Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 - Tiết 60 đến 63 - Năm học 2020-2021 - Nguyễn Duy Đại

Ngữ văn 7 Ngày soạn: 20 - 12 - 2020 Tiết 60.61: ÔN TẬP VĂN BIỂU CẢM A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Văn tự sự, miờu tả và cỏc yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm Cỏch lập ý và lập dàn bài cho một đề văn biểu cảm - Cách diễn đạt trong một bài văn biểu cảm. 2. Kĩ năng: - Nhận biết, phân tích đặc điểm của văn biểu cảm - Tạo lập văn biểu cảm. B. CHUẨN BỊ: - Giáo án, Bảng phụ - Hs chuẩn bị bài, phiếu học tập C. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định tổ chức 2. Bài cũ: Thế nào là văn biểu cảm? Trình bày hiểu biết của em về văn biểu cảm? 3. Bài mới: GV giới thiệu mục tiêu tiết học Hoạt động của GV và HS Nội dung bài học Phân biệt văn miêu tả, văn tự sự và I. Phân biệt văn miêu tả, văn tự sự và văn văn biểu cảm biểu cảm * HS đọc lại các đoạn văn về Hoa hải a. Văn miêu tả: nhằm tái hiện lên đối đường, Hoa học trò, Một thứ quà. . . tượng (người, vật, cảnh vật) sao cho người Văn miêu tả và văn biểu cảm khác ta cảm nhận được nó. nhau như thế nào? - Văn biểu cảm: miêu tả đối tượng nhằm HS trình bày mượn những đặc điểm phẩm chất của nó GV chốt lại mà nói lên suy nghĩ, cảm xúc của mình. Do đặc điểm này mà văn biểu cảm thường sử dụng biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, Yêu cầu HS đọc lại văn bản Kẹo nhân hoá. mầm. b. Văn tự sự: nhằm kể lại một câu chuyện - Hãy cho biết văn biểu cảm khác văn (sự việc) có đầu có đuôi, có nguyên nhân, tự sự như thế nào? diễn biến, kết quả. HS trình bày- GV chốt. - Trong văn biểu cảm: tự sự chỉ để làm nền nói lên cảm xúc qua sự việc. Tự sự trong văn biểu cảm thường nhớ lại, hồi tưởng những sự việc để lại ấn tượng sâu đậm chứ không cần đi sâu vào nguyên nhân, kết quả. c. Vai trò của tự sự, miêu trả trong văn ?Tự sự và miêu tả trong văn biểu biểu cảm cảm đóng vai trò gì? Ngữ văn 7 - Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm đóng vai trò làm giá đỡ cho tác giả bộc lộ tình cảm, cảm xúc. Thiếu tự sự, miêu tả thì tình cảm mơ hồ, không cụ thể, bởi vì tình cảm, cảm xúc của con người nảy sinh từ Đặc trưng của văn biểu cảm sự vật, cảnh vật cụ thể. II. Đặc trưng của văn biểu cảm ? Văn biểu cảm thường sử dụng những biện pháp tu từ nào? - Văn biểu cảm thường sử dụng các biện ? Nêu 1 số vd? pháp tu từ: ẩn dụ, so sánh, nhân hoá, điệp HS trả lời, nêu vd ngữ - Ngôn ngữ văn biểu cảm: gần với ngôn ngữ thơ ? Biểu cảm trực tiếp và biểu cảm gián - Có 2 cách biểu cảm: tiếp khác nhau như thế nào? + Trực tiếp: người viết sử dụng ngôi thứ nhất, bộc lộ cảm xúc bằng lời than, lời nhắn, lời hô Hãy tìm hiểu đề và tìm ý cho đề bài. + Gián tiếp: tình cảm ẩn trong các hình Cảm nghĩ về mùa xuân ảnh III. Luyện tập ? Cảm nghĩ mùa xuân phải bắt đầu từ Đề bài: Cảm nghĩ về mùa xuân đâu? - MB: Cảm nghĩ về mùa xuân, ý nghĩa của mùa xuân ? Mùa xuân có ý nghĩa gì? - TB: + Cảm nghĩ về mùa xuân thiên nhiên ? Mùa xuân đem lại cho em suy nghĩ Cảnh sắc, khí hậu, thời tiết, cây cỏ, chim . gì? . + Cảm nghĩ về mùa xuân của con người là mùa mở đầu cho một năm mới, mở đầu cho một kế hoạch, một dự định. . . + Cảm nghĩ của bản thân: thích hay không thích mùa xuân? Vì sao? + Mùa xuân đem lại cho em biết bao suy nghĩ về mình và về mọi người xung quanh. - KB: khẳng định lại cảm xúc về mùa xuân IV. Dặn dò: - Ôn lại các nội dung, nắm vững đặc trưng của văn biểu cảm - Lập dàn ý chi tiết và viết thành bài văn hoàn chỉnh cho đề: Cảm nghĩ mùa xuân. Ngữ văn 7 Ngày soạn: 20 - 12 - 2020 Tiết 62: MÙA XUÂN CỦA TÔI A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Một số hiểu biết bước đầu về nhà văn Vũ Bằng. - Cảm xỳc về những nột riờng của cảnh sắc thiờn nhiờn, khụng khớ mựa xuõn Hà Nội, về miền Bắc qua nỗi nhớ “ sầu xứ”, tõm sự day dứt của tỏc giả. - Sự kết hợp tài hoa giữa miêu tả và biểu cảm; lời văn thấm đẫm cảm xúc trữ tỡnh, dào dạt chất thơ. 2. Kĩ năng: - Đọc – hiểu văn bản tựy bỳt. - Phân tích áng văn xuôi trữ tỡnh đầy chất thơ, nhận biết và làm rừ vai trũ của cỏc yếu tố miêu tả trong văn biểu cảm B. CHUẨN BỊ: GV: Chuẩn KT-KN, SGK, SGV HS: Đọc diễn cảm, soạn bài C. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định tổ chức lớp 2. Bài cũ: Qua văn bản Một thứ quà của lúa non: Cốm, em cảm nhận ntn về cốm, cảm nhận gì về t/g Thạch Lam ? 3. Bài mới: GV giới thiệu bài, tạo tâm thế tiếp nhận bài học cho HS Hoạt động của gv và hs Nội dung bài học GV hướng dân HS tìm hiểu chú thích I. Đọc - hiểu chú thích ?.Nêu hiểu biết của em về tác giả Vũ Bằng và văn bản Mùa xuân của tôi? - Vũ Bằng (1914 - 1984) từng sinh ra và lớn lên ở Hà Nội. Hs trình bày, gv chốt những nét chính. - Sở trường: truyện ngắn, bút ký, tuỳ Giải nghĩa các chú thích 5, 7, 13, 14 bút. - Mùa xuân của tôi trích trong bài Tháng giêng mơ về trăng non, rét ngọt : GV hướng dân HS đọc, tìm hiểu văn (Tập tuỳ bút: Thương nhớ mười hai) bản II. Đọc- hiểu văn bản giảng 1. Tìm hiểu chung ?.Bài văn viết về cảnh sắc và không khí - Chủ đề: Cảnh sắc, không khí mùa xuân ở đâu? Hoàn cảnh và tâm trạng xuân đất bắc qua nỗi nhớ của 1 người của tác giả khi viết bài này? xa quê ?.Là một vài ký - tuỳ bút, văn bản này - Phương thức biểu đạt: Biểu cảm là được viết theo phương thức biểu đạt chính, bên cạnh đó có kết hợp với miêu nào là chính? tả, tự sự ? Theo dòng cảm xúc, em hãy tìm bố - Bố cục: 3 đoạn: cục hợp lý của bài văn? + Đoạn 1: Từ đầu. . . mê luyến mùa xuân: * Đọc đoạn đầu Cảm nhận về quy luật tình cảm của con Ngữ văn 7 Trong đoạn văn này, nhà văn đã bộc người đối với mùa xuân. bạch tình cảm gì của mình? + Đoạn 2; Tiếp. . . mở hội liên hoan: ?.Các cụm từ: “tự nhiên thế, không có Cảnh sắc và không khí mùa xuân ở đất gì lạ hết” được t/g sử dụng với dụng ý trời và trong lòng người. gì? + Đoạn 3: Còn lại: Cảnh sắc mùa xuân Chỉ rõ biện pháp NT được sử dụng? xứ bắc từ sau ngày rằm tháng giêng ?.Tác giả muốn khẳng định điều gì qua 2. Phân tích các biện pháp NT ấy? a. Tình cảm yêu mến của con người với Tình yêu mùa xuân là tình cảm tự nhiên mùa xuân- quy luật tất yếu của mỗi người, vậy tại sao nhà văn lại mở đầu đoạn văn này bằng câu "Mùa - Tác giả đã sử dụng điệp ngữ, so sánh, xuân của tôi" nhân hóa, các hình ảnh có quan hệ sóng đôi, khăng khít, không thể tách rời để ?.Cảnh sắc và không khí mùa xuân Hà khẳng định tình cảm say mê, lưu luyến Nội được gợi nhớ qua những hình ảnh của con người đối với mùa xuân là quy nào? luật tự nhiên, không thể khác ? Em thích nhất hình ảnh nào? Vì sao? b. Cảnh sắc và không khí mùa xuân đất Hs trình bày Bắc - mùa xuân Hà Nội ? Mùa xuân đã khơi dậy sức sống trong - Mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng thiên nhiên và con người như thế nào? nhạn kêu trong đêm xanh, . Cái rét ngọt ? Biện pháp so sánh có tác dụng gì? ngào chứ không tê buốt căm căm nữa , tiếng trống chèo, câu hát huê ? Em có nhận xét gì về ngôn ngữ, giọng tình, lễ hội điệu? Tất cả những hình ảnh vừa yêu thương - Thiên nhiên và con người căng tràn vừa ấm áp, tràn đầy sức sống ấy cho ta sức sống: -> H/a: gợi cảm, so sánh cụ biết điều gì về tâm hồn của Vũ Bằng thể, mới lạ đã diễn tả sinh động và hấp dẫn sức sống của mùa xuân: mùa trẻ trung, hi vọng, mùa yêu thương HS đọc đoạn văn cuối, giọng trầm lắng + Ngôn ngữ: trau chuốt, say mê, đầy thiết tha tính biểu cảm + Giọng điệu: Vừa sôi nổi, vừa thiết tha => Trong tâm hồn tác giả, mùa xuân và không khí tháng giêng Bắc Việt vừa thiêng liêng vừa thân thuộc, là cả nỗi niềm yêu thương vô bờ bến c. Cảnh sắc và hương vị mùa xuân Hà Nội - Bắc Việt sau ngày rằm tháng ? Tác giả đã miêu tả cảnh sắc thiên giêng nhiên và không khí mùa xuân từ sau + Đào hơi phai, nhụy vẫn còn phong, ngày rằm tháng giêng như thế nào? cỏ nức mùi hương man mác, trời hết nồm, . . . ? Cảnh tượng ấy mang lại cảm xúc đặc biệt nào cho con người + Các trò vui tết đã mãn + Cuộc sống êm đềm thường nhật đã lại ?.Qua việc tái hiện những cảnh sắc và tiếp tục. không khí ấy, thể hiện tâm hồn t/g ntn? Cảm xúc: Vui vẻ, phấn chấn trước một Ngữ văn 7 năm mới (cảm thấy rạo rực một niềm vui khó tả). ->Tác giả đã phát hiện và miêu tả sự thay đổi, chuyển biến của cảnh sắc và không khí bằng tâm hồn tinh tế, nhạy Em học tập được gì về nghệ thuật biểu cảm và tình yêu mùa xuân mãnh liệt cảm từ bài tuỳ bút? 3. Tổng kết: Nêu tóm tắt giá trị nổi vật về nội dung a. Nghệ thuật: và NT của bài? Hs trình bày, gv khái quát nội dung bài - Cảm xúc chân thành và mãnh liệt học - Chi tiết tinh tế giàu sức gợi Gọi hs đọc ghi nhớ - Lời văn giàu hình ảnh, nhạc điệu - Tình cảm biểu hiện đa dạng, phong phú, tự nhiên. b. ý nghĩa: Cảm xỳc về những nột riờng của cảnh sắc thiờn nhiờn, khụng khớ mựa xuõn Hà Nội, về miền Bắc qua nỗi nhớ “ sầu xứ”, tõm sự day dứt của tỏc giả. III. Luyện tập: Em cảm nhận được những gì sâu sắc nhất về mùa xuân đất Bắc từ văn bản Mùa xuân của tôi . Hs trình bày cảm nhận IV.Dặn dò - Học bài, thuộc ghi nhớ - Viết đoạn văn về mùa xuân - Soạn bài: Sài Gòn tôi yêu Ngữ văn 7 Ngày soạn: 20 - 12 - 2020 Tiết 63: SÀI GÒN TÔI YÊU (Hướng dẫn đọc thêm) A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: Giúp hs: Cảm nhận được nét đẹp riêng của Sài Gòn với thiên nhiên, khí hậu nhiệt đới và nhất là phong cách con người Sài Gòn. - Nắm được nghệ thuật biểu hiện tình cảm, cảm xúc qua những hiểu biết cụ thể, nhiều mặt của tác giả về Sài Gòn. 2. Kĩ năng: - Đọc – hiểu văn bản tựy bỳt. - Phân tích áng văn xuôi trữ tỡnh đầy chất thơ, nhận biết và làm rừ vai trũ của cỏc yếu tố miêu tả trong văn biểu cảm. B. CHUẨN BỊ: - GV: Chuẩn KT-KN, SGK, SGV - HS: Đọc diễn cảm, soạn bài C. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định tổ chức lớp 2. Bài cũ: Cảm nhận của em về mùa xuân HN và miền Bắc qua văn bản Mùa xuân của tôi ? 3. Bài mới GV giới thiệu bài Hoạt động của gv và hs Nội dung bài học GV hướng dân HS đọc tìm hiểu chung I. Đọc - tìm hiểu chung GV đọc mẫu - HS đọc lại 1. Tác giả: Minh Hương ? Em biết gì về văn bản Sài Gòn tôi 2. Văn bản "Sài Gòn tôi yêu" là bài mở yêu đầu tập tùy bút - bút ký Nhớ. . . Sài Gòn Hs trình bày, gv chốt. - Đại ý: Bài tuỳ bút thể hiện tình cảmyêu Chú ý các chú thích: 1, 3, 5, 6 mến và những ấn tượng bao quát chung ?Tác giả cảm nhận Sài Gòn về những phương diện nào? của tác giả về TP Sài Gòn trên các phương ? Theo em có thể chia bài văn làm diện chính: thiên nhiên, khí hậu, thời tiết, mấy phần? Nội dung từng phần cuộc sống, sinh hoạt của TP, cư dân và phong cách con người Sài Gòn - Bố cục: 3 đoạn + Đ1: Từ đầu. . . họ hàng: nêu ấn tượng chung về SG và tình yêu của t/g với thành phố ấy. + Đoạn 2: Tiếp hơn năm triệu: cảm nhận và bình luận về phong cách con người SG. GV hướng dân HS tìm hiểu văn bản + Đoạn 3: Còn lại: Khẳng định tình yêu ?Ấn tượng chung về Sài Gòn được của tác giả với Sài Gòn diễn tả bằng hình ảnh nào trong bài văn? II. Tìm hiểu nội dung, nghệ thuật của Ngữ văn 7 ?Tác giả đã cảm nhận được những gì văn bản về Sài Gòn a. Ấn tượng chung về Sài Gòn + Thời tiết: nắng sớm, gió lộng buổi - Thành phố trẻ chiều, cơm mưa nhiệt đới ào ào và - Thiên nhiên, khí hậu đặc biệt của Sài mau dứt; trời đang ui ui buồn bã, Gòn: bỗng nhiên trong vắt như thủy tinh. + Thời tiết thay đổi nhanh chóng và đột + Đêm khuya thưa thớt tiếng ồn, phố ngột phường náo động, dập dùi xe cộ vào + Không khí, nhịp điệu cuộc sống đa dạng những giờ cao điểm, cái tĩnh lặng của - Tác giả bộc lộ cụ thể, trực tiếp, nồng hậu, buổi sáng tinh sương, làn không khí không che giấu tình yêu của mình đối với mát dịu, thanh sạch. Sài Gòn. ?Tình cảm của tác giả với Sài Gòn -> Điệp ngữ và điệp cấu trúc để nhấn được thể hiện như thế nào? Biện pháp mạnh tình cảm của mình và thể hiện sự nghệ thuật nào đã được sử dụng để phong phú của thiên nhiên, khí hậu SG. biểu hiện tình cảm của tác giả? HS đọc lại đoạn 2 b. Cảm nhận và bình luận về phong cách con người Sài Gòn ? Tác giả nhận xét như thế nào về cuộc sống của cư dân Sài Gòn? - Phong cách: cởi mở, chân thành, trung thực, không thâm trầm, ngay thẳng và tốt -> Sài Gòn là nơi tụ hội của người bụng. Cách sống đáng mến bốn phương nhưng đã hoà hợp, không phân biệt nguồn gốc mà chỉ còn là -> Thể hiện trong c/s hàng ngày và trong người Sài Gòn . thử thách lịch sử ? Phong cách con người Sài Gòn được - Vẻ đẹp của các cô gái Sài Gòn: Giản dị khái quát trong những nhận xét nào mà tươi tắn, khoẻ mạnh mà dịu dàng, lễ độ của tác giả? nhún nhường mà tự tin, mạnh mẽ. ? Tác giả đã minh hoạ nét phong cách c. Khẳng định lại tình yêu Sài Gòn đẹp của người Sài Gòn qua hình ảnh - Yêu qúy hết lòng nào? - Muốn được góp sức mình cho thành phố. ? Tác giả khẳng định tình yêu của - Mong truyền đến mọi người tình yêu mình đối với Sài Gòn như thế nào? nồng nhiệt ấy và mong mọi người hãy đến ? Sự khẳng định ấy nói lên điều gì? với thành phố để thưởng thức vẻ đẹp của ? Qua bài văn, em cảm nhận được nó. điều gì mới và sâu sắc về Sài Gòn cùng tình cảm đối với mảnh đất ấy của tác giả? Hs trình bày, gv khái quát nội dung IV. Dặn dò - Học bài, thuộc ghi nhớ - Viết đoạn văn ngắn nói về tình cảm của mình đối với quê hương - Chuẩn bị bài: Luyện tập sử dụng từ