Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết 87: Lập luận trong văn nghị luận

Tiết 87: LẬP LUẬN TRONG VĂN NGHỊ LUẬNI. Khái niệm về lập luận trong bài văn nghị luận1. Khảo sát ví dụ a. Mục đích của lập luận: thuyết phục đối phươngtừ bỏ ý chí xâm lược b. Để đạt được mục đích đó, tác giả sử dụng:- Lí lẽ 1: Người dùng binh giỏi là ở chỗ biết xét thời thế- Lí lẽ 2: Được thời, có thế thì biến mất làm còn, hóa nhỏ thành lớn.- Lí lẽ 3: Mất thời không thếtrở bàn tay mà thôi.Kết luận: “Nay các ông không rõ thời thếviệc dùng binh được” 2. Khái niệm lập luận Đưa lí lẽ, bằng chứng nhằm dẫn dắt người nghe đến một kết luận nào đó mà người viết muốn đạt đượcII. Cách xây dựng lập luận 1. Xác định luận điểmLuận điểm: ý kiến thể hiện tư tưởng quan điểm Bài văn bàn về : thái độ tự trọng trong việc dùng tiếng mẹ đẻ. Quan điểm của tác giả: khi nào thật cần thiết mới dùng tiếng nước ngoài.b. Văn bản có 2 luận điểm:- Tiếng nước ngoài (T.Anh) đang lấn lướt T.Việt trong các bảng hiệu, quảng cáo ở nước ta.- Một số trường hợp tiếng nước ngoài đưa vào báo chí không cần thiết. 2. Tìm luận cứLuận cứ: Lí lẽ, bằng chứng mà người viết đưa ra để người nghe hiểu và tin vào luận điểmVăn bản phần I có 3 luận cứ: là 3 lí lẽ Lí lẽ 1: Người dùng binh giỏi là ở chỗ biết xét thời thế Lí lẽ 2: Được thời, có thế thì biến mất làm còn, hóa nhỏ thành lớn. Lí lẽ 3: Mất thời không thếtrở bàn tay mà thôi.b. Văn bản ở phần II có 6 luận cứ (dẫn chứng thực tế)- Luận điểm 1: 3 luận cứ + Khắp nơi đều có quảng cáodanh lam thắng cảnh. + Chữ nước ngoàichữ Triều Tiên to hơn ở phía trên. + Đi đâu, nhìn đâu chữ Triều Tiên.- Luận điểm 2: 3 luận cứ + Tôi không biết chữ Triều Tiên nhưng cũng xem qua khá nhiều tờ báo. + Có một số tờ báoin rất đẹp. + Nhưng các tờ báo phát hành trong nướcnhũng bài cần đọc. 3. Lựa chọn phương pháp lập luậnPhương pháp lập luận: cách thức sắp xếp luận điểm, luận cứ sao cho lập luận chặt chẽ, thuyết phục.Lập luận ở phần I: phương pháp diễn dịch, quan hệ nhân - quả Lập luận ở phần II: phương pháp quy nạp, so sánh, đối lậpb. Một số phương pháp thường sử dụng trong văn bản nghị luận:- PP loại suy: dựa vào so sánh các đối tượng, tìm ra thuộc tính giống nhau, từ đó suy ra chúng có những thuộc tính giống nhau khác.PP phản đề: Xuất phát từ một kếtluận có sẵn để suy ramột kết luận khác.PP ngụy biện:Từ thực tế hiển nhiênsuy ra những kết luậnchủ quan nhằm bác bỏý kiến của đối phương.III. Củng cố, luyện tập 1. Củng cố: Ghi nhớ: sgk/111 Lập luận là đưa ra lí lẽ, bằng chứng nhằm dẫn dắt người đọc đến một kết luận nào đó mà ngừơi viết muốn đạt tới Để xây dựng lập luận trong văn bản NL, cần xác định được luận điểm chính xác, minh bạch; tìm các luận cứ (lí lẽ và bằng chứng) thuyết phục và vận dụng các phương pháp lập luận hợp lí (phương pháp quy nạp, diễn dịch, nêu phản đề) 2. Luyện tập a. Bài tập 1:- Luận điểm: Chủ nghĩa nhân đạo trong văn học trung đại rất phong phú và đa dạng- Luận cứ: + Luận cứ lí lẽ: Chủ nghĩa nhân đạo biểu hiện ở lòng thương người, khẳng địnhngười với người. + Luận cứ dẫn chứng thực tế: Liệt kê các tác phẩm: Cáo bệnh- PP lập luận: quy nạpb. Bài tập 2: Tìm luận cứ cho các luận điểm- Câu a: Đọc sách đem lại cho ta nhiều điều bổ ích + Đọc sách nâng cao tầm hiểu biết về tự nhiên , xã hội + Đọc sách giúp ta khám phá chính bản thân mình + Đọc sách chắp cánh cho ước mơ và sáng tạo + Đọc sách giúp cho việc diễn đạt tốt hơn- Câu b: Môi trường đang bị ô nhiễm nặng nề + Đất đai bị xói mòn, sa mạc hóa + Không khí bị ô nhiễm + Nước bị nhiễm bẩn không thể tưới câyăn uống, tắm rửa + Môi sinh đang bị tàn phá, hủy diệt -Câu c: Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng. +Vhdg là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ +Vhdg là những tác phẩm truyền miệngD. Dặn dòHọc bài cũ: Nắm cácbước xây dựng lập luận xem lại các bài tậpSoạn bài mới: Chí khí anh hùng(trích “Truyện Kiều”) + Hàm nghĩa các cụm từ “lòng bốn phương, mặt phi thường”? + Phân tích lí tưởng anh hùng của Từ Hải? + Cách miêu tả người anh hùng trong đoạn trích có gì độc đáo?