Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học - Vũ Thị Thanh Thúy

TRƯỜNG THCS NGÔ GIA TỰNGỮ VĂN 7GV: Vũ Thị Thanh Thúy CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢMVỀ TÁC PHẨM VĂN HỌCTiết 50 - Tập làm văn Văn bản biểu cảmĐời sống(người, vật, cảnh)- Biểu đạt tình cảm, cảm xúc, đánh giá - Khêu gợi lòng đồng cảm nơi người đọcTác phẩm văn học(Truyện, thơ, ca dao...)Tiết 50CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌCI. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” 2. Nhận xét : Đêm qua ra đứng bờ aoTrông cá cá lặn trông sao sao mờ Buồn trông con nhện chăng tơNhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai? Buồn trông chênh chếch sao mai Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ Đêm đêm tưởng dải Ngân HàChuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn Đá mòn nhưng dạ chẳng mònTào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơNguyên văn bài ca dao: Đêm qua ra đứng bờ aoTrông cá cá lặn trông sao sao mờ Buồn trông con nhện chăng tơNhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai? Buồn trông chênh chếch sao mai Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ Đêm đêm tưởng dải Ngân HàChuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn Đá mòn nhưng dạ chẳng mònTào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơTiết 50CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌCI. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” 2. Nhận xét : Bài văn có 5 đoạnĐoạn 1: Từ Đêm qua đến ở bờ ao tối mờ mờ. ( Cảm xúc về câu 1, 2)Đoạn 2: Từ Có lúc đến gọi sao, gọi nhện . ( Cảm xúc về câu 3, 4)Đoạn 3: Từ Thì ra đến vừa da diết vô cùng. ( Cảm xúc về câu 5, 6)Đoạn 4: Từ Đá mòn đến lòng chung thủy của ta. ( Cảm xúc về câu 7, 8 )Đoạn 5: Phần còn lại ( Ấn tượng chung về bài ca dao)Thảo luận nhóm? Tác giả phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao bằng cách tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm về hình ảnh, chi tiết của nó. Chỉ ra các yếu tố đó trong bài văn? Đoạn Chi tiÕt biÓu c¶mC¸ch biÓu c¶m§èi t­îngĐoạn 1Đoạn 2Đoạn 3Đoạn 4126931110875421Thảo luận nhóm? Tác giả phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao bằng cách tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm về hình ảnh, chi tiết của nó. Chỉ ra các yếu tố đó trong bài văn? Đoạn Chi tiÕt biÓu c¶mC¸ch biÓu c¶m§èi t­îngĐoạn 1Đoạn 2Đoạn 3Đoạn 4+ T«i chØ l¬ m¬ nghe thÇy gi¸o gi¶ngvµ so s¸nh hình t­ưîngSuy ngẫn+ A! S«ng Ng©n! ... võa man m¸c, võa b©ng khu©ng, võa da diÕt v« cïng.+ ¤i Tµo Khª!chÝnh lµ lßng chung thñy cña ta! Suy ngÉmHồi tưởng+m¹ng t¬ rung rungnÊc lªn mµ gäi trêi,gäi sao, gäi nhÖn.T­ưëng t­ưîngLiªn t­ưëng C¶nh vµ ngưêitrong bµi ca daoTưởng tượng+bóng một người đội khăn, mặc áo dài, chắp tay sau lưngmờ mờ.+Có lúc tôi đã nghĩmột người quenTiết 50CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌCI. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” 2. Nhận xét : - Tác giả Nguyên Hồng đã cảm nhận bài ca dao bằng những cách: Tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm - Tác giả trình bày cảm xúc về phương diện: nội dung , hình thức, cảnh và người..Ngoài ra còn các phương diện- Cảm xúc về tâm hồn con người, số phận nhân vật trong tác phẩm- Cảm xúc về vẻ đẹp ngôn từ- Cảm xúc về tư tưởng của tác phẩm.- Cảm nhận bằng: Tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm- Phương diện: nội dung, hình thứccảnh và người+ Kh¸i qu¸t vÒ bµi v¨n cña Nguyªn Hång vµ c¸ch ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña «ng vÒ bµi ca dao b»ng s¬ ®å:C¸ch biÓu c¶m vÒ bµi ca dao (cña Nguyªn Hång)Lµ mét tác phẩm văn họcThÓ hiÖn: TØnh c¶m c¶m xócLiªn t­ưëngSuy ngÉmT­ưëng tưîngVÒNéi dung, hình thứcHåi t­ưëngTiết 50CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌCI. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” 2. Nhận xét : 3. Kết luận : - Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc (bài văn, bài thơ) lµ tr×nh bµy nh÷ng c¶m xóc, t­ưëng t­ưîng, liªn tưëng, suy ngÉm cña m×nh vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña t¸c phÈm ®ã. - Ghi nhớ: Ý 1 sgk/ 147Lưu ý - Cảm nghĩ về tác phẩm tất nhiên bắt nguồn từ tác phẩm và sự suy nghĩ cảm thụ của người đọc đối với tác phẩm những cảm nghĩ ấy có thể như sau: - Cảm xúc về cảnh về người trong tác phẩm. - Cảm xúc về tâm hồn con người trong tác phẩm. - Cảm xúc về vẻ đẹp ngôn từ trong tác phẩm. - Cảm xúc về tư tưởng trong tác phẩm. Đoạn 1: Từ Đêm qua đến ở bờ ao tối mờ mờ ( Cảm xúc về câu 1, 2)Đoạn 2: Từ Có lúc đến gọi sao, gọi nhện ( Cảm xúc về câu 3, 4)Đoạn 3: Từ Thì ra đến vừa da diết vô cùng ( Cảm xúc về câu 5, 6)Đoạn 4: Từ Lại con sông đến lòng chung thủy của ta. ( Cảm xúc về câu 7, 8 )Đoạn 5: Phần còn lại ( Ấn tượng chung về bài ca dao)Thân bàiKết bàiKhuyết mở bài Ca dao, dân ca là viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Ca dao diễn tả sâu sắc đời sống nội tâm của con người. Đặc biệt ca dao chú trọng thể hiện nỗi nhớ, tình cảm thuỷ chung của con người. Viết về vấn đề này có rất nhiều bài thể hiện nhưng bài để lại cho tôi ấn tượng sâu sắc nhất là: “ Đêm qua ra đứng bờ ao” Đoạn 2: Từ Đêm qua đến ở bờ ao tối mờ mờ ( Cảm xúc về câu 1, 2)Đoạn 3: Từ Có lúc đến gọi sao, gọi nhện ( Cảm xúc về câu 3, 4)Đoạn 4: Từ Thì ra đến vừa da diết vô cùng ( Cảm xúc về câu 5, 6)Đoạn 5: Từ Lại con sông đến lòng chung thủy của ta. ( Cảm xúc về câu 7, 8 )Đoạn 6: Phần còn lại ( Ấn tượng chung về bài ca dao) Thân bàiKết bàiĐoạn 1: Giới thiệu về bài ca dao, hoàn cảnh tiếp xúc và nêu cảm xúc chung về bài ca dao. Mở bàiTiết 50CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌCI. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” 2. Nhận xét : 3. Kết luận : - Ghi nhớ : Ý1 sgk/ 147MB: Giới thiệu về tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc tác phẩmTB: Những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên.KL:Ấn tượng chung về tác phẩm - Ghi nhớ : Ý2 sgk / 147Tiết 50CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌCI. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” 2. Nhận xét : 3. Kết luận : - Ghi nhớ : Ý1 sgk/ 147 - Ghi nhớ : Ý2 sgk / 147II.Luyện TậpBài tập 1Bài tập 1: Cho đề bài sau : Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” -Hồ Chí Minh.Yêu cầu: Tìm hiểu đề, tìm ý, và phát biểu cảm nghĩ ? II. Luyện tập Cảnh khuyaTiếng suối trong như tiếng hát xa,Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủChưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. (Hồ Chí Minh)Bài tập 1: Cho đề bài sau : Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” -Hồ Chí Minh.Yêu cầu: Tìm hiểu đề, tìm ý, và phát biểu cảm nghĩ ? II. Luyện tập1. Tìm hiểu đề, tìm ýa) Tìm hiểu đề- ThÓ lo¹i:- Đối tượng biểu cảm:- Nội dung biểu cảm:Biểu cảm về tác phẩm văn họcBài thơ “Cảnh khuya” - Hồ Chí MinhTình cảm, cảm xúc trước cảnh và người trong bài thơb) Tìm ý.- Cảm nghĩ về cảnh đêm trăng rừng thơ mộng (câu 1, câu 2) Cảm nghĩ về tâm trạng của Bác trong đêm khuya (câu 3, câu 4)+ Câu 1: Thích thú trước hình ảnh so sánh mới mẻ, hấp dẫn : tiếng suối, tiếng hát+ Câu 2: Hình ảnh bóng trăng, bóng cây, bóng hoa quấn quýt, lung linh, huyền ảo bởi âm hưởng của hai từ “lồng” ở một câu thơ+ Điệp ngữ “chưa ngủ” đặt ở cuối câu thứ 3 và đầu câu thứ 4 là một bản lề mở ra phai phía của tâm trạng trong cùng một con người. +Cảm động về tấm lòng yêu thiên nhiên, đất nước và phong thái ung dung tự tại của Bác2. Dµn ý- Giíi thiÖu vÒ tác giả Hå ChÝ Minh- Hoµn c¶nh s¸ng t¸c : Nh÷ng n¨m ®Çu trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.a. Më bµi- Ên t­ưîng chung: C¶nh ®Ñp trong ®ªm khuya ë rõng ViÖt B¾c vµ t©m tr¹ng cña B¸c.b. Th©n bµi* C©u 1+2: C¶nh ®ªm tr¨ng rõng ªm ®Òm th¬ méng.- Gi÷a kh«ng gian tÜnh lÆng cña ®ªm, næi bËt tiÕng suèi ch¶y rãc r¸ch. C©u th¬ sö dông nghÖ thuËt so s¸nh ®éc ®¸o. - ¸nh tr¨ng chiÕu s¸ng mÆt ®Êt víi nh÷ng m¶ng s¸ng tèi ®an xen hoµ quyÖn t¹o khung c¶nh lung linh huyÒn ¶o.=> T¹o nªn bøc tranh ®ªm tr¨ng rõng tuyÖt ®Ñp cuèn hót ng­ưêi ®äc. * C©u 3+4 : T©m tr¹ng cña B¸c trong ®ªm khuya.- Tr­ưíc khung c¶nh lung linh huyÒn ¶o cña chèn rõng ViÖt B¾c, B¸c say mª ng¾m c¶nh.- B¸c ch­ưa ngñ mét phÇn v× c¶nh ®ªm khuya qu¸ ®Ñp lµm say d¾m t©m hån nghÖ sÜ, phÇn v× lo l¾ng cho ®Êt n­ưíc.=> T×nh yªu thiªn nhiªn lu«n g¾n liÒn víi t×nh yªu n­íc tha thiÕt trong con ng­ưêi B¸c. c) KÕt bµi.- Kh¼ng ®Þnh l¹i t×nh c¶m cña ng­êi viÕt: §©y lµ bµi th¬ hay thÓ hiÖn t©m hån tinh tÕ nh¹y c¶m, tinh thÇn yªu n­ưíc s©u nÆng cña B¸c.Tiết 50CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌCI. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 406,407Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” 2. Nhận xét : 3. Kết luận : - Ghi nhớ 1 sgk/ 147 - Ghi nhớ 2.II. Luyện tậpBài tập 1Bài tập 2a. Mở bài: Giới thiệu đôi nét về Hạ Tri Chương và bài thơ.b. Thân bài: Cảm xúc, suy nghĩ về các hình ảnh và cảm xúc của tác phẩm.- Hoàn cảnh viết bài thơ có nét gì độc đáo, đặc biệt.- Sự đối lập các trạng thái trẻ – già, đi xa – trở về và sự thay đổi của tác giả (tóc mai đã rụng).- Điểm không thay đổi sau bao năm xa cách: giọng quê (cũng chính là cái tình đối với quê hương).- Cuộc gặp gỡ với lũ trẻ con trong làng.- Sự xót xa của tác giả khi bị lũ trẻ coi là người khách lạ.Chính sự trớ trêu này lại càng làm nổi rõ tình yêu quê hương của nhà thơ.c. Kết bài: Cảm xúc chung về tác phẩm. Tình cảm của người viết đối với quê hương.2) Lập dàn ý bài : “NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ”Hướng dẫn về nhà* Hướng dẫn HS học ở nhà và chuẩn bị cho giờ sau:Học thuộc phần ghi nhớ SGK/147 Hoàn thành phần bài tập còn lại của phần luyện tập. Chuẩn bị viết bài TLV số 3. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kh«ng chØ lµ mét nhµ c¸ch m¹ng tµi ba mµ cßn mét nhµ th¬ lín cña d©n téc. Ng­êi ®· ®Ó l¹i rÊt nhiÒu bµi th¬ hay, nh­ng bµi th¬ ®Ó l¹i cho em Ên t­îng s©u s¾c nhÊt lµ bµi “C¶nh khuya”. T¸c phÈm ®­îc B¸c viÕt trong nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p t¹i chèn rõng ViÖt B¾c. Qua bµi th¬, ta thÊy vÎ ®Ñp huyÒn ¶o vµ t©m hån yªu n­íc, yªu thiªn nhiªn tha thiÕt cña Ng­êi.