Giáo án Vật lí Lớp 9 - Tiết 26 đến 33 - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Hua Nà

Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Ngày dạy: 01/ 11/ 2019 (9A) Tiết 26: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Mô tả được TN về sự nhiễm từ của sắt, thép. - Giải thích vì sao người ta dùng lõi sắt non để chế tạo nam châm điện và nêu được hai cách làm tăng lực từ của nam châm điện. 2. Kĩ năng - Mắc mạch điện theo sơ đồ, sử dụng biến trở trong mạch, sử dụng các dụng cụ đo điện. 3. Thái độ - Thực hiện an toàn về điện, yêu thích bộ môn. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề. b) Năng lực đặc thù: Năng lực ngôn ngữ, năng lực khoa học, thẩm mĩ. II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên *) Đối với mỗi nhóm HS: - 1 ống dây 500 vòng hoặc 700 vòng, 1 lõi sắt non, thép, 1 ít đinh ghim. - 1 kim nam châm đặt trên giá, 1 giá TN, 1 biến trở - 1 nguồn điện 3V, 1 Ampe kế, 1 công tắc, 5 đoạn dây dẫn. 2. Học sinh - Học kĩ bài trước và làm bài tập đầy đủ. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp - Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, thực hành, thảo luận nhóm. 2. Kĩ thuật - Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, động não, hỏi đáp. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ - Phát biểu quy tắc nắm tay phải? - Nêu cấu tạo và hoạt động của nam châm điện. Trong thực tế nam châm được dùng để làm gì? *) ĐVĐ: Nam châm điện có thể hút được xe tải điện hàng chục tấn, trong đó nam châm vĩnh cửu không thể làm được. Nam châm điện tạo ra như thế nào, có lợi gì hơn so với nam châm vĩnh cửu → Bài mới. - HS nhớ lại kiến thức cũ, vận dụng trả lời câu hỏi của GV. - Có thể HS trả lời tại chỗ. - HS suy nghĩ → có thể nêu ra sự dự đoán của mình. 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ (Kết hợp với phần Kiểm tra bài cũ) HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC, KỸ NĂNG MỚI HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG - GV: Yêu cầu HS quan sát hình 25.1 SGK. - HS: Quan sát, nhận dạng dụng cụ, cách bố trí TN trong hình 25.1 SGK. - GV: Yêu cầu HS nêu mục đích TN. - HS: Quan sát và so sánh góc lệch của nam châm - GV: Yêu cầu HS tiến hành TN theo nhóm. Hướng dẫn học sinh bố trí TN để cho kim nam châm đứng thăng bằng rồi mới đặt cuộn dây sao cho trục kim song song với mặt ống dây - HS tiến hành và bố trí thí nghiệm theo hướng dẫn của GV. ? Góc lệch của kim nam châm trong 2 trường hợp có gì khác nhau. - GV yêu cầu HS đọc SGK, nghiên cứu hình 25.2 nêu mục đích thí nghiệm, tiến hành thí nghiệm, quan sát đinh sắt. - HS thực hiện - GV hướng dẫn HS thực hiện như TN1 ? Hiện tượng gì xảy ra với đinh sắt khi ngắt dòng điện chạy qua ống dây. - HS: Kim nam châm đặt gần cuộn dây có lõi sắt, thép lệch nhiều hơn khi chưa có lõi sắt, thép. - GV: Khẳng định lại - GV: Yêu cầu HS trả lời C1 ? Qua 2 TN: Sự nhiễm từ của sắt và thép có gì khác nhau. - GV: Khẳng định lại và giới thiệu kết luận như SGK - HS đọc lại kết luận. - GV nhấn mạnh sự nhiễm từ của sắt và thép khi được đặt trong từ trường. * GV: Kết hợp giáo dục bảo vệ môi trường I. Sự nhiễm từ của sắt và thép 1. Thí nghiệm C1 Khi ngắt dòng điện đi qua ống dây lõi sắt non mất hết từ tính, còn lõi thép vẫn giữ được từ tính. 2. Kết luận - Lõi sắt hoặc lõi thép làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện. - Khi ngắt điện, lõi sắt non mất hết từ tính còn lõi thép thì vẫn giữ được từ tính. II. Nam châm điện Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ - GV yêu cầu HS đọc SGK và thực hiện C2, chú ý đọc và nêu ý nghĩa của dòng chữ nhỏ 22 -1A - HS: Cá nhân đọc SGK, quan sát hình 25.3 để thực hiện câu 2 - GV: Khẳng định lại ? Có cách nào làm tăng lực từ của nam châm điện. - HS: Cách 1: Tăng I qua các vòng dây Cách 2: Tăng số vòng dây - Yêu cầu HS thực hiện C3. - GV: Chốt lại vấn đề C2: Nam châm điện gồm một ống dây trong lòng có lõi sắt non Các con số cho biết ống dây có thể được sử dụng với những vòng dây khác nhau, tuỳ theo cách chọn để nối 2 đầu ống dây với nguồn điện. *) Các cách nào làm tăng lực từ của nam châm điện. - Cách 1: Tăng I qua các vòng dây - Cách 2: Tăng số vòng dây C3. - N/c b mạnh hơn a - N/c d mạnh hơn c - N/c e mạnh hơn b và c HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP - Nêu sự giống và khác nhau về sự nhiễm từ của sắt và thép? - Tại sao người ta dùng lõi sắt non để chế tạo nam châm điện? - Nêu cách làm tăng tác dụng từ của n/c điện? - GV: Tóm lược nội dung toàn bài, khắc sâu trọng tâm bài như phần ghi nhớ. HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG - Yêu cầu HS thực hiện C4, C5 và C6 C4: Do mũi kéo bằng thép đã bị nhiễm từ và khử từ chậm C5: Ngắt dòng điện C6: Nam châm điện có ưu thế hơn nam châm vĩnh cửu Có thể dễ dàng tăng từ tính bằng cách tăng số vòng dây quấn và tăng cường độ dòng điện. Chỉ cần ngắt dòng điện nam châm điện mất hết từ tính. Có thể thay đổi từ cực bằng cách thay đổi chiều dòng điện - GV: Nhận xét, bổ sung và chốt lại câu trả lời đúng HOẠT ĐỘNG 5: MỞ RỘNG, BỔ SUNG, PHÁT TRIỂN Ý TƯỞNG SÁNG TẠO ? Trong các nhà máy cơ khí, luyện kim làm thế nào để sạch bụi kim loại. - HS: Sử dụng các nam châm điện để thu hút gom bụi, vụn sắt làm sạch MT. - GV: Thông báo loài chim bồ câu có một khả năng đặc biệt đó là có thể xác định được phương hướng chính xác trong không gian. Sở dĩ như vậy bởi vì trong não bộ của chim bồ câu có các hệ thống giống như la bàn, chúng được định hướng theo từ trường trái đất. Sự định hướng này có thể bị đảo lộn nếu trong môi trường có quá nhiều nguồn phát sóng điện từ. Vì vậy bảo vệ môi trường tránh ảnh hương tiêu cực của sóng điện từ là góp phần bảo vệ thiên nhiên. V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Học kỹ phần ghi nhớ SGK. Đọc mục “có thể em chưa biết ” - Làm bài tập 25.1→ 25.4 (SBT) HD bài 25.3: Khi đặt vật bằng sắt, thép gần nam châm thì vật bị nhiễm từ và trở thành nam châm, đầu đặt gần với nam châm là từ cực trái dấu với từ cực của nam châm. Do đó nó bị nam châm hút. Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ - Đọc trước bài 26: “Ứng dụng của nam châm”. Tìm hiểu xem khi đặt nam châm gần tivi hoặc đài em thấy hiện tượng gì. Tiết 29 BÀI 26. ỨNG DỤNG CỦA NAM CHÂM ĐIỆN I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Nêu nguyên tắc hoạt động của loa điện, tác dụng của nam châm trong rơle điện từ, chuông báo động. - Kể tên được một số ứng dụng của nam châm trong đời sống và kỹ thuật. 2. Kỹ năng: Phân tích, tổng hợp kiến thức, giải thích được hoạt động của nam châm điện. 3. Thái độ: Thấy được vai trò to lớn của vật lý, từ đó ý thức học tập, yêu thích môn học. 4. Năng lực, phẩm chất: * Năng lực : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp, tự học. * Phẩm chất: tự lập tự tin, tự chủ II. CHUẨN BỊ 1. GV: Hình 26.2 đến 26.4 phóng to. - 1 ống dây điện khoảng 100 vòng, đường kính của cuộn dây 3cm, 1giá TN,1biến trở. - 1 nguồn điện 6V, 1 công tắc điện, 1 Ampe kế GHĐ: 1,5 A và ĐCNN: 0,1 A - 1 nam châm hình chữ U, 5 đoạn dây nối - loa điện có thể tháo gỡ để lộ rõ cấu tạo bên trong gồm ống dây, nam châm. 2. HS: Theo hướng dẫn tiết trước III. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC 1. Phương pháp: Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, thực hành, thảo luận nhóm, 2. Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, động não, hỏi đáp. IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1. Hoạt động khởi động a. Tổ chức Sĩ số: b. Kiểm tra ? HS1: Nêu kết luận về sự nhiễm từ của sắt và thép?Nêu cấu tạo của nam châm điện?Nêu cách làm tăng lực từ của nam châm điện tác dụng lên một vật? Chữa bài 25.1 ? ĐS: a, không b, Vì khi ngắt điện , thép còn giữ được từ tính, nam châm điện mất ý nghĩa sử dụng ?HS2: chữa bài 25.2 và 25.4 ĐS: bài 25.2 a, mạnh hơn b, Cực Bắc Bài 25.4 A * Bộ phận chính của loa là nam châm. Chuông điện có cấu tạo từ nam châm. Ứng dụng của nam châm như thế nào trong cuộc sống. Bài học hôm nay nói lên một số ứng dụng 2.Hoạt động hình thành kiến thức mới Hoạt động của GV- HS Nội dung Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Hoạt động 1 . Loa điện * Phương pháp: Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, thực hành, thảo luận nhóm, * Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, động não. * Năng lực : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp, tự học. - GV: thông báo một trong những ứng dụng của nam châm phải kể đến đó là loa điện. Loa điện hoạt động dựa trên tác dụng từ của nam châm lên ống dây có dòng điện chạy qua. Vậy chúng ta cùng làm thí nghiệm tìm hiểu nguyên tắc này - Yêu cầu HS đọc SGK và thực hiện TN1 theo nhóm. HS: cá nhân đọc SGK, tìm hiểu dụng cụ cần thiết, cách tiến hành thí nghiệm HS: Hoạt động nhóm thực hiện TN1 HS: các nhóm nhận dụng cụ và làm thí nghiệm theo hướng dẫn của giáo viên, quan sát và nêu hiện tượng GV: Hướng dẫn học sinh khi treo ống dây phải lồng vào một cực của nam châm chữ U. Giá nam châm phải dịch chuyển linh hoạt khi có lực từ tác dụng, khi di chuyển con chạy của biến trở phải nhanh và dứt khoát ? Có hiện tượng gì xảy ra khi dòng điện không đổi chạy qua ống dây và dòng điện trong ống dây là dòng biến thiên. => GV nhấn mạnh: Đó là nguyên tắc hoạt động của loa điện. ? Nguyên tắc hđ của loa điện là gì. GV: khẳng định lại và nêu kết luận SGK-70 ?Đọc lại kết luận? GV: Chốt lại vấn đề. 2. CÊu t¹o cña loa ®iÖn (5 ph) - Yêu cầu HS tìm hiểu trong SGK về cấu tạo của loa điện. GV: Treo hình vẽ 26.2 phóng to ? Loa điện có cấu tạo ntn? 1. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña loa ®iÖn * TH1: èng d©y chuyÓn ®éng * TH2: èng d©y dÞch chuyÓn däc theo khe hë gi÷a 2 cùc cña nam ch©m. * KÕt luËn ( SGK/70) 2. CÊu t¹o cña loa ®iÖn (5 ph) I . Loa điện Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ HS: tự tìm hiểu SGK HS: Quan sát *Cấu tạo ( bộ phận chính): một cuộn dây L được dặt trong từ trường của n/châm mạch E một đầu được gắn chặt với màng loa M HS: đọc SGK và trả lời như SGK-71 GV: Nhận xét, bổ sung ? Quá trình biến đổi dao động điện thành âm thanh diễn ra ntn? GV: chốt lại vấn đề. Hoạt động 2. Rơ le điện từ * Phương pháp: Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, thực hành, thảo luận nhóm, * Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, động não. * Năng lực : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp, tự học. - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK - Trả lời C1 - Khi đóng khóa k mạch 1 trở thành mạch kín ống dây trỏ thành nam châm điện hut thanh sắt, mạch 2 trở thành mạch kín động cơ 2 hoạt động ?Líp nhËn xÐt söa sai nÕu cã. GV: nhËn xÐt, bæ sung vµ chèt l¹i vÊn ®Ò *CÊu t¹o ( bé phËn chÝnh): mét cuén d©y L ®-îc dÆt trong tõ tr-êng cña n/ch©m m¹ch E mét ®Çu ®-îc g¾n chÆt víi mµng loa M II. Rơ le điện từ 1. Cấu tạo của rơ le điện từ C1: Khi đóng khóa k mạch 1 trở thành mạch kín ống dây trỏ thành nam châm điện hut thanh sắt, mạch 2 trở thành mạch kín động cơ 2 hoạt động 3. Hoạt động luyện tập - Nam ch©m ®-îc øng dông nh- thÕ nµo trong thùc tÕ. H·y kÓ vµi øng dông. - Nªu nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña loa ®iÖn? - Nªu t¸c dông cña nam ch©m trong R¬ le ®iÖn tõ? GV: Chèt l¹i träng t©m bµi nh- phÇn ghi nhí SGK-72 4. Hoạt động vận dụng - Yªu cÇu HS tr¶ lêi C3; C4 (SGK) - GV cho hs ho¹t ®éng c ¸nh©n lµm c¸c c©u hái trªn. - GV yªu cÇu hs ®øng t¹i chç tr¶ lêi. HS: Lµm viÖc c¸ nh©n tr¶ lêi c¸c c©u hái. 2 HS lÇn l-ît tr×nh bµy C3 vµ C4. C3: §-îc v× khi ®-a nam ch©m l¹i gÇn c¸c vÞ trÝ cã m¹t s¾t, nam ch©m sÏ tù ®éng hót c¸c m¹t s¾t ra khái m¾t C4: Khi dßng ®iÖn qua ®éng c¬ v-ît qu ¸møc cho phÐp, t¸c dông tõ cña nam ch©m ®iÖn m¹nh lªn vµ th¾ng lùc ®µn håi cña lß xo vµ hót chÆt lÊy thanh s¾t S lµm m¹ch ®iÖn tù ®éng ng¾t→®éng c¬ ngõng ho¹t ®éng Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ ? Líp nhËn xÐt söa sai nÕu cã. GV: nhËn xÐt, bæ sung vµ chèt l¹i vÊn ®Ò 5. Hoạt động tìm tòi mở rộng (2 ph) - Xem kỹ lại các ứng dụng của n/c , học thuộc bài theo nội dung ghi nhớ SGK-72. - Làm bài 26.1→ 26.4 ( SBT/32) HD bài 26.4: Khi dòng điện chạy qua ống dây→ống dây trở thành nam châm điện hút sắt S→kim quay - Đọc trước bài 27. “Lực điện từ ” Tiết 30 BÀI 27. LỰC ĐIỆN TỪ. I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Mô tả TN chứng tỏ tác dụng của lự từ lên đoạn dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường. - Vận dụng được qui tắc bàn tay trái biểu diễn lực từ tác dụng lên dòng điện thẳng đặt vuông góc với đường sức từ, khi biết chiều đường sức từ và chiều dòng điện. 2. Kĩ năng: - Mắc mạch điện theo sơ đồ, sử dụng biến trở và dụng cụ điện . - Vẽ và xác định chiều đường sức từ của nam châm. 3. Thái độ - Cẩn thận, trung thực và yêu thích môn học. 4. Năng lực, phẩm chất: *Năng lực : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp, tự học. * Phẩm chất: Tự lập, tự tin, tự chủ II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH : 1. Giáo viên: - Tranh vẽ H 27.1; 27. 2 SGK, bảng phụ. - 1 nam châm hình chữ U - 1 nguồn điện 6 vôn. - 1 dây dẫn AB bằng đồng I = 2,5 mm, dài 10 cm - 1 biến trở loại 20 - 2A - 1 công tắc, 1 giá TN. - 1 ampe kế GHĐ: 1,5 A và ĐCNN: 0,1A 2. Học sinh: Theo hướng dẫn tiết trước III. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC 3. Phương pháp: Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, thực hành, thảo luận nhóm, 4. Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, động não, hỏi đáp. IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1. Hoạt động khởi động a. Tổ chức Sĩ số: b. Kiểm tra Xét các vị trí xung quanh một nam châm thẳng được ghi số như sau Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Một kim nam châm nhỏ quay tự do quanh trục thẳng đứngcó thể đặt tại các vị trí ghi số. Hãy trả lời các câu hỏi sau 1. Ở vị trí nào khi cân bằng kim nam châm nhỏ song song với nam châm NS? A, (1) B, (3) C, (1) và (2) D (3) và (4) 2. Ở những vị trí nào thì kim NC nhỏ có cực Bắc hướng về phía nam châm NS? A, (1) B, (2) C, (1) và (2) D (3) và (4) 3. Ở những vị trí nào thì kim NC nhỏ có cực nam hướng về phía nam châm NS? A, (1) B, (2) C, (1) và (2) D (3) và (4) Câu 1: Đáp án D (1,5đ) Câu 2: Đáp án A (1,5đ); Câu 3: Đáp án B (1,5đ) *ĐVĐ vào bài như SGK - tr 73 ) 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới Hoạt động của GV- HS Nội dung HĐ1. Tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòng điện * Phương pháp: Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, thực hành, thảo luận nhóm, * Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, động não, hỏi đáp. *Năng lực : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp, tự học. GV: Yêu cầu học sinh nghiên cứu thí nghiệm SGK hình 27.1 trên bảng phụ Nêu mục đích thí nghiệm? ? Tiến hành TN cần những dụng cụ gì. +HS nêu dụng cụ thí nghiệm như H 27.1tr 73 ? Mắc mạch điện ntn. -GV lưu ý cách bố trí TN, đoạn dây dẫn AB phải đặt sâu vào trong lòng nam châm chữ U, không để dây dẫn chạm vào nam châm - GV: Giao dụng cụ TN cho các nhóm. I. T¸c dông cña tõ tr-êng lªn d©y dÉn cã dßng ®iÖn (10 ph) 1. ThÝ nghiÖm (8 ph) * Dông cô t¹o ra dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn. * Nam ch©m t¹o ra tõ tr-êng. - Nªu nh- SGK- tr 73 S A N N S ● Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Hoạt động của GV- HS Nội dung ? Đóng khóa K. Khi đó hiện tượng gì xảy ra với dây dẫn AB. - HS: Nhận dụng cụ. Tiến hành TN theo nhóm, quan sát hiện tượng sảy ra khi khóa K đóng + HS. Dây AB bị hút vào trong lòng nam châm hình chữ U hoặc bị đẩy ra. - Yêu cầu HS trả lời C1 ?Từ thí nghiệm trên rút ra kết luận? GV: Khẳng định lại và giới thiệu kết luận SGK-73 GV gọi HS đọc kết luận - GV nhấn mạnh đó là nd KL. Lực đó gọi là lực điện từ. HĐ2. Chiều của lực điện từ. Quy tắc bàn tay trái (13 ph) * Phương pháp: Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, thực hành, thảo luận nhóm, * Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, động não, hỏi đáp. *Năng lực : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp, tự học. - Yêu cầu HS nêu dự đoán + HS: phụ thuộc vào chiều dòng điện và đường sức từ. - Yêu cầu HS nêu phương án làm TN kiểm tra. - GV HD làm thí nghiệm HS theo dõi GV HD làm thí nghiệm - Yêu cầu HS làm TN theo nhóm HS: Tiến hành TN theo nhóm. * C1. Tõ tr-êng t¸c dông lùc tõ lªn d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua ®Æt trong tõ tr-êng. HS; Suy nghÜ tr¶ lêi 2. KÕt luËn (SGK/73)(2 ph) HS: Theo dâi SGK-73 + 2HS ®äc néi dung KL + HS nghe vµ ghi nhí II . ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ. Quy t¾c bµn tay tr¸i (13 ph) 1. ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo? ( a) ThÝ nghiÖm . +§æi chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB, ®ãng c«ng t¾c I K quans t¸ hiÖn t-îng ®Ó rót ra ®-îc kÕt luËn: Khi ®æi chiÒu dßng ®iÖn Ch¹y qua d©y dÉn AB th× chiÒu lùc ®iÖn tõ thay ®æi. +Đổi chiều đường sức từ, đóng công tắc K quan sát hiện tượng để rút ra được kết luận: Khi đổi chiềuđường sức từ thì chiều lực điện từ thay đổi. b) KÕt luËn: ( SGK/73) Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn N S + S N + N S + Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Hoạt động của GV- HS Nội dung GV: Theo dõi giúp đỡ các nhóm gặp khó khăn ? Qua 2 TN rút ra được KL gì. GV: Khẳng định lại và nêu kết luận SGK-73 GV: Đặt vấn đề: Vậy làm thế nào để xác định được chiều lực từ khi biết chiều dòng điện và chiều đường sức từ GV giíi thiÖu quy t¾c bµn tay tr i¸ vµ gäi HS ®äc quy t¾c. - GV treo h×nh 27.2(SGK) h-íng dÉn HS tõng b-íc khi vËn dông QT: B1: Lßng bµn tay høng ®/c¶m øng tõ ( lßng bµn tay tr i¸ h-íng vÒ cùc b¾c) B2: ChiÒu tõ cæ tay ®Õn ngãn tay gi÷a h-íng theo chiÒu dßng ®iÖn B3: Ngãn tay c i¸ cho·i 900 chØ chiÒu lùc ®iÖn tõ. - Yªu cÇu HS kiÓm tra l¹i kq TN ë h×nh 27.1 dùa vµo quy t¾c. AB phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy trong dây dẫn và chiều của đường sức từ. 2. Quy t¾c bµn tay tr¸i (SGK-74) (7 ph) - Quy t¾c SGK. 3. Hoạt động luyện tập - Dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường và không song song với đường cảm ứng từ có đặc điểm gì ? - Lực từ tác dụng lên dây dẫn phụ thuộc những yếu tố nào? - Nêu quy tắc bàn tay trái - Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ GV: Tóm lược nội dung kiến thức toàn bài , khắc sâu trọng tâm bài như phần ghi nhớ/SGK-75 4. Hoạt động vận dụng - GV: Treo bảng phụ vẽ hình 27.3→27.5 , chỉ cho học sinh cách bố trí dây dẫn, cực của nam châm, chiều lực từ.Yêu cầu học sinh dùng quy tắc bàn tay trái nghiên cứu và trả lời các câu hỏi - Yêu cầu HS trả lời C2 + HS đứng tại chỗ trả lời các câu hỏi + HS theo dõi và ghi lại kết luận Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ C2. Dòng điện có chiều đi từ B đến A. - Yêu cầu HS trả lời C3 C3. Có chiều từ dưới lên trên. + GV nhận xét và sửa chữa Yêu cầu HS trả lời C4. C4 . 3 HS lên bảng biểu diễn + GV nhận xét và sửa chữa, hướng dẫn học sinh cách đặt bàn tay trái để tìm ra yếu tố chưa biết. 5. Hoạt động tìm tòi mở rộng - Học thuộc phần ghi nhớ SGK. - Làm bài tập 27.1 => 27.5/SBT Đọc phần có thể em chưa biết HD: Bài 27.3: Chỉ có AB và CD chịu tác dụng của lực từ. áp dụng quy tắc bàn tay trái xác định các lực từ tác dụng lên 2 cạnh AB và CD - Đọc trước bài 28. “ Động cơ điện một chiều” Tiết 31: ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Mô tả các bộ phận chính, giải thích được hđ của động cơ điện một chiều. - Nêu được tác dụng của mỗi bộ phận chính trong động cơ điện. - Phát hiện được sự biến đổi điện năng thành cơ năng khi động cơ điện hoạt đông. 2. Kỹ năng: - Vận dụng quy tắc bàn tay trái xác định chiều lực từ, biểu diễn lực điện từ. - Giải thích được nguyên tắc hđ của động cơ điện 1 chiều. 3. Thái độ: - Ham hiểu biết, yêu thích môn học. * Tích hợp môi trường: Khi động cơ điện một chiều hoạt động, tại các cổ góp xuất hiện các tia lửa điện kèm theo có mùi khét. CÁc tia lửa điện này là tác nhân sinh ra khí NO, NO2, có mùi hắc. Sự hoạt động của động cơ điện một chiều cũng ảnh hưởng đến các hoạt động khác, và gây nhiễu các thiết bị vô tuyến truyền hình * Biện pháp BVMT: Thay thế các động cơ điện một chiều bằng động cơ điện xoay chiều - Tránh mắc chung động cơ điện một chiều với các thiết bị thu phát sóng điện từ 4. Năng lực, phẩm chất: *Năng lực : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp. * Phẩm chất: tự lập tự tin, tự chủ II. CHUẨN BỊ 1. GV: *GV: Phương tiện : Hình 28.2 phóng to- 1 nguồn điện 6V. - 1 mô hình động cơ điện 1 chiều có thể hđ được với nguồn điện 6V. - PP: Thảo luận nhóm, vấn đáp, tự nghiên cứu *HS: SGK, SBT III. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC 5. Phương pháp: Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, thực hành, thảo luận nhóm, 6. Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, động não, hỏi đáp. Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1. Hoạt động khởi động a. Tổ chức Sĩ số: b. Kiểm tra ? HS1:Phát biểu quy tắc bàn tay trái. Làm bài 27.3 ĐS: Cạnh AB bị đẩy ra, cạnh CD bị kéo vào phía trong trang vở ? HS2: Làm bài 27.4? ĐS: Đổi chiều dòng điện trong khung, khung dây dẫn vẫn không quay vì khung đang ở vị trí mặt phẳng trung hòa * ĐVĐ vào bài như SGK - tr 76 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới Hoạt đông của GV- HS Nội dung HĐ1 . Nguyªn t¾c cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña ®éng c¬ ®iÖn 1 chiÒu * Phương pháp: Vấn đáp, thuyết trình, * Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, động não. *Năng lực : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp. - GV treo hình 28.1 yêu cầu HS tìm hiểu cấu tạo của động cơ điện 1 chiều - GV phát mô hình Đ/C điện 1 chiều cho các nhóm để tìm hiểu. HS: Quan sát hình 28.1 HS: Nhận và quan sát mô hình thực tế (?) Nêu cấu tạo chính của động cơ điện 1 chiều. GV: chốt lại cấu tạo của động cơ điện một chiều - Yêu cầu HS tìm hiểu SGK nêu nguyên tắc hoạt động của động cơ điện một chiều HS: đọc SGK để nghiên cứu và nêu nguyên tắc hoạt động của động cơ điện một chiều: Dựa trên tác dụng từ của từ trường lên khung dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường I . Nguyªn t¾c cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña ®éng c¬ ®iÖn 1 chiÒu 1. C¸c bé phËn chÝnh cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu => Bé phËn chÝnh cña ®/c ®iÖn 1 chiÒu + Nam ch©m + Khung d©y dÉn + Cæ gãp ®iÖn 2. Ho¹t ®éng cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu N S Gi¸o ¸n VËt lý 9 N¨m häc: 2019 - 2020 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ HS: Làm việc cá nhân trả lời các câu hỏi theo yêu cầu của GV . - Yêu cầu HS trả lời C1 ➔ C3. (?) Sau khi HS trả lời câu 1 GV gợi ý cặp lực từ vừa vẽ được có tác dụng gì đối với khung dây? GV: Yêu cầu HS làm câu 3: Làm thí nghiệm theo nhóm để kiểm tra dự đoán GV: Chốt lại GV: Yêu cầu HS nhắc lại cấu tạo và nguyên tắc hđ của động cơ điện 1 chiều. GV nhấn mạnh đó là nd của phần kết luận. GV gọi HS đọc GV: chốt lại kiến thức cơ bản và trọng tâm II. Sù biÕn ®æi n¨ng l-îng trong ®éng c¬ ®iÖn * Phương pháp: Vấn đáp, thuyết trình, * Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, động não. * Năng lực : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác. (?) Khi hoạt động, động cơ điện chuyển hóa năng lượng từ dạng nào sang dạng nào? GV: Chốt lại ở đây động cơ điện biến điện năng thành cơ năng C1: VËn dông quy t¾c bµn tay tr i¸ x¸c ®Þnh cÆp lùc tõ t¸c dông lªn hai c¹nh AB vµ CD cña khung d©y C2: Nªu dù ®o¸n khung d©y quay HS: Lµm thÝ nghiÖm kiÓm tra dù ®o¸n theo nhãm §¹i diÖn c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, so s¸