Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 10 - Tiết 62: Đọc văn Tựa: “Trích diễm thi tập” – Hoàng Đức Lương

TIẾT 62: ĐỌC VĂNTựa: “Trích diễm thi tập.”–Hoàng Đức Lương – I/ TÌM HIỂU CHUNG1/ TÁC GIẢ: HOÀNG ĐỨC LƯƠNG (?..– ?)Người làng Cử Cao, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên.1478: Ông đỗ tiến sĩ.2/ Vài nét về tác phẩm:a/ Hồn cảnh sáng tác: Sau khi chiến thắng giặc Minh xâm lược, tác giả Hồng Đức Lương đã thu thập và sưu tầm những tác phẩm đã bị thất thốt, rồi sau đĩ biên soạn lại. b/ Thể loại: Tựa cĩ nguồn gốc từ Trung Quốc ra đời vào khoảng đời nhà Hán.Tựa là một bài văn đặt ở đầu một tác phẩm văn học, sử học, địa lýnhằm giới thiệu mục đích, nội dung, quá trình hình thành.c/ Bố cục: 3 phầnPhần 1: Từ đầu khơng rách nát tan tành”: Những nguyên nhân khiến thơ văn bị thất lạc và khơng được lưu truyền.Phần 2: “Đức Lương này chê trách người xưa vậy”: Thái độ và hành động của tác giả. Phần 3: lạc khỏan: Giới thiệu về người viết. d/ Chủ đề: Tác phẩm là lời giới thiệu của Hồng Đức Lương về “trích diễm thi tập”. Bài tựa thể hiện niềm tự hào và ý thức trách nhiệm của tác giả trong việc giữ gìn và bảo tồn di sản văn học nước nhà.II/ ĐỌC - HIỂU TÁC PHẨM1/ Đọc và giải thích từ khó;Đọc: Đọc theo kiểu một văn bản nghị luận để nắm được luận điểm chính của tác giả và cách lập luận trong một bài tựa. Giải thích từ khó:+ Diễm: Đẹp.+ Thi tập: Tập thơ.2/ Tìm hiểu nội dung và nghệ thuật tác phẩm.a/Những nguyên nhân khiến thơ văn bị thất lạc và khơng được lưu truyền.Lý do chủ quan:+ Đối với thơ văn, cổ nhân ví như khối chá Chỉ cĩ thi là cĩ thể xem mà biết được sắc đẹp, ăn mà biết được vị ngon ấy thơi →Chỉ cĩ thi nhân mới thấy được cái hay cái đẹp của thơ văn.+ Những bậc danh Nho làm quan to ở trong quán, các hoặc vì bận việc khơng rỗi thì giờ để biên tập. →Người cĩ học thì ít để ý đến thơ ca.+ Cũng cĩ người thích thơ văn, nhưng lại ngại vì cơng việc nặng nề , tài lực kém cỏi →Người quan tâm đến thơ ca thì khơng đủ năng lực.+ Cịn như thơ văn, nếu chưa được lệnh vua, khơng dám khắc ván lưu hành.→Chính sách in ấn của nhà nước cịn nhiều hạn chế. - Lý do khách quan+ Trải qua mấy triều đại lâu dài cũng cịn tan nát trơi chìm.→Thời gian làm huỷ hoại sách vở.+ trải qua mấy lần binh lửa mà khơng rách nát tan tành.→Chiến tranh, hỏa hoạn làm sách vở rách nát, mai một.Thực trạng đau xĩt của nền văn học nước nhà đương thời.b/Thái độ và hành động của tác giả. Thái độ của Hồng Đức Lương:+ Trước thực trạng thơ văn khơng được lưu truyền: Than ơi! Một nước văn hiến chẳng lẻ khơng cĩ quyển sách nào cĩ thể làm căn bảnchả đáng thương xĩt lắm sao.→ Đau đớn xĩt xa.+ Tơi tài hèn sức mọn: khiêm nhường. - Hành động của Hồng Đức Lương:Tìm quanh , hỏi khắp: thu thập sưu tầm.Chọn lấy bài hay, chia xếp theo từng loại, được 6 quyển, đặt tên sách “Trích diễm”: tuyển chọn, sắp xếp, đặt tên.ở cuối các quyển sách, mạn phép phụ thêm những bàiđể làm sách dạy trong gia đình: đưa thêm các tác phẩm của mình vào cuối tác phẩm. Hành động cĩ ý nghĩa lớn lao về mặt tinh thần và đáng trân trọng. Thể hiện ý thức trách nhiệm lớn đối với di sản văn học dân tộc.c/ Lạc khoảnGiới thiệu thời gian: Năm can chi.Họ tên, chức danh, bằng cấp, quê quán, tên tự, hiệu.Địa điểm viết bài.c/ Những đặc sắc về nghệ thuậtLập luận chặt chẽ, rất tiêu biểu cho thể loạị luận nghị luận trung đại.Chất nghị luận kết hợp với chất tự sự nhuần nhuyễn. III/ TỔNG KẾTQua bài tựa, người đọc thấy được thực trạng thơ ca và nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của thời đại chưa được lưu tâm; từ đĩ chúng ta thấy được sự đĩng gĩp rất lớn của Hồng Đức Lương cho việc lưu giữ vốn quý của văn hĩa dân tộc cho muơn đời sau. Từ đĩ nhắc nhở các thế hệ sau hãy trân trọng và yêu, giữ gìn di sản văn học của tiền nhân.Vì vậy bài tựa này được đánh giá là một trong những bài tựa hay nhất của văn học Việt Nam thời trung đại.