Hình thức: Rất ngắn, cô đọng, hàm súc Thơ hai - Cư (Nhật Bản)

Thơ hai - cư (NhËt B¶n)1- “Chim đỗ quyên hót ở Kinh đô mà nhớ Kinh đô.”- “Tiếng vượn hú não nề hay tiếng trẻ bị bỏ rơi than khóc gió mùa thu tái tê.” (Ba-sô)I. ĐẶC ĐIỂM THƠ HAI-CƯMột số bài thơ hai-cư:2- “Vắng lặng u trầm thấm sâu vào đá tiếng ve ngân.”- “Từ bốn phương trời xa cánh hoa đào lả tả gợn sóng hồ Bi-oa.” (Ba-sô)I. ĐẶC ĐIỂM THƠ HAI-CƯ3- Hai-cư là một thể loại quan trọng của thơ ca truyền thống Nhật Bản. Hình thức: Rất ngắn, cô đọng, hàm súc (3 câu, khoảng 17 âm tiết, 7-8 từ, không có dấu câu).- Nội dung: Vẻ đẹp thiên nhiên và tâm trạng con người trước thiên nhiên. - Thường dùng quý ngữ (các từ tượng trưng cho các mùa trong năm) và thủ pháp tượng trưng.I. ĐẶC ĐIỂM THƠ HAI-CƯ- Thơ hai-cư đậm chất sa-bi (chất Thiền): biểu hiện cái cô liêu, tịch lặng, trầm lắng,4Mét sè quý ng÷ th­êng gÆp trong th¬ hai-c­5Nói Phó SÜ vµ sakura6Sakura (hoa anh ®µo)7Kawazu (con Õch)8Hotaru (®om ®ãm) Semi (con ve)9Taki (th¸c n­íc)10Akino yugure (chiÒu thu)11Susuki (cá lau)12Asagao (triªu nhan)13Tsuki (tr¨ng thu)14Yuki (tuyÕt)15(1644-1694).Xuất thân trong gia đình võ sĩ đạo Sa-mu-rai.Bậc thầy của thơ hai-cư, mang đến cho thể thơ này chất lãng mạn, trữ tình.Thơ ông đơn sơ, tao nhã, trầm lắng, u buồn.II. THƠ HAI-CƯ CỦA BA-SÔ1. Tác giả1617a. Bµi 1: Trªn cµnh kh« chim qu¹ ®Ëu chiÒu thu. 2. Ba bài thơ hai-cư của Ba-sô18Trªn cµnh kh« chim qu¹ ®Ëu chiÒu thu. + “Chim qu¹”: gîi sù tang tãc, u ¸m, buån b·. + “Cµnh kh«”: tr¬ trôi, kh¼ng khiu=> Bøc tranh chiÒu thu c« tÞch, tµn óa, béc lé t©m tr¹ng c« ®¬n cña thi nh©n. - Quý ng÷: “chiÒu thu”. - H×nh ¶nh:19 b. Bµi 2:Hoa ®µo nh­ ¸ng m©y xachu«ng ®Òn U-nª-n« vang vänghay ®Òn A-sa-c­-sa.20Sakura (hoa anh ®µo)2122Hoa ®µo nh­ ¸ng m©y xachu«ng ®Òn U-ª-« vang vänghay ®Òn A-sa-c­-sa. - Quý ng÷:Hoa ®µo + biÓu t­îng cho mïa xu©n ë NhËt B¶n. + biÓu t­îng cho søc sèng dåi dµo vµ tinh thÇn hoµ hîp, ®oµn kÕt cña ng­êi NhËt. - ¢m thanh: TiÕng chu«ng vang väng lóc hoµng h«n. - §Þa danh: §Òn U-ª-n« hay ®Òn A-sa-c­-sa? => m¬ hå, kh«ng x¸c ®Þnh râ.23Hoa ®µo nh­ ¸ng m©y xachu«ng ®Òn U-ª-« vang vänghay ®Òn A-sa-c­-sa. Bøc tranh xu©n th¬ méng, thanh v¾ng, thÓ hiÖn c¶m gi¸c m¬ hå, b©ng khu©ng vµ câi lßng yªn tÜnh cña t¸c gi¶. => thÊm ý vÞ ThiÒn. 24C©y chuèi trong giã thutiÕng m­a r¬i tÝ t¸ch vµo chËuta nghe tiÕng ®ªm. c. Bµi 3:25Quý ng÷: + c©y chuèi => biÓu t­îng cho tÝnh nh¹y c¶m, sù trong s¸ng. + Giã thu¢m thanh: + tiÕng xµo x¹c cña c©y chuèi trong giã thu. + tiÕng m­a r¬i tÝ t¸ch vµo chËu.=> TiÕng ®ªm -> kh«ng gian yªn tÜnh, thanh v¾ng. => tiÕng ®ªm hoµ vµo tiÕng lßng cña t¸c gi¶: c« qu¹nh, l¹nh v¾ng.C©y chuèi trong giã thutiÕng m­a r¬i tÝ t¸ch vµo chËuta nghe tiÕng ®ªm.26Y«-sa Bu-s«n (1716-1783) lµ nhµ th¬ vµ ho¹ sÜ næi tiÕng NhËt B¶n.- Lµ mét trong nh÷ng m«n ®å tÝch cùc ph¸t huy phong c¸ch th¬ hai-c­ cña Ba-s«. - §Ó l¹i kho¶ng 3000 bµi th¬. Th¬ «ng giµu mµu s¾c, ©m thanh, ý hµm sóc, ng¾n gän, tr÷ t×nh.- §­îc gäi lµ “thi sÜ cña mïa xu©n”.III. THƠ HAI-CƯ CỦA YÔ-SA BU-SÔN 1. Vài nét về nhà thơ Yô-sa Bu-sôn2728a. Bµi 1:  GÇn xa ®©u ®©y nghe tiÕng th¸c ch¶y l¸ non trµn ®Çy.2. Thơ hai-cư của Bu-sôn29 GÇn xa ®©u ®©y nghe tiÕng th¸c ch¶y l¸ non trµn ®Çy.- Quý ng÷: Th¸c TiÕng th¸c ch¶y biÓu t­îng: + Sù vËn ®éng liªn tôc. + Søc m¹nh, tiÕng gäi mïa xu©n. L¸ non: Søc sèng, mïa xu©n.30 GÇn xa ®©u ®©y nghe tiÕng th¸c ch¶y l¸ non trµn ®Çy.  => Nhµ th¬ c¶m nhËn mïa xu©n b»ng thÝnh gi¸c, thÞ gi¸c vµ c¶ t©m hån.=> Mét bøc tranh mïa xu©n trµn ®Çy søc sèng, thể hiện cái xôn xao của mùa xuân và cái rạo rực của lòng người.31b.Bµi 2: D­íi m­a xu©n lÊt phÊt¸o t¬i vµ «cïng ®i. - Quý ng÷: m­a xu©nH×nh ¶nh: + m­a xu©n: ấm áp.+¸o t¬i vµ « gîi ®Õn sù hiÖn diÖn cña con ng­êi ®ang ®i trong lµn m­a xu©n.=> C¶nh vµ ng­êi cã sù hoµ hîp, g¾n bã.=> C¶nh mïa xu©n ®Çy tr÷ t×nh, gîi mïa xu©n cña tuæi trÎ, cña t×nh yªu.32Bµi 3: Hoa xu©n në trµnbªn lÇu du n÷mua s¾m ®ai l­ng. 33 3435Hoa xu©n në trµnbªn lÇu du n÷mua s¾m ®ai l­ng.  Quý ng÷: Hoa xu©n.- H×nh ¶nh: + thiªn nhiªn: hoa xu©n në trµn=> vÎ ®Ñp rùc rì. + con ng­êi: nh÷ng c« g¸i ®i mua s¾m ®ai l­ng ®Ó trang ®iÓm cho m×nh=> trÎ trung=> Thiªn nhiªn vµ con ng­êi hoµ hîp cµng t« ®iÓm cho mïa xu©n vÎ ®Ñp rùc rì, ®Çy søc sèng.36- TÝnh c« ®äng, hµm sóc lµ ®Æc ®iÓm næi bËt cña th¬ hai-c­. - Th¬ hai-c­ th­êng miªu t¶ thiªn nhiªn, qua ®ã göi g¾m t©m tr¹ng cña con ng­êi. Th¬ hai-c­ cña Ba-s« thÊm ®Ëm ý vÞ ThiÒn, mang c¶m xóc c« ®¬n, trèng v¾ng. Th¬ hai-c­ cña Bu-s«n g¾n bã h¬n víi cuéc ®êi trÇn thÕ, mang ®Ëm tÝnh nh©n v¨n.III. Tæng kÕt37Con ®­êng tiÕp cËn th¬ Hai-c­:- T×m quý ng÷, x¸c ®Þnh kh«ng gian mïa.- X©u chuçi, liªn kÕt c¸c h×nh ¶nh, chi tiÕt cã trong bµi th¬.- Tõ chuçi h×nh ¶nh më réng liªn t­ëng, t­ëng t­îng, kÝ øc t©m hån ®Ó kh¸m ph¸ c¸c líp nghÜa cña v¨n b¶n th¬.III. Tæng kÕt38IV. Bµi tËp cñng cè: Thö s¸ng t¸c th¬ Hai-c­ Lêi khuyªn cña nhµ th¬ NhËt Soichi Furuta:- Quan s¸t, kh¸m ph¸.- Më réng t©m hån ®Ó liªn t­ëng, t­ëng t­îng.- C¶m nhËn nhiªn nhiªn ë quanh ta vµ ë trong ta.- Ghi chÐp l¹i nh÷ng ý t­ëng bÊt ngê.- Tr¸nh dïng h×nh ¶nh s¸o mßn, dïng tÝnh tõ nÕu kh«ng cÇn thiÕt.- §äc nhiÒu th¬ Hai-c­ cña c¸c bËc thÇy ®i tr­íc.39