Bài giảng Ngữ văn lớp 10: Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng

A- Vài nét về tác giả:- Lí Bạch (701 - 762) tự là Thái Bạch, hiệu là Thanh Liên cư sĩ.- Quê gốc ở Thành Kỷ - Lũng Tây (nay là Cam Túc). Lớn lên ở làng Thanh Liên huyện Xương Long thuộc Miên Châu (nay là Tứ Xuyên).- Ngay từ thuở nhỏ, Lí Bạch đã tỏ rõ tài hoa về thơ phú. Ông học rộng, biết nhiều, giỏi về kiếm thuật.- Đã từng được tiến cử vào kinh đô Tràng An nhận chức Hàn Lâm cung phụng. Bất mãn với triều đình ông đã từ quan, rời kinh thành đi du ngoạn khắp nơi.- Mất năm 762 tại Dương Đồ - An Huy - Thọ 61 tuổi. Để lại trên dưới 1000 bài thơ với Lí Thái Bạch tập gồm 30 quyển.* Nội dung thơ ca:- Đả kích các thế lực đen tối.- Ca ngợi non nước tráng lệ hùng vĩ, bộc lộ tấm lòng yêu đời, yêu thiên nhiên - đất nước.* Đặc điểm thơ:- Đậm sắc thái lãng mạn, bay bổng Đè sóng cưỡi gió hẳn có lúc. Treo thẳng buồm mây vượt bể khơi. (Đường đi khó). thi tiên.- Có những sáng tạo mới mẻ táo bạo trong việc xây dựng hình ảnh, tứ thơ, sử dụng ngôn từ. Nắng rọi Hương Lô khói tía bay. Xa trông dòng thác trước sông này. Nước bay thẳng xuống ba ngàn thước. Tưởng dải Ngân Hà tuột khỏi mây. (Xa ngắm thác núi Lư).Đỗ Phủ ca ngợi Lí Bạch: Bút lạc kinh phong vũ. Thi thành khấp quỷ thần. (Bút hạ gió mưa nổi Thơ ra quỷ thần khóc).B. Tìm hiểu bài thơ:I. Nhan đề:Hoàng hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng(Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng)- Lầu Hoàng hạc: Di tích văn hoá nổi tiếng ở Vũ Xương - Hồ Bắc - gắn với huyền thoại người tiên cưỡi hạc vàng bay về.- Mạnh Hạo Nhiên (689- 740) nhà thơ nổi tiếng đời Đường - người bạn vong niên của Lí Bạch.- Quảng Lăng: đô thị phồn hoa vào bậc nhất đời Đường.II. Phân tích: Cố nhân tây từ Hoàng Hạc Lâu. Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu.- Không gian: + Nơi đến: Dương Châu (Phía Đông). Thời gian: Nhân vật: + Người tiễn: Lí Bạch.=> từ ngữ tự sự cụ thể, rõ ràng.- Cố nhân: Bạn cũ, thân thiết gắn bó từ lâu có rât nhiều kỷ niệmTừ "cố" (cố nhân, cố tri, cố hương, cố quốc, cố đô) mang sắc thái biểu cảm đặc biệt, thể hiện tình cảm nhớ thương lưu luyến.- Tây từ: Động tác di chuyển, đi từ phía Tây về phía Đông xa dần  trống vắng, buồn nhớ.+ Nơi tiễn: Lầu Hoàng Hạc (phía Tây).+ Tháng 3 : mùa xuân.+ Người ra đi: Mạnh Hạo Nhiên.- Yên hoa: + Cảnh đẹp mùa xuân diễm lệ. + Nơi phồn hoa đô hội. chứa đựng tình cảm của con người, nỗi buồn khi li biệt.- Lầu Hoàng Hạc: Nơi thi hội tao nhân, nơi li biệt gợi nhiều xúc động. + Hoa khói trên sông Cô phàm viễn ảnh bích không tận.Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu.Cô phàm: Bích không tận:  nhấn mạnh sự cô đơn lẻ loi.Cánh buồm lẻ loi cô đơn xa xa bé nhỏ. khoảng không xanh biếc vô tận .- Hình ảnh: "Bóng cánh buồm lẻ loi xa xa mất hút vào khoảng không xanh biếc".  Hình ảnh động: Con thuyền xa dần - mờ dần (viễn ảnh) - mất hút vào khoảng không. khắc hoạ ánh mắt đau đáu dõi theo.- Duy kiến: chỉ nhìn thấyTrường Giang thiên tế lưu: Sông Trường Giang chảy ở lưng trời Bàng hoàng, hẫng hụt."Phàm ảnh tận tắc mục lực dĩ cực, giang thuỷ trường tác li tư vô nhai. Trương vọng chi tình, cụ tại ngôn ngoại".(Bóng buồm biến mất thì sức nhìn đã hết, dòng sông dài thì nỗi niềm chia li không bến bờ. Tình cảm khi ngóng trông đều ở ngoài lời). (Đường Nhữ Tuân - Đường thi giải).III. Tổng kết:- Bài thơ ngắn gọn, hàm súc, lời ít nhưng ý tình dạt dào. Không có một từ nào là buồn, thương nhớ, không có giọt lệ nào trong buổi tiễn đưa mà vẫn gợi lên cái buồn mênh mông sâu lắng. Đặc biệt là khi nói về cái buồn của sự li biệt, Lí Bạch vẫn giữ được phong cách phóng khoáng khi miêu tả cái hùng vĩ của thiên nhiên. Bài thơ xứng đáng là tuyệt bút về chia ly, về tình bạn.Bản dịch 2: Bạn từ lầu Hạc ra điDương Châu hoa khói giữa kì tháng ba Trời xanh tít cánh buồm xaDòng Trường Giang chảy trôi qua bầu trờiChúc các thầy cÔ giáo mạnh khoẻchúc các em học tập tốt