Bài giảng Sinh học 9 - Bài 22: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH!KIỂM TRA BÀI CŨ1. Đột biến gen là gì? Gồm những dạng nào?2. Nguyên nhân phát sinh của đột biến gen.Tiết 23- BÀI 22ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂI- ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ LÀ GÌ?ABCDEFGHABCDEFGABCDEFGHBCabcdNST ban đầuMột số dạng biến đổi cấu trúc của NST aHình 22. Một số dạng đột biến NSTBCDEFGHAI- ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ LÀ GÌ?cABCDEFGHABCDEFGABCDEFGHBCabd+ NST ban đầu (a): Có .. đoạn genNSTSố đoạn genĐiểm khác so với NST aĐặt tên dạng biến đổibcd+ NST bị biến đổi:2 phút thảo luận87108BCDEFGHAMất đoạn HMất đoạnTăng thêm đoạn B CLặp đoạnĐảo đoạn B C D  D C BĐảo đoạnI- ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ LÀ GÌ?ABCDEFGcABCDEFGHABCDEFGHBCabdBCDEFGHA- Khái niệm: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là những biến đổi trong cấu trúc nhiễm sắc thể; làm sắp xếp lại trình tự các gen và thay đổi hình dạng, cấu trúc của NST Các dạng: + Mất đoạn, + Lặp đoạn, + Đảo đoạn, + Chuyển đoạn.Thế nào là đột biến cấu trúc NST?Đột biến cấu trúc NST gồm những dạng nào?II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂQuan sát những hình ảnh sau và cho biết những nguyên nhân nào gây ra đột biến cấu trúc NST? Sốc nhiệtTia phóng xạtác nhân vật líChất độc da camThuốc trừ sâu, diệt cỏII- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ1. Nguyên nhân Bên ngoài: Do các tác nhân vật lí và hóa học của ngoại cảnh làm phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn trên NST.- Bên trong: Những biến đổi bất thường về sinh lí, sinh hóa trong tế bào.II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ2. Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thểMất 1 đoạn NST số 21 gây bệnh ung thư máu ác tính Mất 1 đoạn ngắn NST số 5 gây nên hội chứng “tiếng mèo kêu”. II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ2. Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thểNạn nhân chất độc da camMắt ruồi giấm có bộ NST bình thườngMắt ruồi giấm có một đoạn NST lặp 2 lầnMắt ruồi giấm có một đoạn NST lặp 3 lầnLặp đọan 16A trên NST của ruồi giấm sẽ làm mắt lồi của ruồi trở thành mắt dẹp (lặp càng nhiều thì mắt càng dẹp)II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂLúa mạch đột biếnSản xuất bia từ lúa mạchLúa mạch thườngEnzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzim này. II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ2. Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể Đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho sinh vậtVD: - Mất 1 đoạn nhỏ trên NST 21 gây ung thư máu ở người - Mất 1 phần cánh của NST số 5 gây hội chứng “mèo kêu” ở người Đột biến cấu trúc ảnh hưởng như thế nào đến sinh vật?Vì sao đột biến cấu trúc thường gây hại cho sinh vật?- Đôi khi có dạng đột biến cấu trúc NST có lợiVì trải qua quá trình tiến hoá lâu dài, các gen đã được sắp xếp hài hoà trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp các gen  gây hại cho sinh vậtVD: Lặp đoạn làm tăng hoạt tính của enzim phân giải tinh bột ở đại mạch  có ý nghĩa trong sản xuất bia Đu đủ chuyển gen kháng virus gây bệnh đốm vòng 2. Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thểGạo chuyển gen giàu carotenChúng ta cần phải làm gì để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST? (Hạn chế được một số bệnh ung thư ở người)Có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trườngĐể hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NSTBảo vệ nguồn nước sạch Để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NSTSử dụng hợp lí, an toàn thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏĐể hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NSTVà chúng ta cần Đấu tranh chống sử dụng vũ khí hóa học, vũ khí hạt nhânĐể hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NSTĐỘT BIẾNCẤU TRÚC NSTKhái niệmNguyên nhânCác dạngĐột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là những biến đổi trong cấu trúc NSTMất đoạnLặp đoạnĐảo đoạnChuyển đoạnBên ngoàitác nhân vật lítác nhân hóa họcBên trongPhần lớn có hại cho sinh vậtTính chấtbiến đổi bất thường về sinh lí, sinh hóa trong tế bàoSố ít có lợi cho sinh vật và con ngườiCủng cố25Mất đoạn nhiễm sắc thểLặp đoạn nhiễm sắc thểĐảo đoạn nhiễm sắc thểChuyển đoạn nhiễm sắc thểCâu 1: Quan sát trường hợp minh họa sau đây và hãy xác định đột biến này thuộc dạng nào?A B.C D E F G H A B.C D E F GCủng cốMất đoạn nhiễm sắc thểĐảo đoạn nhiễm sắc thểLặp đoạn nhiễm sắc thểChuyển đoạn nhiễm sắc thểCâu 2: Đột biến cấu trúc nào sau đây không làm thay đổi kích thước nhiễm sắc thể nhưng làm thay đổi trình tự các gen trên đó, ít ảnh hưởng đến sức sống? Củng cốCâu 3: Cơ chế phát sinh đột biến cấu trúc NST là do tác dụng của các tác nhân gây đột biến, dẫn đến:A. Phá vỡ cấu trúc NSTB.Gây ra sự sắp xếp lại các đoạn trên NSTC. NST gia tăng số lượng trong tế bàoD. Cả A và B đều đúngCủng cốHƯỚNG DẪN VỀ NHÀ -Học bài và trả lời câu hỏi SGK - Đọc trước bài 23: Đột biến số lượng nhiễm sắc thểChúc các em học tốt!beacdfgh bhaecdfgNST ban đầuChuyển đọan trên 1 NST I- ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ LÀ GÌ?beacdfghBEACDFGHecdfghBAbaECDFGHChuyển đọan trên 2 NST NST sau biến đổibeacdfghBEACDFGHecdfghBAbaECDFGHABCDEFGHABCDEFGABCDEFGHBCHình 22. Một số dạng đột biến genBCDEFGHALặp đoạnMất đoạnĐảo đoạnDạng đột biến nào gây hậu quả nghiêm trọng? Dạng đột biến nào ít ảnh hưởng đến sức sống?