Bài giảng 91: Nhân hóa

Ng÷ v¨n 6 KIỂM TRA BÀI CŨ: 1. Cã mÊy kiÓu so s¸nh? Chỉ ra các phép so sánh trong khổ thơ dưới đây.Cho biết chúng thuộc những kiểu so sánh nào? “ Anh đội viên mơ màng Như nằm trong giấc mộng Bóng Bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng.” (Minh Huệ). Đáp án: Cã 2 kiÓu so s¸nh: so s¸nh ngang b»ng vµ kh«ng ngang b»ng - Phép so sánh 1: Anh đội viên mơ màng Như nằm trong giấc mộng So sánh ngang bằng Phép so sánh 2: Bóng Bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng. So sánh không ngang bằng 2. Trong văn bản vượt thác của Võ Quảng, tác giả miêu tả những chòm cổ thụ dọc hai bên bờ sông Thu Bồn như sau: “ Dọc sông, những chòm cổ thụ dáng m·nh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước”. Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả cây cổ thụ có cử chỉ, hành động, tính cách như con người, làm cho hình ảnh cây cổ thụ trở nên gần gũi với con người như vậy? Đáp án: Tác giả sử dụng phép tu từ nhân hoá. TiÕt 91 ¤ng trêi MÆc ¸o gi¸p ®enRa trËnMu«n ngh×n c©y mÝaMóa g­¬mKiÕn Hµnh qu©n§Çy ®­êng. (M­a - TrÇn §¨ng Khoa) I.Nhân hoá là gì? 1.Kh¸i niÖm: a.Ví dụ 1: b. NhËn xÐt: ¤ng Tõ ng÷ vèn ®­îc dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ sù vËt trong ®o¹n th¬ vèn lµ nh÷ng tõ ng÷ dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ con ng­êi. C .Ghi nhớ 1: Nh©n ho¸ lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi, ®å vËt, ... b»ng nh÷ng tõ ng÷ vèn ®­îc dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ con ng­êi. 1. Kh¸i niÖm: Nh©n ho¸ lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi, ®å vËt … b»ng nh÷ng tõ ng÷ ®­îc dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ con ng­êi 2. T¸c dông: Sù vËt, sù viÖc hiÖn lªn sèng ®éng, gÇn gòi víi con ng­êi, biểu thị suy nghĩ, tình cảm của con người. Chỉ miªu t¶, t­êng thuËt sự vật, sự việc mét c¸ch kh¸ch quan ? So s¸nh 2 c¸ch diÔn ®¹t sau vµ nhËn xÐt: a b * Nhận xét 2: * Ghi nhí 2: Làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật,... trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người. 1. Kh¸i niÖm: Nh©n ho¸ lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi, ®å vËt … b»ng nh÷ng tõ ng÷ vèn ®­îc dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ con ng­êi. 2. T¸c dông: Lµm cho thÕ giíi loµi vËt, c©y cèi, ®å vËt,... trë nªn gÇn gòi víi con ng­êi, biÓu thÞ ®­îc nh÷ng suy nghÜ, t×nh c¶m cña con ng­êi. *Ghi nhí: SGK trang 57 I. Nhân hoá là gì ? 1.Ví dụ: II.Các kiểu nhân hoá: a. Từ đó, lão Miệng, bác Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay lại thân mật sống với nhau, mỗi người một việc, không ai tị ai cả. (Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng) b. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. (Thép Mới) c. Trâu ơi, ta bảo trâu này Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta. (Ca dao) 2.Nhận xét: ?Trong c¸c c©u d­íi ®©y, nh÷ng sù vËt nµo ®· ®­îc nh©n ho¸? a) Tõ ®ã, l·o MiÖng, b¸c Tai, c« M¾t, cËu Ch©n, cËu Tay l¹i th©n mËt sèng víi nhau, mçi ng­êi mét viÖc, kh«ng ai tÞ ai c¶. (Ch©n, Tay, Tai, M¾t, MiÖng) b) GËy tre, ch«ng tre chèng l¹i s¾t thÐp cña qu©n thï. Tre xung phong vµo xe t¨ng, ®¹i b¸c. Tre gi÷ lµng, gi÷ n­íc, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn. (ThÐp Míi) c) Tr©u ¬i ta b¶o tr©u nµy Tr©u ra ngoµi ruéng, tr©u cµy víi ta. (Ca dao) Vèn dïng ®Ó gäi ng­êi Vèn dïng ®Ó chØ hµnh ®éng,tÝnh chÊt cña ng­êi Vèn dïng ®Ó trß chuyÖn, x­ng h« víi ng­êi ? Dựa vào các từ in đậm, cho biết mỗi sự vật trên được nhân hoá bằng cách nào? 3.Ghi nhớ : Cã ba kiÓu nh©n ho¸ th­êng gÆp lµ: 1. Dïng nh÷ng tõ vèn gäi ng­êi ®Ó gäi vËt. 2. Dïng nh÷ng tõ vèn chØ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt cña ng­êi ®Ó chØ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt cña vËt. 3.Trß chuyÖn, x­ng h« víi vËt nh­ ®èi víi ng­êi. PhÐp nh©n ho¸ Kh¸i niÖm Lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi, ®å vËt … b»ng nh÷ng tõ ng÷ ®­îc dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ con ng­êi. Tác dụng Lµm cho thÕ giíi loµi vËt, c©y cèi, ®å vËt,... trë nªn gÇn gòi víi con ng­êi, biÓu thÞ ®­îc nh÷ng suy nghÜ, t×nh c¶m cña con ng­êi. Dïng nh÷ng tõ vèn gäi ng­êi ®Ó gäi vËt Trß chuyÖn, x­ng h« víi vËt nh­ ®èi víi ng­êi c¸c kiÓu nh©n hãa Dïng tõ chØ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt cña ng­êi ®Ó chØ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt cña vËt Bài tập 1: Hãy chỉ ra và nêu tác dông của phép nhân hoá trong đoạn văn sau: Bến cảng lúc nào cũng đông vui.Tàu mẹ,tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều bận rộn. (Phong Thu) Đáp án: - Các phép nhân hoá: +(Bến cảng) đông vui. +(Tàu) mẹ, (tàu) con. +(Xe) anh, (xe) em. +Tíu tít, bận rôn. -Tác dụng:+Gợi không khí lao động, khẩn trương, phấn khởi của con người nơi bến cảng. +Bến cảng trở nên gần gũi, thu hút sự chú ý của mọi người hơn. Bµi 2: So s¸nh c¸ch diÔn ®¹t trong 2 ®o¹n v¨n d­íi ®©y:  - Cã sö dông phÐp nh©n ho¸ -Miªu t¶ mét c¸ch sèng ®éng, ng­êi ®äc dÔ h×nh dung c¶nh nhén nhÞp, bËn rén. - Kh«ng sö dông phÐp nh©n ho¸ -Quan s¸t, ghi chÐp, t­êng thuËt mét c¸ch kh¸ch quan. Bµi 3: Hai c¸ch viÕt d­íi ®©y cã g× kh¸c nhau? Nªn chän c¸ch viÕt nµo cho v¨n b¶n biÓu c¶m vµ chän c¸ch viÕt nµo cho v¨n b¶n thuyÕt minh? C¸ch 1: Trong hä hµng nhµ chæi th× c« bÐ Chæi R¬m vµo lo¹i xinh x¾n nhÊt. C« cã chiÕc v¸y vµng ãng, kh«ng ai ®Ñp b»ng. Áo cña c« còng b»ng r¬m thãc nÕp vµng t­¬i, ®­îc tÕt s¨n l¹i, cuèn tõng vßng quanh ng­êi, tr«ng cø nh­ ¸o len vËy. (Vò Duy Th«ng) C¸ch 2: Trong c¸c lo¹i chæi, chæi r¬m lµ lo¹i ®Ñp nhÊt. Chæi ®­îc tÕt b»ng r¬m nÕp vµng. Tay chæi ®­îc tÕt s¨n l¹i thµnh sîi vµ quÊn quanh thµnh cuén. C¸ch 1: T¸c gi¶ sö dông phÐp nh©n ho¸ (c¸c tõ g¹ch ch©n) Trong hä hµng nhµ chæi th× c« bÐ Chæi R¬m vµo lo¹i xinh x¾n nhÊt. C« cã chiÕc v¸y vµng ãng, kh«ng ai ®Ñp b»ng. ¸o cña c« còng b»ng r¬m thãc nÕp vµng t­¬i, ®­îc tÕt s¨n l¹i, uèn tõng vßng quanh ng­êi, tr«ng cø nh­ ¸o len vËy. C¸ch 2: -Không dùng phép nhân hoá Trong c¸c lo¹i chæi, chæi r¬m lµ lo¹i ®Ñp nhÊt. Chæi ®­îc tÕt b»ng r¬m nÕp vµng. Tay chæi ®­îc tÕt s¨n l¹i thµnh sîi vµ quÊn quanh thµnh cuén. *Chæi r¬m trë nªn gÇn gòi víi con ng­êi h¬n nªn chän c¸ch viÕt nµy cho v¨n b¶n biÓu c¶m. *Cung cÊp cho ng­êi ®äc nh÷ng th«ng tin vÒ chæi r¬m, nªn chän c¸ch viÕt nµy cho v¨n thuyÕt minh Bµi 4: H·y cho biÕt phÐp nh©n ho¸ trong mçi ®o¹n trÝch d­íi ®©y ®­îc t¹o ra b»ng c¸ch nµo vµ t¸c dông cña nã nh­ thÕ nµo? a. Nói cao chi l¾m nói ¬i Nói che mÆt trêi ch¼ng thÊy ng­êi th­¬ng! (Ca dao) b. N­íc ®Çy vµ n­íc míi th× cua c¸ còng tÊp nËp xu«i ng­îc, thÕ lµ bao nhiªu cß, sÕu, v¹c, cèc, le, s©m cÇm, vÞt trêi, bå n«ng, mßng, kÐt ë c¸c b·i s«ng x¬ x¸c tËn ®©u còng bay c¶ vÒ vïng n­íc míi ®Ó kiÕm måi. Suèt ngµy, hä c·i cä om bèn gãc ®Çm, cã khi chØ v× tranh mét måi tÐp, cã nh÷ng anh Cß gÇy vªu vao ngµy ngµy b× bâm léi bïn tÝm c¶ ch©n mµ vÉn hÕch má, ch¼ng ®­îc miÕng nµo. (T« Hoµi) c. Dọc sông,những chòm cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước. [...]Nước bị cản văng bọt tứ tung,thuyền vùng vằng cứ chực trụt xuống,quay đÇu chạy về lại Hoà Phước. (Vâ Qu¶ng) a. nói ¬i: Trß chuyÖn, x­ng h« víi vËt nh­ víi ng­êi Tác dụng: Béc lé t©m t×nh, t©m sù, Gi·i bày tâm trạng mong thấy người thương của người nói. b. (cua c¸) tÊp nËp; (cß, sÕu, v¹c, le…) c·i cä om : dïng tõ ng÷ vèn chØ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt cña ng­êi ®Ó chØ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt cña vËt hä (cß, sÕu, v¹c …); anh (Cß): dïng tõ ng÷ vèn gäi ng­êi ®Ó gäi vËt Tác dụng:Làm cho đoạn văn trở nên sinh động, hóm hỉnh. c.(chòm cổ thụ):Dáng mãnh liệt, đứng trầm ngâm,lặng nhìn. (Thuyền):vùng vằng: dùng từ ngữ vốn chỉ hoạt động,tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật. Tác dụng:Làm cho cây cối, đồ vật gần gũi hơn với con người,biểu thị suy nghĩ,tình cảm của con người. T×m tõ t­îng thanh trong c¸c tõ sau: M¶nh mai, th¸nh thãt, máng manh. X¸c ®Þnh chñ ng÷ cña c©u sau: D­íi bãng tre cña ngµn x­a, thÊp tho¸ng m¸i chïa cæ kÝnh. Tõ nµo sau ®©y kh«ng ph¶i lµ tõ l¸y: Rùc rì, mªnh m«ng, xanh ng¾t ThÕ lµ mïa xu©n mong ­íc ®· ®Õn. ChØ râ phã tõ trong c©u v¨n trªn? L¸ trong v­ên vÉy chµo ng­êi b¹n nhá. X¸c ®Þnh phÐp tu tõ cã trong c©u v¨n trªn? Da b¹n Êy mÞn nh­ nhung C©u v¨n cã sö dông phÐp tu tõ nµo? th¸nh thãt m¸i chïa cæ kÝnh xanh ng¾t Phã tõ : ®· Nh©n ho¸ So s¸nh Quan s¸t bøc tranh, em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n cã sö dông phÐp nh©n ho¸. H­íng dÉn vÒ nhµ Hoµn thµnh nèt bµi tËp 4 c©u d vµ bµi tËp 5 trang 59. - Häc kü bµi, thuéc ghi nhí. - §äc vµ t×m hiÓu bµi: Ph­¬ng ph¸p t¶ ng­êi. Bµi häc kÕt thóc