Bài giảng môn Ngữ văn khối 11 - Tiết 109: Lí Luận văn học một số thể loại văn học: kịch, nghị luận

Ngữ văn 11Ngữ văn 11Tập thể học sinh lớp 11B kính chào quí thầy cô!Ổn định tổ chứcKiểm tra bài cũKhái quát giá trị nghệ thuật và nội dung của đoạn trích Người cầm quyền khôi phục uy quyền (trích tiểu thuyết Những người khốn khổ - V. Huy - gô)?GV: Nguyễn Thị Duyên ThuỷMỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN Chia lớp thành 4 nhóm:Nhóm 1: + Kể tên một số tác phẩm kịch đã học trong chương trình Ngữ Văn THCS và THPT(lớp 10, 11)? + Nêu khái niệm kịch?Nhóm 2: Trình bày những đặc trưng cơ bản của kịch?Nhóm 3: Nêu các cách phân loại kịch? Mỗi loại lấy một vài ví dụ minh hoạ?Nhóm 4: Trình bày những yêu cầu khi đọc kịch bản văn học? Lấy VD minh hoạ tương ứng khi đọc – hiểu đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài (kịch Vũ Như Tô- Nguyễn Huy Tưởng)(Các nhóm thảo luận và trình bày trong 5phút)I . Kịch:MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬNI . Kịch :1 . Khái niệm kịch :  Một số tác phẩm kịch đã học:- Quan Âm Thị Kính (Nỗi oan hại chồng)- Ông Giuốc- đanh mặc lễ phục (hài kịch của Mô- li-e)- Bắc Sơn, Vũ Như Tô (trích đoạn Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài) - Nguyễn Huy Tưởng- Tôi và chúng ta- Lưu Quang Vũ- Rô-mê-ô và Giu-li-et của Sếch- xpia (trích đoạn Tình yêu và thù hận) Lưu Quang VũNguyễn Huy TưởngUy- li am Sêch- xpiaChèo Quan Âm Thị Kính Chèo Kim NhamKịch Rô - mê - ô và Giu - li - etMỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN1 . Khái niệm kịch :I . Kịch :MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN1 . Khái niệm kịch :I . Kịch :- Là một loại hình nghệ thuật tổng hợp, thường được sáng tác thành tác phẩm để diễn ( Trên sân khấu – trong điện ảnh .)- Chỉ có kịch bản mới thuộc phạm vi văn học . - Dung lượng nội dung hiện thực không lớn như truyện, không gây lắng đọng mạch cảm xúc như thơ ca.MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN1 . Khái niệm kịch :I . Kịch :- Là một loại hình nghệ thuật tổng hợp, thường được sáng tác thành tác phẩm để diễn ( Trên sân khấu – trong điện ảnh .)- Chỉ có kịch bản mới thuộc phạm vi văn học. - Tái hiện những xung đột trong cuộc sống qua diễn tiến của cốt truyện kịch, qua lời thoại và hành động của các nhân vật kịch. MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬNI . Kịch :1 . Khái niệm kịch :2. Đặc trưng của kịch:a, Xung đột kịch: những mâu thuẫn dồn nén, quy tụ, phát triển gay gắt, căng thẳng cần phải giải quyết+ Xung đột bên ngoài: nhân vật- nhân vật, nhân vật- gia đình, xã hội, thời đại+ Xung đột bên trong: xung đột trong nội tâm nhân vậtSự phát triển của xung đột kéo theo sự phát triển của cốt truyệnCốt truyện kịch: mở đầu - thắt nút - phát triển - đỉnh điểm - cởi nút (Cốt truyện của truyện: mở đầu - phát triển - thắt nút - đỉnh điểm- kết thúc) MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬNI . Kịch :1 . Khái niệm kịch :2. Đặc trưng của kịch:a, Xung đột kịch:b, Hành động kịch: sự tổ chức cốt truyện với các tình tiết theo một diễn biến lôgic, chặt chẽ, nhất quán (do nhân vật thể hiện)VD:+ Quan Âm Thị Kính: Hành động Thị Kính cắt râu Thiện sĩ  Tạo nên án oan + Vũ Như Tô: VNTô quyết định mượn tiền của của Lê Tương Dực để xây Cửu Trùng Đài tạo xung đột MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬNI . Kịch:1 . Khái niệm kịch :2. Đặc trưng của kịch:a. Xung đột kịch:b. Hành động kịch:c. Nhân vật kịch: bộc lộ đặc điểm, tính cách qua hành động, ngôn ngữ.Gồm nhân vật chính – phụ, chính diện – phản diện, Lời nhân vật nói với người xemI . Kịch :1 . Khái niệm kịch :2. Đặc trưng của kịch: d. Ngôn ngữ kịch :MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN 3 loại Đối thoạiĐộc thoạiBàng thoại Ngôn ngữ kịch có tính hành động và khẩu ngữ cao Lời nhân vật nói với nhauLời nhân vật tự nói với mình để bộc lộ tâm trạngHffHHề chèo xưng danhMỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬNa) Xét theo nội dung ý nghĩa xung đột Có 3 loại Làm bật lên tiếng cười, chế giễu mỉa mai.Phản ánh mâu thuẫn,xung đột trong cuộc sống hằng ngày với bi – hài kết hợp. Gợi lên nỗi xót xa thương cảm.Chính kịch Hài kịch Bi kịch I . Kịch :1 . Khái niệm kịch :2. Đặc trưng của kịch3. Phân loại kịchMỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬNb) Xét theo hình thức ngôn ngữ trình diễn Có 3 loại Lời thoại bằng ngôn ngữ đời thường Lời thoại bằng hát như tuồng,chèo, cải lương Lời thoại bằng thơ Kịch thơKịch nóiCa kịchI . Kịch :1 . Khái niệm kịch :2. Đặc trưng của kịch3. Phân loại kịchChiếu chèo Bắc BộChèo trong lễ hộiTuồngLiên hoan tuồng cổCải lươngMỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN4 . Yêu cầu về đọc kịch bản văn học :I . Kịch :MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN4 . Yêu cầu về đọc kịch bản văn học :a. Tìm hiểu xuất xứ :Đọc kỹ lời giới thiệu - tiểu dẫn để hiểu về tác giả - tác phẩm, hoàn cảnh ra đời - vị trí đoạn trích hay toàn tác phẩm .VD: Đọc hiểu đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài (Kịch Vũ Như Tô)Tác giả: Nguyễn Huy Tưởng có thiên hướng khai thác đề tài lịch sử. Hoàn cảnh sáng tác: Kịch Vũ Như Tô viết năm 1941, lấy bối cảnh lịch sử xảy ra ở Thăng Long khoảng năm 1516- 1517. Vị trí đoạn trích: thuộc hồi VI . Kịch :MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN4 . Yêu cầu về đọc kịch bản văn học :b. Cảm nhận lời thoại nhân vật :Xác định quan hệ giữa các nhân vật - tìm hiểu đặc điểm tính cáchcủa từng nhân vật .VD: Đọc hiểu đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài (Kịch Vũ Như Tô)Quan hệ giữa Đan Thiềm và Vũ Như Tô: là bạn tri âm tri kỉTính cách:+ Vũ Như Tô: nghệ sĩ tài ba, có nhân cách, hoài bão, lí tưởng nghệ thuật cao cả nhưng còn có những lầm lạc trong suy nghĩ và hành động.+ Đan Thiềm: trân trọng, đam mê cái tài,luôn tỉnh táo sáng suốt, thức thời, biết thích ứng với hoàn cảnh.I . Kịch :MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN4 . Yêu cầu về đọc kịch bản văn học : c. Phân tích hành động kịch :Xác định xung đột chủ yếu, thứ yếu, phân tích diễn tiến vàkết quả từng xung đột . VD: Đọc hiểu đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài (Kịch Vũ Như Tô)Xung đột chính của hồi kich:- MT1:Giữa giai cấp thống trị thối nát, xa hoa, truỵ lạc với nhân dân đau khổ, lầm than  Giải quyết: Vua Lê Tương Dực bị giết, Nguyễn Vũ tự sát, Cửu Trùng Đài bị đốt- MT2: Giữa quan niệm NT cao siêu, thuần tuý của muôn đời với lợi ích trực tiếp, thiết thực của nhân dân Giải quyết: chưa dứt khoát, chân lí vừa thuộc về Vũ Như Tô vừa thuộc về nhân dân. Hai mâu thuẫn trên có quan hệ mật thiết, tác động lẫn nhau.I . Kịch :MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN4 . Yêu cầu về đọc kịch bản văn học :d. Nêu chủ đề tư tưởng::Qua diễn tiến xung đột - thái độ và hành động, số phận nhân vật Nêu chủ đề tư tưởng, ý nghĩa xã hội của tác phẩm, giá trị của tác phẩm .VD: Đọc hiểu đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài (Kịch Vũ Như Tô)- Chủ đề, tư tưởng:+ Đặt ra vấn đề có ý nghĩa muôn thuở về cái đẹp, về mối quan hệ giữa người nghệ sĩ và nhân dân.+ Bày tỏ niềm cảm thông, trân trọng đối với người nghệ sĩ tài năng, giàu khát vọng nhưng phải chịu số phận đau thương.I . Kịch :MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN4 . Yêu cầu về đọc kịch bản văn học :a. Tìm hiểu xuất xứ :b. Cảm nhận lời thoại nhân vật :c. Phân tích hành động kịch :d. Nêu chủ đề, tư tưởng :I . Kịch :MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬNI. Kịch 1. Khái niệm kịch 2. Đặc trưng của kịcha. Xung đột kịchb. Hành động kịchc. Nhân vật kịchd. Ngôn ngữ kịch3. Phân loại kịch4 . Yêu cầu về đọc kịch bản văn họcCủng cốMỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬNBài tập củng cốBài tập 1 (SGK – T111) Phân tích xung đột kịch trong Tình yêu và thù hận (trích Rô- mê- ô và Ju- li- et của Sếch- xpia)MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬNCủng cốBài tập 1 Trong toàn vở kịch: xung đột giữa tình yêu của Rô- mê-ô và Ju- li- et với mối thù hận của 2 dòng họ Ca- piu- let và Môn- ta- giu. Trong đoạn trích: tình yêu trong sáng, say mê, mãnh liệt của R và J bất chấp, vượt lên trên thù hận. R sẵn sàng từ bỏ tên họ, dòng họ mình. J băn khoăn không biết R có vượt qua được sự cản trở của gia đình và dòng họ hay không.MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬNHướng dẫn về nhà:a, Tìm xem một số trích đoạn kịch đã học để hiểu hơn về thể loại kịch.b, Mỗi nhóm vận dụng kiến thức về thể loại kịch, viết một vở kịch ngắn về chủ đề học tập, diễn trước lớp.c, Chuẩn bị tiếp tiết 2: thể loại nghị luận+ Khái niệm+ Đặc trưng cơ bản+ Phân loại+ Yêu cầu đọc hiểu văn bản nghị luận+ Xem lại các văn bản nghị luận đã học trong chương trình PT. Cảm ơn toàn thể quý thầy cô đến tham dự Thân ái kính chào