Bài giảng Ngữ văn lớp 10: Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

1Trích CHINH PHỤ NGÂMT×nh c¶nh lÎ loi cña ng­êi chinh phô2 1.Tác giả      - Đặng Trần Côn: Người làng Nhân Mục, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Sống trong khoảng nửa đầu thế kỷ XVIII. Sáng tác nhiều. Nổi tiếng : Chinh phụ ngâm.     - Bà Đoàn Thị Điểm (1705-1748) : Người làng Giai Phạm, huyện Văn Giàng, xứ Kinh Bắc. Tác phẩm : soạn tập Tục Truyền Kỳ và diễn Nôm bài Chinh Phụ Ngâm.I.TÌM HIỂU CHUNG : 32. T¸c phÈm:- ViÕt b»ng ch÷ H¸n, vµo kho¶ng nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kØ XVIII, khi triÒu ®×nh phong kiÕn r¬i vµo c¶nh lo¹n l¹c, néi chiÕn bi th­¬ng.-> Lµ tiÕng vang ®Çu tiªn vÒ quyÒn sèng, quyÒn h­ëng h¹nh phóc cña con ng­êi.¶nh b×a4T¸c phÈm gåm 478 c©u th¬Theo thÓ tr­êng ®o¶n có(c©u dµi ng¾n kh«ng b»ng nhau)53. §o¹n trÝch:a. VÞ trÝ: tõ c©u 193 - 216D¹o hiªn v¾ng thÇm gieo tõng b­íc,Ngåi rÌm th­a rñ th¸c ®ßi phen.Ngoµi rÌm th­íc ch¼ng m¸ch tin, Trong rÌm, d­êng ®· cã ®Ìn biÕt ch¨ng?§Ìn cã biÕt d­êng b»ng ch¼ng biÕt,Lßng thiÕp riªng bi thiÕt mµ th«i.Buån rÇu nãi ch¼ng nªn lêi,Hoa ®Ìn kia víi bãng ng­êi kh¸ th­¬ng.6Gµ eo ãc g¸y s­¬ng n¨m trèng,HoÌ phÊt ph¬ rñ bãng bèn bªn.Kh¾c giê ®»ng ®½ng nh­ niªn,Mèi sÇu d»ng dÆc tùa miÒn biÓn xa.H­¬ng g­îng ®èt hån ®µ mª m·i,G­¬ng g­îng soi lÖ l¹i ch©u chan.S¾t cÇm g­îng g¶y ngãn ®µn,D©y uyªn kinh ®øt phÝm loan ng¹i chïng.7Lßng nµy göi giã ®«ng cã tiÖn?Ngh×n vµng xin göi ®Õn non Yªn.Non Yªn dï ch¼ng tíi miÒn,Nhí chµng th¨m th¼m ®­êng lªn b»ng trêi.Trêi th¨m th¼m xa vêi kh«n thÊu,Nçi nhí chµng ®au ®¸u nµo xong.C¶nh buån ng­êi thiÕt tha lßng,Cµnh c©y s­¬ng ®­îm tiÕng trïng m­a phun.b. §¹i ý: Miªu t¶ nh÷ng cung bËc s¾c kh¸c nhau nçi c« ®¬n buån khæ cña ng­êi chinh phô khao kh¸t ®­îc sèng trong c¶nh h¹nh phóc løa ®«i.89Chinh phụ ngâm khúc được Ðặng Trần Côn tiên sinh sáng tác bằng chữ Nho nói lên tâm sự của một người vợ có chồng đang dong ruổi nơi biên thùy trong thời loạn lạc. Cái hoài bảo chờ chồng, cái cô đơn lạnh lẽo, cái lòng nhớ thương và mong chờ ngày trở về trong chiến thắng vinh quang được tác giả đưa vào một áng thơ làm rung động lòng người. Chinh phụ ngâm khúc征 婦 吟 曲10II. ĐỌC HIỂU Nçi c« ®¬n cña ng­êi chinh phôa. 8 c©u ®Çu.D¹o hiªn v¾ng thÇm gieo tõng b­ícNgåi rÌm th­a rñ th¸c ®ßi phen.Ngoµi rÌm th­íc ch¼ng m¸ch tinTrong rÌm, d­êng ®· cã ®Ìn biÕt ch¨ng?§Ìn cã biÕt d­êng b»ng ch¼ng biÕt,Lßng thiÕp riªng bi thiÕt mµ th«i. Buån rÉu nãi ch¼ng nªn lêiHoa ®Ìn kia víi bãng ng­êi kh¸ th­¬ng.11+ Khắc khoải chờ mong : “dạo hiên vắng thầm gieo từng bước” , trong phòng hết buông rèm lại cuốn rèm lên.+ Lúc nào cũng thấy lẻ loi.+ Khát khao được đồng cảm :chim thước chẳng chịu mách tin, đèn không biết tâm sự của mình.Cùc t¶ nçi c« ®¬n, lÎ loi cña ng­êi chinh phô.12 b. 8 c©u tiÕpGµ eo ãc g¸y s­¬ng n¨m trèng,HoÌ phÊt ph¬ rñ bãng bèn bªn.Kh¾c giê ®»ng ®½ng nh­ niªn,Mèi sÇu d»ng dÆc tùa miÒn biÓn xa.H­¬ng g­îng ®èt hån ®µ mª m¶i,G­¬ng g­îng soi lÖ l¹i ch©u chan.S¾t cÇm g­îng g¶y ngãn ®µn,D©y uyªn kinh ®øt phÝm loan ng¹i ngïng.13 + Soi gươngkhông cầm được nước mắt+ Đốt hươngchìm đắm vào sầu tủi miên man+ Đànđàn đứt dây, chùng lạiKhông thoát nổi sự cô đơn, nçi c« ®¬n nghª ngím ®ang bña v©y ng­êi chinh phô.-> Hµnh ®éng g­îng g¹o, miÔn c­ìng.-> Sù kh«ng hay trong t×nh c¶m vî chång.142. NiÒm nhí th­¬ng ng­êi chång n¬i ph­¬ng xa.Lßng nµy göi giã ®«ng cã tiÖn?Ngh×n vµng xin göi ®Õn non Yªn.Non Yªn dï ch¼ng tíi miÒn,Nhí chµng th¨m th¼m ®­êng lªn b»ng trêiTrêi th¨m th¼m xa vêi kh«n thÊu,Nçi nhí chµng ®au ®¸u nµo xong.C¶nh buån ng­êi thiÕt tha lßng,Cµnh c©y s­¬ng ®­îm tiÕng trïng m­a phun.15 Ng­êi chinh phô béc b¹ch nçi lßng : Göi giã ®«ng Göi non YªnH×nh ¶nh ­íc lÖ t­îng tr­ng, gîi nhí kh«ng gian réng lín, xa x¨m -> Ng­êi chinh phô lu«n h­íng vÒ ng­êi chång ph­¬ng xa víi nçi nhí bao la, v« bê.16 - Nỗi nhớ vẫn không ngăn được, vẫn da diết khôn nguôi: + Nhớ chàng đằng đẵng: nỗi nhớ kéo dài trong thời gian. + Nhớ chàng đau đáu: nhớ quay quắt trong lòng. 17- Nçi nhí thÊm vµo c¶nh VËt: C¶nh buån ng­êi thiÕt tha lßngCµnh c©y s­¬ng ®­îm tiÕng trïng m­a phun. So s¸nh phãng ®¹i: s­¬ng ®­îm m­a phun -> nçi nhí cµng thªm chång chÊt tr­íc thêi tiÕt khèc liÖt - C¶nh buån ng­êi thiÕt tha lßng: c©u th¬ ang tÝnh triÕt lÝ, kh¸I qu¸t mét qui luËt: ng­êi buån, c¶nh còng ch¼ng vui.18Nội dung : Tâm trạng của người phụ nữ phải sống trong cảnh lẻ loi vì chồng tham gia vào cuộc đánh dẹp của vua chúaTinh thần phản kháng đối với cuộc chiến tranh phi nghĩa.Nghệ thuật : Diễn tả được những diễn biến phong phú, tinh vi của tình cảm.III. Tæng kÕt.19Chinh phụ ngâm khúc được Ðặng Trần Côn tiên sinh sáng tác bằng chữ Haùn nói lên tâm sự của một người vợ có chồng đang dong ruổi nơi biên thùy trong thời loạn lạc. Cái hoài bảo chờ chồng, cái cô đơn lạnh lẽo, cái lòng nhớ thương và mong chờ ngày trở về trong chiến thắng vinh quang được tác giả đưa vào một áng thơ làm rung động lòng người. 2021