Tiết 49: Tổng kết về từ vựng

Kiểm tra bài cũ Dựa vào cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ, em hãy trình bày cấu tạo từ của Tiếng Việt theo sơ đồ sau ? Từ (Xét về đặc điểm CT) Từ đơn Láy âm Từ phức Từ ghép Từ láy đẳng lập Chính phụ Toàn bộ Bộ phận Láy vần Từ vựng Từ đơn Từ phức Thành ngữ Nghĩa của từ Từ nhiều nghió & HT chuyển nghĩa của từ Từ đồng õm Từ đồng nghĩa Từ trỏi nghĩa Cấp độ kq của nghĩa từ ngữ Trường từ vựng Sự phát triển của từ vựng Từ mượn , Từ Hán Việt Thuật ngữ & Biệt ngữ XH Trau dồi vốn từ Tiết 49 I- sự phát triển của từ vựng. 1. Vận dụng kiến thức đã học điền nội dung thích hợp vào các ô trống theo sơ đồ sau : Tiết 49 Tổng kết về từ vựng ( tiếp theo) Các cách phát triển từ vựng Phỏt triển số lượng từ ngữ Phỏt triển nghĩa của từ ngữ Thờm nghĩa Chuyển nghĩa Tạo từ mới Vay mượn I. Sự phát triển của từ vựng. 2. Tìm dẫn chứng minh hoạ cho những cách phát triển của từ vựng đã được nêu trong sơ đồ trên? Tiết 49 Tổng kết về từ vựng (tiếp) * Thờm nghĩa : Con chuột (động vật) --> Con chuột (Bộ phận của mỏy tớnh) *Chuyển nghĩa: - Mựa xuõn là tết trồng cõy Làm cho đất nước càng ngày càng xuõn - Ngày xuõn em hóy cũn dài Xuõn1: Mùa xuân (Nghĩa gốc) Xuõn2:Tươi đẹp (Nghĩa chuyển) Xuõn3: Tuổi trẻ (nghĩa chuyển) Chuyển => phương thức ẩn dụ * Tạo từ mới: Kinh tế tri thức: Nền KT dựa vào việc SX cỏc sản phẩm cú hàm lượng tri thức cao Điện thoại di động: ĐT cú kớch thước nhỏ mang theo người được sử dụng trong vựng phủ súng * Vay mượn: + Tiếng Hỏn: Giang sơn, sơn thuỷ, hiệu trưởng, vĩ đại, ... + Tiếng Anh, Phỏp, Nga...: Mớt tinh, sơ mi, ma kột tinh, ... Tiết 49 Tổng kết từ vựng ( tiếp ) I. Sự phát triển của từ vựng. 3. Thảo luận Khụng thể cú, vỡ: Số lượng sự vật, hiện tượng mới là vụ hạn trong khi từ ngữ thỡ cú hạn. Mà nếu cứ ứng với mỗi sự vật, hiện tượng...là một từ ngữ thỡ số lượng từ ngữ quỏ lớn, rườm rà. Cho nờn chỳng ta khụng chỉ phỏt triển theo cỏch phỏt triển số lượng từ ngữ mà phải phỏt triển cả vố nghĩa của từ. II. Từ mượn I. Sự phát triển của từ vựng Tiết 49 Tổng kết về từ vựng ( tiếp ) 1. Khái niệm: Từ mượn là từ có nguồn gốc từ nước ngoài 2. Chọn nhận định đỳng trong cỏc nhận nhận định sau: a. Chỉ một số ớt ngụn ngữ trờn thế giới phải vay mượn từ ngữ c. Tiếng Việt vay mượn nhiều từ ngữ của cỏc ngụn ngữ khỏc là để đỏp ứng nhu cầu giao tiếp của người Việt b. Tiếng Việt vay mượn nhiều từ ngữ của cỏc ngụn ngữ khỏc là do sự ộp buộc của nước ngoài d. Ngày nay vốn từ Tiếng Việt rất dồi dào và phong phỳ, vỡ vậy khụng cần vay mượn từ ngữ tiếng nước ngoài nữa II. Từ mượn I. Sự phát triển của từ vựng Tiết 49 Tổng kết về từ vựng ( tiếp ) 3. Thảo luận: So sỏnh hai nhúm từ mượn sau: Nhúm1: Săm, lốp, ga, xăng, phanh... là những từ vay mượn đó được Việt hoỏ, dựng giống như từ thuần Việt Nhúm2: A-xit, ra-đi-ụ, vi-ta-min, sơ-mi... Là những từ vay mượn chưa được Việt hoỏ, nú khỏc về cấu tạo và khú phỏt õm hơn 1. Khỏi niệm 2. Chọn nhận định đỳng trong cỏc nhận nhận định sau: II. Từ mượn I. Sự phát triển của từ vựng Tiết 49 Tổng kết về từ vựng ( tiếp ) 1. Khỏi niệm 2. Chọn quan niệm đỳng trong cỏc quan niệm sau: III. Từ Hán Việt Từ Hỏn Việt là những từ mượn tiếng Hỏn và được phỏt õm và dựng theo cỏch dựng của tiếng Việt a. Từ Hỏn Việt chiếm một tỉ lệ khụng đỏng kể trong vốn từ tiếng Việt b. Từ Hỏn Việt là bộ phận quan trọng của lớp từ mượn gốc Hỏn c. Từ Hỏn Việt khụng phải là một bộ phận của vốn từ tiếng Việt d. Dựng nhiều từ Hỏn Việt là việc làm cần phờ phỏn II. Từ mượn I. Sự phát triển của từ vựng Tiết 49 Tổng kết về từ vựng ( tiếp ) 1. Khỏi niệm III. Từ Hán Việt IV. THUẬT NGỮ VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI a. Thuật ngữ b. Biệt ngữ xó hội Là những từ ngữ biểu thị khỏi niệm KH – CN và được dựng trong cỏc văn bản KH - CN VD: Di chỉ, thạch nhũ, So sỏnh... Biệt ngữ xó hội là những từ ngữ chỉ được sử dụng ở một tầng lớp xó hội nhất định VD: Gậy, ngỗng, phao, trỳng tủ... 2. Vai trũ của thuật ngữ trong đời sống hiện nay Xó hội phỏt triển nhận thức con người cũng phỏt triển. Chỳng ta đang sống trong thời đại KH phỏt triển hết sức mạnh mẽ, nhu cầu giao lưu hội nhập về nhiều mặt với cỏc nước đặc biệt là việc tiếp thu và chuyển giao cỏc thành tựu về KH – CN. Vỡ vậy nếu khụng am hiểu cỏc thuật ngữ sẽ dẫn đến tụt hậu 3. Liệt kờ một số từ ngữ là biệt ngữ xó hội Vua quan thời PK: Tõu, bẩm, khanh, thần dõn,... - Giới kinh doanh, buụn bỏn: vào cầu (cú lói), múm (lỗ), sập tiệp (vỡ nợ),chỏt (đắt) - Giới thanh niờn: Xịn (hàng hiệu), sành điệu (am hiểu, thành thục), đào mỏ (moi tiền), II. Từ mượn I. Sự phát triển của từ vựng Tiết 49 Tổng kết về từ vựng ( tiếp ) III. Từ Hán Việt IV. THUẬT NGỮ VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI V. TRAU DỒI VỐN TỪ 1. Cỏc hỡnh thức trau dồi vốn từ Cỏch1: Rốn luyện để nắm đầy đủ và chớnh xỏc nghĩa của từ và cỏch dựng từ Cỏch2. Rốn luyện để biết thờm những từ chưa biết 2. Giải thớch nghĩa của những từ ngữ sau: * Bỏch khoa toàn thư: Từ điển bỏch khoa ghi đầy đủ tri thức của cỏc ngành * Bảo hộ mậu dịch: Bảo vệ SX trong nước chống lại sự cạnh tranh của hàng hoỏ nước ngoài trờn thị trường nước mỡnh * Dự thảo: VB mới ở dạng dự kiến, cần phải đưa ra một hội nghị để thụng qua * Đại sứ quỏn: Cơ quan đại diện chớnh thứcvà toàn diệncủa một nhà nước ở nước ngoài do một đại sứ đặc mệnh toàn quyền đứng đầu * Hậu duệ: Con chỏu của người đó chết * Khẩu khớ: Khớ phỏch của con người toỏt ra từ lời núi * Mụi sinh: Mụi trường sống của sinh vật II. Từ mượn I. Sự phát triển của từ vựng Tiết 49 Tổng kết về từ vựng ( tiếp ) III. Từ Hán Việt IV. THUẬT NGỮ VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI V. TRAU DỒI VỐN TỪ 1. Cỏc hỡnh thức trau dồi vốn từ 2. Giải thớch nghĩa của những từ ngữ sau: 3. Sửa lỗi dựng từ trong những cõu sau: a. Lĩnh vực kinh doanh này đó thu hỳt sự đầu tư của nhiều cụng ti lớn trờn thế giới b. Ngày xưa Dương Lễ đối xử với Lưu Bỡnhlà để cho Lưu Bỡnhthấy xấu hổ mà quyết chớ học hành, lập thõn c. Bỏo chớ đó đưa tin về sự kiện SEA Gams 22 được tổ chức tại Việt Nam bộo bổ đạm bạc tấp nập bộo bở tệ bạc tới tấp TỔNG KẾT TỪ VỰNG TIẾT 49 Hướng dẫn về nhà: ễn tập lại kiến thức đó học về từ vựng. Viết một đoạn văn ngắn cú sử dụng từ mượn. Soạn bài: “Đoàn thuyền đánh cá” – Huy Cận