o vÖ ý thÝch cña trÎ em. B. H·y ®Ó trÎ em ®­îc sèng trong mét m¸i Êm gia ®×nh. C. H·y hµnh ®éng v× trÎ em. B Trong c©u “ N­íc m¾t cø tu«n ra nh­ suèi ­ít ®Çm c¶ gèi vµ hai c¸nh tay ¸o” cã phÐp tu tõ g×? V× sao hai anh em ph¶i chia bóp bª? Tõ chØ t©m tr¹ng cña Thµnh khi thÊy mäi ng­êi vÉn ®i l¹i b×nh th­êng vµ n¾ng vÉn vµng ­¬m trïm lªn c¶nh vËt? Thµnh ng÷ so s¸nh ®­îc dïng ®Ó t¶ g­¬ng mÆt cña Thñy ë cuèi truyÖn? T©m tr¹ng cña Thµnh vµ Thñy trong truyÖn lµ t©m tr¹ng g×? X¸c ®Þnh ng«i kÓ cña v¨n b¶n? So s¸nh Bè mÑ li h«n Kinh ng¹c Xanh nh­ tµu l¸ Buån, ®au ®ín v× ph¶i xa nhau Ng«i thø nhÊt Thö ®Æt tªn cho bøc tranh trªn? ViÕt ®o¹n v¨n cã chñ ®Ò : Tæ Êm gia ®×nh