Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 8 - Tuần 24, Tiết 90 đến 94 - Năm học 2020-2021

Ngày soạn 26/2 /2021 Tiết 90 : NGẮM TRĂNG Hồ Chí Minh A. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức : - Hiểu biết bước đầu về thơ chữ Hán của Hồ chí Minh - Tâm hồn giầu cảm xúc trước vẽ đẹp thiên nhiên và phong thái của Bác trong hoàn cảnh ngục tù. Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ. 2. Kỹ năng : - Đọc diễn cảm bản dịch của bài thơ . - Phân tích được 1 số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong tác phẩm. 3. Thái độ : Giáo dục các em lòng kính yêu Bác, lòng yêu thiên nhiên. B. Chuẩn bị của GV và HS - GV: ảnh chân dung Hồ Chí Minh, tập''Nhật kí trong tù'', soạn bài - HS : Soạn bài, tìm đọc thêm các tài liệu khác có liên quan,.. C.Các hoạt động lên lớp 1.Tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc lòng bài thơ ''Tức cảnh Pác Bó''. Nêu cảm nhận chung của em về một câu thơ mà em yêu thích ? 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức - Hãy nhắc lại những nét hiểu biết chính về I.Đọc , chú thích Hồ Chí Minh? 1.Tác giả GV bổ sung thêm - Tháng 8 - 1942, Người từ Pác Bó bí mật lên đường sang Trung Quốc tranh thủ sự viện trợ quốc tế cho cách mạng - Khi sang đến thị trấn Túc Vĩnh thì Người bị bắt giữ và giải đi gần30 nhà lao gần 13 huyện thuộc tỉnh Quảng Tây. 2. Tác phẩm : Bài thơ''Ngắm trăng'' được ra đời trong hoàn - Trong thời gian bị giam Người đã viết cảnh nào? tập ''Nhật kí trong tù'' bằng chữ Hán, gồm 133 bài (không kể bài đề từ). -Vào một trong những đêm trăng sáng, Người không ngủ được giữa chốn lao tù tăm tối của chế độ TGT nhưng vẫn hướng ra ngoài giao hoà với trăng. In trong tập ''Nhật kí trong tù''. 3. Từ khó II. Đọc - hiểu văn bản GV hướng dẫn HS đọc 1. Đọc. - Bài thơ được sáng tác theo thể thơ gì? - Chủ thể trữ tình trong bài thơ là ai? 2. Tìm hiểu chi tiết - Câu thơ thứ nhất giới thiệu cho ta điều * Câu 1: Giới thiệu cảnh trong tù: gì?Sự thật nào được nói tới trong câu thơ - Trong nhà tù Tưởng Giới Thạch thiếu này? thốn đủ điều, huống gì là những thú đem lại thú vui cho con người như : k rượu, k hoa. ->Phủ định để khẳng định: thiếu thốn vật chất và ting thần. * Câu 2: - Câu thơ thứ hai tiếp tục giới thiệu điều gì? - Xốn xang, bối rối trước đêm trăng. - Trước cảnh đẹp đó tâm trạng của người như - Yêu thiên nhiên mãnh liệt. Lạc quan, yêu thế nào? đời, hướng tới tự do. GV cho HS so sánh đối chiếu với nguyên tác. - Tâm trạng đó bộc lộ tình cảm nào của Người? - Câu thơ thứ 3 con người đang làm gì? (Hay từ cuộc sống vật chất sang cuộc sống * Câu 3: Chuyển từ nhiên nhiên sang con tinh thần.) người. -Chủ động ngắm trăng một cách ung - Câu thơ thứ 4 nói lên điều gì? Nhận xét về dung,tự nguyện. nghệ thuật được sử dụng ở hai câu cuối? *Câu 4: Nhân hoá: trăng nhòm, trăng GV giải thích thêm: song tiền, song khích. ngắm. Đối hình ảnh: - Hiệu quả của việc sử dụng các biện pháp người ngắm> < trăng soi nghệ thuật trên? trăng nhòm> < nhà thơ. -> Tạo sự hài hoà, cân đối ý giữa các câu - Bác Hồ đến với vầng trăng để thể hiện điều thơ trong bài thơ. gì trong tâm hồn Bác? - Biến trăng thành người bạn tri âm, tri kĩ, cùng ngắm trò chuyện với Bác. => Khẳng định tinh chất nghệ sĩ trong tâm hồn Bác. Khát vọng hướng tới nhiên - Qua việc ngắm trăng trong bài thơ ta thấy nhiên, cuộc sống tự do của tác giả. tư thế của Bác như thế nào? => Con người tự do, ung dung, tự tại hướng hồn mình tới vầng trăng đẹp. Đây là cuộc vượt ngục tinh thân đưa tâm hồn thoát khỏi lao tù, là chất thép .... - Nêu nét tóm tắt về nghệ thuật và nội dung III. Tổng Kết của bài thơ? 1.Nội dung GV chốt ý và gọi HS đọc ghi nhớ. Ngắm trăng cho ta hiểu sâu hơn về tình yêu thiên nhiên thắm thiết và phong thái ung dung tự tại của Hồ chí Minh ngay cả trong ngục tù tối tăm. 2. Nghệ thuật là bài thơ tứ tuyệt tiêu biểu cho phacg cách nghệ thuật của Bác : vừa cổ điển vừa hiện đại , vừa giản dị vừa hàm súc, hình tượng nhân vật trữ tình với phong thái ung dung tự tại. Tìm một số câu viết về trăng của Bác ? IV.Luyện tập 4. Củng cố Gọi học sinh đọc diễn cảm hai bài thơ 5. Hướng dẫn về nhà - Học thuộc bài thơ Ngắm trăng - Tự học bài: Đi đường Tiết 91: ĐI ĐƯỜNG Hồ Chí Minh A. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức : - Ý nghĩa khái quát mang tính triết lý của hình tượng con đường và con người vượt qua những chặng đường gian khổ. - Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ. 2. Kỹ năng : - Đọc diễn cảm bài thơ . - Phân tích được 1 số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong tác phẩm. 3. Thái độ : Giáo dục các em lòng kính yêu Bác, khâm phục sự vượt khó của Bác B. Chuẩn bị của GV và HS - GV: ảnh chân dung Hồ Chí Minh, tập''Nhật kí trong tù'', soạn bài - HS : Soạn bài, tìm đọc thêm các tài liệu khác có liên quan,.. C.Các hoạt động lên lớp 1.Tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc lòng bài thơ ‘ Ngắm Trăng’’. Nêu cảm nhận chung của em về một câu thơ mà em yêu thích ? 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức I.Đọc , chú thích Bài thơ''Đi đường'' được ra đời trong hoàn 1.Tác phẩm: cảnh nào? Trong thời gian bị bọn Tưởng Giới Thạch bắt giam ( t8 /1942- 9/1943) , Hồ chí Minh bị giải đi từ nhà lao này đến nhà khác khắp 13 huyện thuộc tỉnh Quảng Tây , trung Quốc. Đi đường là bài thơ được viết trong hoàn cảnh này. 2. Từ khó II. Đọc - hiểu văn bản - Câu thơ thứ nhất giới thiệu điều gì?Giọng * Câu 1: Cảnh đi đường, sư gian lao của điệu của câu thơ như thế nào? việc đi đường. - Qua đó giúp ta hiểu được điều gì của Bác? - Giọng thơ tự nhiên lời nói bình thường. => Sự gian lao,nỗi vất vả,trải nghiệm của người. - Câu thơ thừa tiếp tục giới thiệu điều gì? * Câu 2: Sự gian lao, khó khăn chồng chất - Chỉ ra cái hay của câu thơ này và cho biết như bất tận.-> Điệp ngữ :trùng san (núi hiệu quả của nó? cao) gợi hình, gợi cảm. - Trập trùng có nghĩa như thế nào? - Phụ từ tiếp diễn: chi ngoại (rồi lại). GV: Đây là câu thơ bản lề (chuyển) khép lại => Diễn tả khó khăn trước mắt.Khẳng ý thơ của hai câu trước và chuẩn bị cho câu định sự gian lao tiếp nối. sau. - Trập trùng: nối tiếp, bất tận.->Khó khăn, hiểm trở,gian lao, vất vã. Vậy ở đây chuyển từ vấn đề gì sang vấn đề * Câu 3: Nếu như hai câu đầu là cảnh núi gì? non trùng điệp, gian lao chồng chất thì đến câu 3, tất cả đã vượt qua hết mặc dù núi cứ tiếp núi nhưng sẽ đến lúc tận cùng tới đỉnh cao nhất. Như vậy cái đỉnh cao nhất của con đường đã tới mọi sự trùng điệp của núi rừng đã qua hết. Câu 4 là câu hợp. Vậy câu hợp nói về vấn đề * Câu 4: Sự gian lao vất vã đã qua. Kết gì? quả của đi đường. - Kết quả đó thể hiện điều gì trong tâm hồn => Niềm vui chiến thắng.Tư thế của nhà thơ? Đó là tư thế như thế nào? người đi đường. Tự do ngắm cảnh. Tình yêu thiên nhiên,chất thi sĩ trong tâm hồn Bác. Có người cho rằng bài thơ có hai lớp - Nghĩa chính: Con đường dù có gian lao nghĩa.Vậy em hãy chỉ ra hai lớp nghĩa đó? nhưng không phải là vô tận. Người đi GV: Bài thơ bằng nghệ thuật tuyệt diệu đã đường không ngại khó, không nãn chí biểu hiện tư tưởng của Bác: cuối cùng cũng lên tới đỉnh cao vẻ vang. - Qua bài thơ này em học tập được điều gì? - Từ trên đỉnh cao ấy, con người chiếm GV: Liên hệ với bài: ''Giam lâu không được lĩnh không gian trong cảm giác chinh chuyển"để làm rõ thêm đức tính kiên trì, vất phục vũ trụ, làm chủ đất trời. vã gian lao của Bác trong cảnh tù đày: - Hạnh phúc của người cách mạng là Thuốc đắng cạn liều càng thấy đắng giành thắng lợi vẻ vang sau khi đã trãi qua Đường gay cuối chặng lại gay thêm. bao gian khổ hi sinh. III. Tổng Kết Hãy nêu những nét chính về nghệ thuật và 1.Nội dung nội dung của bài thơ? Từ việc Đi đường gian khổ, tác giả nêu lên bài học về đường đời , đường cách mạng. 2. Nghệ thuật Bài thơ viết theo thể tứ tuyệt, giản dị mà hàm súc , cổ điển mà hiện đại. - Bài thơ mang tư tưởng sâu sắc , hình tượng cao đẹp. 4. Củng cố. Tổng kết chủ đề Câu 1. Đọc thuộc lòng chùm thơ của Bác. Câu 2. Ba bài thơ có điểm gì chung và riêng ? Câu 3. Qua 3 bài thơ em rút ra được bài học gì trong cuộc sống? 5. Hướng dẫn về nhà Ôn lại kiến thức về văn thuyết minh tiết sau làm bài viết Tập làm văn số 5. Tiết 92 CÂU CẢM THÁN A. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức - Đặc điểm hình thức của câu cảm thán. - Chức năng của câu cảm thán. 2. Kỹ năng: - Nhận biết câu cảm thán trong các văn bản - Sử dụng câu cảm thán phù hợp với tình huống giao tiếp. 3. Thái độ : Sử dụng câu cảm thán cẩn trọng phù hợp với đối tượng giao tiếp B. Chuẩn bị của GV và HS - GV: Soạn bài, nghiên cứu thêm tài liệu - HS : Soạn bài, tìm đọc thêm các tài liệu khác liên quan. C.Các hoạt động lên lớp 1.Tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Đặc điểm và chức năng của nó? Cho ví dụ ? 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức I. Đặc điểm hình thức và chức năng - Hãy xác định nội dung, câu cảm thán * Xét ví dụ: (SGK,tr 43). trong mỗi đoạn trích (a), (b)? a. Nội dung: Lời than vãn của ông giáo trước cái chết của lão Hạc. + Câu cảm thán trong đoạn trích trên là: - Hỡi ơi lão Hạc! b. Nội dung: Lời tiếc nuối về một thời đẹp đẽ đã qua của con hổ. + Câu cảm thán trong đoạn triách trên là: - Than ôi! + Đặc điểm hình thức: - Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là - Cả hai câu văn trên đều kết thúc câu bằng câu cảm thán? dấu chấm than. - Trong câu có chứa từ ngữ cảm thán: Hỡi ơ i(a), Than ô i(b). + Tác dung: - Trong ví dụ (a) bộc lộ trực tiếp cảm xúc - Các câu cảm thán trong mỗi đoạn trích với lão Hạc. trên được dùng để làm gì? - Trong ví dụ (b) bộc lộ trực tiếp cảm xúc về - Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng quá khứ huy hoàng của mình (con hổ). hay trình bày kết quả giải một bài toán,... -> Khi viết đơn từ, biên bản hợp đồng hay có thể dùng câu cảm thán không? một bài toán ta không thể dùng câu cảm thán.Vì nó chỉ xhiện chủ yếu trong ngôn ngữ - Từ hai ví dụ trên,em hãy cho biết đặc hàng ngày và ngôn ngữ văn chương. điểm hình thức và chức năng của câu cảm * Ghi nhớ: thán? Lưu ý: Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng GV chốt ý và gọi HS đọc phần ghi nhớ hay trình bày kết quả giải một bài toán (SGK, tr 44). không dùng câu cảm thán vì đó là ngôn ngữ của tư duy lô gíc, của trí tuệ. Hãy cho biết các câu trong những đoạn II.Luyện tập trích sau có phải đều là câu cảm thán Bài tập 1: Câu cảm thán: không.Vì sao? a. ''Than ôi!... Lo thay! Nguy thay!'' b. '' Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!'' c. ''Chao ôi,.....những cử chỉ ngu dại của mình thôi''. + Không phải tất cả các câu có trong các đ/tr trên đều câu cảm thán.Vì nó không chứa từ ngữ cảm thán. Bài tập 2: những câu có trong các đoạn trích - Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể trên đều bộc lộ tình cảm, cảm xúc. hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp a.- Lời than thở của người nông dân về cuộc những câu này vào kiểu câu cảm thán sống kiếm ăn khốn khó dưới chế độ pkiến. được không? Vì sao? b. Lời trách của người chinh phụ đối với GV gọi HS lên bảng làm, HS dưới lớp làm chiến tranh phi nghĩa trong xã hội cũ. vào vở, bổ sung, nhận xét bài làm của bạn. c.Tâm trạng bế tắc của tg trước c/s thực tại. GV bổ sung, chữa bài. d. Sự ân hận của Dế Mèn trước cái chết thảm thương, oan ức của Dế Choắt. + Các câu trên tuy đều bộc lộ tình cảm, cảm - Tìm hai câu thơ, đoạn thơ có chứa câu xúc nhưng không có câu nào là câu cảm thán. cảm thán. Vì không có hình thức đặc trưng của câu này GV chia lớp thành 2 nhóm và cho thi đua nên không thể xếp chúng vào câu cảm thán lẫn nhau. mà chúng chính là câu nghi vấn với chức GV gọi HS nhận xét. năng bộc lộ tình cảm, cảm xúc. GV đánh giá, nhận xét Bài tập 3: (SGK, tr 45) 4. Củng cố Đặc điểm của câu cảm thán. Đạt ba câu cảm thán 5.Hướng dẫn về nhà: - Làm các bài tập trong SGK và SBT vào vở. - Tập xây dựng các đoạn văn có sử dụng câu cảm thán. - Tìm hiểu trước câu trần thuật Tiết 93,94 ÔN TẬP VĂN BẢN Ng¾m tr¨ng, ĐI ĐƯỜNG A. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức - Ôn tập và củng cố kiến thức trong 2 bài thơ Ngắm trăng và Đi đường của HCM. 2. Kỹ năng: - Rèn kĩ năng trình bày miwwngj và những kiến thức trọng tâm. 3. Thái độ : - Có thái độ yêu thích học tập bộ môn. B. Chuẩn bị của GV và HS - GV: Câu hỏi - HS : Suy nghĩ, ôn tập lại các kiến thức đã học. C.Các hoạt động lên lớp 1.Tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc lòng 2 bài thơ? 3. Bài mới: NGẮM TRĂNG 1,Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c trong ngôc tï cña T­ëng Giíi Th¹ch, in trong tËp NhËt kÝ trong tï. Bµi th¬ ®­îc viÕt b»ng ch÷ H¸n, theo thÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt ®­êng luËt 2, Néi dung: - Hoµn c¶nh ng¾m tr¨ng ®Æc biÖt cña nhµ th¬ Hå ChÝ Minh: Trong nhµ tï , kh«ng r­îu, kh«ng hoa ®Ó th­ëng l·m, kh¬i gîi nguån thi høng . - Nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp trong bµi th¬:VÇng tr¨ng soi qua song cöa nhµ tï lµm rung ®éng t©m hån nhµ th¬; ng­êi tï Hå ChÝ Minh víi t©m hån mét nhµ th¬ lu«n h­íng vÒ c¸i ®Ñp. 3, NghÖ thuËt: - Nhµ tï vµ c¸i ®Ñp, ¸nh s¸ng vµ bãng tèi nhµ tï, vÇng tr¨ng vµ ng­êi nghÖ sÜ lín, thÕ giíi bªn trong vµ ngoµi nhµ tï, sù ®èi s¸nh, t­¬ng ph¶n võa cã t¸c dông thÓ hiÖn søc hót cña nh÷ng vÎ ®Ñp kh¸c nhau ë bµi th¬ nµy, võa thÓ hiÖn sù h« øng, c©n ®èi th­êng thÊy trong th¬ truyÒn thèng. - Sù kh¸c nhau gi÷a nguyªn t¸c vµ b¶n dÞch th¬ tõ ®ã ta thÊy ®­îc tµi n¨ng cña Hå ChÝ Minh trong viÖc lùa chon ng«n ng÷ th¬. 4, ý nghÜa bµi th¬: T¸c phÈm thÓ hiÖn t«n vinh c¸i ®Ñp cña tù nhiªn, cña con ng­êi bÊt chÊp hoµn c¶nh ngôc tï . §i ®­êng 1,Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: Trong thêi gian Hå ChÝ Minh bÞ chÝnh quyÒn T­ëng Giíi Th¹ch B¾t gi÷ (tõ th¸ng 8/1942-> 9/1943) 2, Néi dung : - H×nh ¶nh cña hiÖn thùc: con ®­êng nhiÒu gian khæ mµ T­ëng Giíi Th¹ch ®µy ¶i ng­êi tï; ng­êi tï v­ît qua chËp chïng ®­êng nói; mu«n trïng nói non trong tÇm m¾t con ng­êi khi lªn ®Õn ®Ønh nói. - ý nghÜa triÕn lÝ: +Con ®­êng c/ m¹ng nhiÒu thö th¸ch ch«ng gai nh­ng ch¾c ch¾n sÏ cã kÕt qu¶ tèt ®Ñp; +Ng­êi c¸ch m¹ng ph¶i rÌn luyÖn ý chÝ kiªn ®Þnh, phÈm chÊt kiªn c­êng. 3, NghÖ thuËt: - KÕt cÊu chÆt chÏ, lêi th¬ tù nhiªn, b×nh dÞ, gîi h×nh ¶nh vµ giµu c¶m xóc. - T¸c dông nhÊt ®Þnh cña b¶n dÞch th¬ trong viÖc chuyÓn dÞch mét bµi th¬ viÕt b»ng ch÷ H¸n sang tiÕng ViÖt. 4, ý nghÜa cña v¨n b¶n: §i ®­êng viÕt vÒ viÖc ®i ®­êng gian lao, tõ ®ã nªu lªn triÕt lÝ vÒ bµi häc ®­êng ®êi, ®­êng c¸ch m¹ng: v­ît qua gian lao sÏ tíi th¾ng lîi vÎ vang. 4. Hướng dẫn về nhà. Cảm nhận vè 2 bài thơ.