Giáo án ngữ văn 9 học kỳ I tuần 12 đến tuần 18

Ngày soạn:4/11 2010 Ngày giảng: 8/11 /2010 tuần 12 - bài 12 - tiết 56 bếp lửa Bằng Việt I. Mục tiêu cần đạt. * Với đối tượng HS Tb- Y - Kiến thức + Vài nét về tác giả Bằng Việt và hoàn cảnh ra đời của bài thơ + Những xúc cảm chân thành của tác giả và hình ảnh người bà giầu tình thương, giầu đức hi sinh + Việc sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả, tự sự, miêu tả, bình luận trong tác phẩm trữ tình - Kĩ năng + Nhận diện được các yếu tố miêu tả tự sự, bình luậnvà biểu cảm trong bài thơ. + Liên hệ để thấy được nỗi nhớ về bà trong hoàn cảnh tác giả đang ở xa tổ quốc có mối liên hệ chặt chẽ với tình cảm quê hương đất nước - Tư tưởng: + Có ý thức trân trọng giữ gìn kí ức tốt đẹp. + Có tình yêu quê hương. * Với đối tượng HS K-G - Kiến thức + Vài nét về tác giả Bằng Việt và hoàn cảnh ra đời của bài thơ + Những xúc cảm chân thành của tác giả và hình ảnh người bà giầu tình thương, giầu đức hi sinh + Việc sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả, tự sự, miêu tả, bình luận trong tác phẩm trữ tình - Kĩ năng + Nhận diện và phân tích được các yếu tố miêu tả tự sự, bình luậnvà biểu cảm trong bài thơ. + Liên hệ để thấy được nỗi nhớ về bà trong hoàn cảnh tác giả đang ở xa tổ quốc có mối liên hệ chặt chẽ với tình cảm quê hương đất nước - Tư tưởng: + Có ý thức trân trọng giữ gìn kí ức tốt đẹp. + Có tình yêu quê hương. II. Chuẩn bị. 1. Giáo viên: Ngiên cứu, sưu tầm tranh ảnh liên quan đến bài học 2. Học sinh: Học bài cũ, sạon bài theo hệ thống câu hỏi trong sgk III. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học. 1. ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Đọc thuộc lòng bài "Đoàn thuyền đánh cá". Nêu nội dung ý nghĩa bài thơ. 3. Bài mới: Giới thiệu bài. Bằng Việt là nhà thơ trẻ nổi tiếng từ những năm sáu mươi với giọng thơ trầm lắng, nghĩ ngợi mượt mà, thường khai thác những kỉ niệm thiếu thời và gợi ước mơ tuổi trẻ. Bếp lửa là một trong những sáng tác đầu tay của ông khi đang còn là sinh viên học tập ở nước ngoài nhớ về đất nước quê hương qua hình ảnh bếp lửa và bà nội kính yêu. Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức cần đạt HS: Đọc chú thích dấu sao. ? Nêu vài nét tiêu biểu về tác giả. GV: Bằng Việt thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong thời kì chống Mĩ. ? Bài thơ được sáng tác vào thời gian nào. GV: Nêu yêu cầu đọc: Giọng rõ ràng, mạch lạc, chú ý đọc diễn cảm 3 khổ thơ đầu, nhấn mạnh các điệp ngữ. Những khổ thơ còn lại đọc diễn cảm, ấp áp. - Đọc mẫu một đoạn HS: Đọc tiếp đến hết và 1 HS đọc toàm bộ văn bản ? Bài thơ được sáng tác theo thể thơ nào GV: Hướng dẫn HS tìm hiểu nghĩa một vài từ khó ? Bài thơ là lời của nhân vật nào, nói về ai và về điều gì. GV: Lời của người cháu nói về tình bà cháu. ? Dựa vào mạch tâm trạng ấy hãy nêu bố cục bài thơ. GV: 4 phần - Khổ thơ đầu: Bếp lửa khơi nguồn cảm xúc. - 4 khổ tiếp: Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà, gắn bó vói hình ảnh bếp lửa. - Khổ thứ sáu: Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà. - Khổ cuối: Người cháu đã trưởng thành đi xa nhưng không nguôi nhớ về bà. ? Mở đầu dòng cảm xúc của tác giả là hình ảnh nào. ? Hình ảnh bếp lửa được miêu tả qua hình ảnh thơ nào GV: Bếp lửa chờn vờn, ấp ưu nồng đượm. ? Em có nhận xét gì về hình ảnh trên.(K-G) - Bếp lửa là hình ảnh gần gũi thân thuộc trong mỗi gia đình Việt Nam. ? Chờn vờn, ấp ưu thuộc từ loại gì có tác dụng như thế nào. - Từ láy gợi sự chính xác của công việc của ngọn lửa, còn gợi bàn tay kiên nhẫn khéo léo và tấm lòng chi chút của người nhóm lửa. ? Từ hình ảnh bếp lửa tác giả gợi nhớ đến ai. GV: Thương bà biết mấy nắng mưa. ? Qua đó cho thấy hình ảnh bếp lửa có tác dụng như thế nào.(K-G) - Khơi nguồn cho dòng hồi tưởng cảm xúc về bà HS: Đọc 4 khổ thơ tiếp theo. ? Trong dòng hồi tưởng về bà xuất hiện hình ảnh nào GV: Đói mòn đói mỏi. Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. Nạn đói 1945. - Bà bảo cháu nghe, bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học. Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy lụi Hoàn cảnh của đất nước trong kháng chiến chống Pháp. ? Ngoài những kỉ niệm đó còn có những kỉ niệm nào. GV: Khói hun nhèn mắt cháu...cay. Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen. Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn. Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng. ? Em có nhận xét như thế nào về hình ảnh bếp lửa trong sự hồi tưởng của tác giả.(K-G) ? Vì sao hai câu thơ sau tác giả không dùng bếp lửa mà là hình ảnh ngọn lửa.(K-G) GV: Từ bếp lửa thành ngọn lửa, bếp lửa được bà nhen lên không bằng nhiên liệu ở bên ngoài mà bằng chính ngọn lửa trong lòng bà - ngọn lửa của sức sống, của lòng yêu thương, niềm tin, bởi vậy từ bếp lửa bào thơ đã gợi đến ngọn lửa với ý nghĩa trừu tượng và khái quát. Và như thế hình ảnh bà không chỉ là người nhóm lửa , giữ lửa mà còn là người truyền lửa - ngọn lửa của sự sống , niềm tin cho các thế hệ nối tiếp. GV: Từ hình ảnh bép lửaquê hương, bếp lửa của tình bà cháu lại gợi thêm một liên tưởng khác- sự xuất hiện của tiếng chim tu hú ? Âm thanh của tiếng tu hú có ý nghĩa như thế nào. GV: Tiếng chim tu hú, tiếng chim quen thuộc của những cánh đồng quê mỗi độ vào hè, tiếng chim nhưn giục giã , như khắc khoải một điều gì tha thiết lắm, khiến lòng người trỗi dậy những nhớ mong, hoài niệm. I. Đọc - tìm hiểu chung 1. Tác giả- tác phẩm. a, Tác giả. - Bằng Việt là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước b, Tác phẩm: 1963 khi tác giả đang học ngành luật ở nước ngoài. 2. Đọc, hiểu chú thích. a, Đọc. b, Hiểu chú thích. - Thể thơ: Thơ tám chữ. - Từ khó. c. Bố cục: 4 phần. II. Đọc - Hiểu văn bản 1. Khơi nguồn cảm xúc. - Hình ảnh bếp lửa: - Khơi nguồn cho dòng hồi tưởng cảm xúc vè bà. 2. Những kỉ niệm tuổi thơ bên bà và hình ảnh người bà. - Kỉ niệm tuổi thơ bên bà thiếu thốn gian khổ. - Bà chăm chút cháu sớm hôm. - Hình ảnh bếp lửa hiện diện như tình bà cháu ấp áp, bà là chỗ dựa tinh thần cho cháu. Tiếng tu hú gợi hoài niệm gợi tình cảnh vắng vẻ và nhớ mong của hai bà cháu. 4, Củng cố và dặn dò: Củng cố: ? Hình ảnh bếp lửa có tác dụng như thế nào. Dặn dò: Học nội dung bài. soạn tiếp bài " Bếp lửa" ********************************************* Ngày soạn:7/11 2010 Ngày giảng: 9 /11 /2010 bài 12 - tiết 57 bếp lửa (tiếp theo) Hướng dẫn đọc thêm: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ I. Mục tiêu cần đạt. * Với đối tượng HS Tb- Y - Kiến thức + Tiếp tục cảm nhận những tình cảm, cảm xúc chân thành của nhân vật trữ tình, người cháu và hình ảnh người bà giàu tình thương, giàu đức hi sinh trong bài thơ bếp lửa + Tình cảm của bà mẹ Tà-ôi dành cho con gắn chặt với tình yêu quê hương đất nước và niềm tin vào sự tất thắng của cách mạng + Nghệ thuật ẩn dụ, phóng đại, hình ảnh thơ mang âm hưởng của của những khúc hát ru thiết tha, trìu mến. - Kĩ năng + Cảm nhận đượ tinh thần kháng chíên của nhân dân ta trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước - Tư tưởng Có tình yêu quê hương đất nước * Với đối tượng HS K-G - Kiến thức + Tiếp tục cảm nhận những tình cảm, cảm xúc chân thành của nhân vật trữ tình, người cháu và hình ảnh người bà giàu tình thương, giàu đức hi sinh trong bài thơ bếp lửa + Tình cảm của bà mẹ Tà-ôi dành cho con gắn chặt với tình yêu quê hương đất nước và niềm tin vào sự tất thắng của cách mạng + Nghệ thuật ẩn dụ, phóng đại, hình ảnh thơ mang âm hưởng của của những khúc hát ru thiết tha, trìu mến. - Kĩ năng + Cảm nhận đượ tinh thần kháng chíên của nhân dân ta trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước + Phân tích được mạch cảm xúc trữ tình trong bài thơ qua khúc hát của tác giả, của bà mẹ - Tư tưởng Có tình yêu quê hương đất nước II. Chuẩn bị. 1. Giáo viên: Nghiên cứu, sưu tầm tranh ảnh liên quan 2. Học sinh: Học bài cũ, soạn bài theo hệ thống câu hỏi trong sgk III. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học. 1. ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Kỉ niệm tuổi thơ bên bà và hình ảnh người bà như thế nào. 3. Bài mới: Giới thiệu bài. Những kỉ niệm tuổi thơ bên bà và hình ảnh bà, ngọn lửa hiện diện như tình bà cháu ấm áp , bà là chỗ dựa tinh thần cho cháu, suy ngẫm về bà và cuộc đời bà như thế nào hôm nay các em học tiết tiếp theo. Chủ đề người mẹ - tình mẹ con trong chiến tranh cách mạng Việt Nam, từ những bà bầm, bà bủ, bà mẹ Việt Bắc, mẹ Tơm, mẹ Suốt...và hôm nay các em được tìm hiểu về người mẹ Tà - ôi( miền tây Thừa Thiên) vừa nuôi con vừa góp phần đánh Mĩ trong những năm 60- 70 của thế kỉ XX. Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức cần đạt HS: Đọc khổ thơ ? Từ hình ảnh bếp lửa tác giả nhớ về cuộc đời bà như thế nào. GV: Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa. Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm. ? Tác giả sử dụng nghệ thuật gì. Hình ảnh người bà luôn gắn liền với những hình ảnh nào. GV: Từ láy Hình ảnh bà luôn gắn liền với hình ảnh bếp lửa, ngọn lửa. ? Qua chi tiết trên em thấy cuộc đời bà như thế nào. GV: Bà là người nhóm lửa cũng là người giữ cho ngọn lửa luôn ấm nóng và toả sáng trong mỗi gia đình. - Vất vả lo toan cho gia đình, tần tảo và đức hi sinh. ? Hình ảnh bếp lửa được nhắc tới mấy lần, nó có ý nghĩa gì. GV: 10 lần, bếp lửa, ngọn lửa, nhóm bếp lửa. ? Tại sao khi nhắc đến bếp lửa là người cháu lại nhớ đến bà và ngược lại. ? Vì sao tác giả viết " Ôi kì lạ và thiêng liêng bếp lửa!". GV: Bếp lửa gắn với những khó khăn gian khổ đời bà, bà nhóm lửa cũng là nhóm lên niềm yêu thương niềm vui, sự sống dành cho con cháu. - Một ngọn lửa trong lòng bà, ngọn lửa của sức sống, lòng yêu thương, nièm tin. ? Qua phân tích hình ảnh người bà có ý nghĩa như thế nào. (K-G) GV: Người cháu đã khôn lớn, đang ở phương trời xa, quen với khung trời rộng với bếp ga, bếp điện nhưng vẫn luôn nhớ về hình ảnh bếp lửa, nhớ về bà. - Ngọn lửa của lòng bà đã trở thành kỉ niệm, niềm tin thiêng liêng kì diệu nâng bước cho cháu. ? Qua đó cho thấy tình cảm của người cháu dành cho bà là tình cảm như thế nào. ? Bài thơ kết hợp những phương thức biểu đạt nào. GV: Biểu cảm- miêu tả, tự sự- bình luận. ? Nêu những nét nghệ thuật đặc sắc của bài thơ. GV: - Đan xen giữa các phương thức biểu đạt. - Các điệp từ. - Giọng điệu và thể thơ 8 chữ phù hợp với cảm xúc. ? Nội dung khái quát của bài thơ là gì. ? Vì sao hình ảnh bếp lửa luôn gắn với hình ảnh bà trong bài thơ. ? Em có suy nghĩ gì về nhan đề bài thơ. GV: Hướng dẫn HS làm. ? Nêu vài nét tiêu biểu về tác giả. GV: Giới thiệu thêm một vài nét về tác giả Nguyễn Khoa Điềm ? Tác phẩm ra đời vào thời gian nào. GV: Nêu yêu cầu đọc: Giọng tha thiết ngọt ngào, lưu ý các đoạn điệp khúc, câu thơ đối xứng, tình cảm sâu lắng thiết tha trừu mến, thể hiện được nhịp điệu, tiết tấu của bài thơ. GV: Đọc mẫu. HS: Đọc theo nhóm, đọc cá nhân mỗi nhóm. - HS: Đọc thầm. - HS: Đọc đúng. - HS: Đọc diễn cảm. ? Nhận xét giọng đọc của bạn. HS: Đọc thầm phần chú thích. ? Bài thơ thuộc thể thơ nào. GV: Thơ trữ tình, thể thơ tám chữ. Mang tính chất một bài hát ru con kiểu mới. ? Bài thơ có bố cục mấy phần. Nêu nội dung từng phần. GV: Khúc hát ru gồm 3 đoạn. Mối đoạn gồm 2 lời ru. ? Em có nhận xét gì về mỗi phần. GV: Mỗi phần đều mở đầu bằng 2 câu thơ" Em cu Tai... mẹ" và kết thúc bằng lời ru trực tiếp của người mẹ "Ngủ ngon a- Kay ơi..." 4 câu hát ru. - ở từng lời ru được ngắt nhịp đều đặn ở giữa các dòng thơ, đều có sự lặp lại ở các khúc hát ru. ? Bài thơ làm nổi bật hình ảnh nào. - Hình ảnh người mẹ Tà- ôi. - Tình cảm khát vọng của người mẹ qua khúc hát ru. ? Tà- ôi là dân tộc ở khu vực nào. GV: Dân tộc thiểu số ở vùng Tây Thừa Thiên của đất nước ta. ? ở khổ thơ đầu tác giả miêu tả người mẹ qua chi tiết nào. GV: Mẹ giã gạo....làm gối. ? Mẹ giã gạo để làm gì. GV: Góp phần nuôi bộ đội kháng chiến, giã gạo bằng chày tay của người dân tộc Tây Nguyên. ? Em có nhận xét gì về công việc ấy. - Công việc vất vả. ? Ngoài công việc giã gạo nuôi quân người mẹ ấy còn làm gì. GV: Vừa địu con vừa tỉa bắp trên núi Ka- lưi ? Công việc lao động sản xuất của người mẹ được tác giả thể hiện qua hình ảnh nào. GV: Lưng núi....nhỏ. ? Tác giả sửt dụng biện pháp nghệ thuật nào. Có tác dụng gì.(K-G) GV: So sánh chân thực. Cách suy nghĩ cụ thể giản đơn của người miền núi. ? Em hiểu cái hay và sâu sắc của hình ảnh mặt trời trong hai câu thơ " Mặt trời của bắp....trên lưng" như thế nào. GV: Mặt trời 2 là hình ảnh ẩn dụ. So sánh ngầm đứa con với mặt trời là muốn nói với mẹ, đứa con thành thiêng liêng cao quý nhất, là nguồn sống của mẹ ? Ngoài công việc lao động sản xuất người mẹ ấy còn làm những công việc gì. GV: Chuyển lán, đạp rừng...mẹ địu con đi để giành trận cuối. - Trực tiếp tham gia kháng chiến, bảo vệ căn cứ. ? Qua phân tích những công việc của người mẹ Tà- ôi, em cảm nhận như thế nào về người mẹ ấy. GV: 3 đoạn thơ lần lượt hiện ra những công việc cùng tấm lòng của người mẹ. - Để hiểu được khát vọng của người mẹ ấy chúng ta phải hiểu được mối liên hệ giữa công việc của người mẹ đang làm với tình cảm và ước mong của người mẹ. ? Em có nhận xét như thế nào về những khúc hát ru ấy. GV: Khúc hát ru được lặp đi lặp lại. ? Hình ảnh" Lưng đưa...thành lời" có ý nghĩa gì. - Chứa đựng tình cảm tha thiết yêu thương. ? Mỗi lời ru gắn kết với công việc cụ thể như thế nào. GV: - Mai sau con lớn vung chày lún sân. - Mai sau con lớn phát mười Ka- lưi. - Mai sau con lớn làm người tự do. ? Qua công việc và ước mơ trên em hiểu người mẹ có khát vọng gì. GV: Thương bộ đội nên mẹ giã gạo nuôi quân, vì thương làng đói nên mẹ tỉa bắp trên đòi. - Mong con mau khôn lớn, khoẻ mạnh, cường tráng, mạnh mẽ trong lao động sản xuất, khát vọng độc lập tự do. ? Em có nhận xét như thế nào về mỗi khúc ru với khát vọng của mẹ.(K-G) ? Như vậy tình yêu con của người mẹ ấy đã gắn với những tình cảm nào. ? Em hiểu như thế nào về ước mong của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mĩ được thể hiện trong các ca khúc. ? Nghệ thuật tiêu biểu của bài thơ là gì. GV: Cả bài thơ là một khúc ca giàu nhạc điệu. ? Bài thơ trên làm nổi bật nội dung gì. ? Nêu yêu cầu bài tập 1. GV: Hướng dẫn HS về nhà làm. A. Văn bản: Bếp lửa. II. Đọc - Hiểu văn bản 1. Khơi nguồn cảm xúc. 2. Những kỉ niệm tuỏi thơ bên bà và hình ảnh người bà. 3. Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà. - Hình ảnh bà luôn gắn liền với bếp lửa, bà nhóm lên tình yêu thương, niềm vui sưởi ấm, san sẻ tình cảm gia đình. - Hình ảnh bếp lửa bình dị mà thân thuộc kì diệu thiêng liêng. Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa, ngọn lửa của sự sống, niềm tin. - Lòng kính yêu trân trọng biết ơn bà. III. Tổng kết. 1. Nghệ thuật. 2. Nội dung. * Ghi nhớ SGK. B. HDĐT: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ I. Đọc -tìm hiểu chung 1.Tác giả- tác phẩm. a) Tác giả: - Là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. b) Tác phẩm: - Ra đời 1971 trong những năm tháng quyết liệt của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. 2. Đọc hiểu chú thích. a, Đọc. b, Hiểu chú thích. c. Bố cục: 3 phần. II. Đọc - Hiểu văn bản 1. Hình ảnh người mẹ Tà- ôi. - Mẹ giã gạo góp phần nuôi bộ đội. Công việc vất vả. Tinh thần bền bỉ quyết tâm trong công việc lao động kháng chiến, chứng tỏ tình yêu buôn làng, yêu bộ đội, yêu quê hương đất nước của người mẹ Tà- ôi. b, Khúc hát ru và khát vọng của người mẹ. - Mỗi lời ru là một ước nguyện gắn với những công việc và khát vọng ngày càng rộng lớn. - Tình yêu thương con gắn với lòng yêu nước. III. Tổng kết. 1. Nghệ thuật. 2. Nội dung. * Ghi nhớ SGK. VI. Luyện tập. 1. Bài tập 1. 4. Củng cố và dặn dò: Củng cố: ? HS đọc diễn cảm bài thơ " Khúc hát....lưng mẹ" Dặn dò: Học nội dung bài. Chuẩn bị bài mới"ánh trăng" . ****************************************** Ngày soạn:8/11 2010 Ngày giảng: 10 /11 /2010 tuần 12 - tiết 58 ánh trăng Nguyễn Duy I. Mục tiêu cần đạt. * Với đối tượng HS Tb-Y - Kiến thức: + Kỉ niệm về một thời gian lao nhưng nặng tình nghĩa của người lính + Kết hợp các yếu tố tự sự, nghị luận trong một tác phẩm thơ hiện đại + Ngôn ngữ , hình ảnh giầu suy nghĩ, mang ý nghĩa biểu tượng - Kĩ năng + Đọc hiểu văn bản thơ được sáng tác sau năm 1975 - Tư tưởng Có ý thức trân trọng giữ gìn kí ức tốt đẹp, quá khứ, sống ân tình thuỷ chung. * Với đối tượng HS K-G - Kiến thức: + Kỉ niệm về một thời gian lao nhưng nặng tình nghĩa của người lính + Kết hợp các yếu tố tự sự, nghị luận trong một tác phẩm thơ hiện đại + Ngôn ngữ , hình ảnh giầu suy nghĩ, mang ý nghĩa biểu tượng - Kĩ năng + Đọc hiểu văn bản thơ được sáng tác sau năm 1975 + Vận dụng kiến thức về thể loại và kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm thơ để cảm nhận một bài thơ trữ tình hiện đại. - Tư tưởng Có ý thức trân trọng giữ gìn kí ức tốt đẹp, quá khứ, sống ân tình thuỷ chung. II. Chuẩn bị. 1. Giáo viên: Nghiên cứu, sưu tầm tranh ảnh liên quan đến bài học, máy chiếu 2. Học sinh: Soạn văn bản theo hệ thống câu hỏi trong sgk III. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học. 1. ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Đọc thuộc lòng bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ". nêu những nét chính về ND và NT của văn bản 3. Bài mới: Giới thiệu bài. Trăng luôn là đề tài tạo thi hứng cho thơ ca. Song ngày nay dưới ánh điện trăng cũng nhạt dần với người thành phố. Nhưng với Nguỹen Duy một người sống tình nghĩa thì dù ở thành phố ánh điện muôn màu cũng không quên được vầng trăng tri kỉ. Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức cần đạt ? Nêu vài nét tiêu biểu về nhà thơ Nguyễn Duy. GV: Chiếu chân dung tác giả Nguyễn Duy, giới thiệu thêm Là nhà thơ quân đội, trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. ? Bài thơ được sáng tác trong thời gian và hoàn cảnh nào. - Bài thơ viết năm 1978 tại thành phố Hồ Chí Minh. GV: Nêu yêu cầu đọc: Giọng đọc linh hoạt, theo cảm xúc từng phần. - 3 khổ đầu: Giọng kể, nhịp trôi chảy. - Khổ 4: Giọng cao đột ngột ngỡ ngàng. - Khổ 5,6: Giọng thiết tha trầm lắng suy tư. GV: Đọc mẫu 2 khổ thơ đầu. HS: Đọc đến hết- Nhận xét cách đọc của bạn. ? Xác định thể thơ, mạch cảm xúc của bài thơ - Thể thơ 5 chữ, mạch cảm xúc từ vầng trăng hiện tại nhớ về quá khứ, suy ngẫm, rút ra bài học về cách sống GV: Bài thơ có sự kết hợp giữa các hình thức tự sự và chiều sâu cảm xúc. trong dòng diễn biến của thời gian , sự việc ở các khổ thơ 1,2,3 bằng lặng trôi nhưng ở khổ thơ thứ 4 “ đột ngột” một sự kiện tạo nên bước ngoặt để nhà thơ bộc lộ cảm xúc , thể hiện chủ đề tác phẩm . Vầng trăng hiện ra soi sáng không chỉ không gian hiện tại mà còn gợi nhớ kỉ niệm trong quá khứ chẳng thể nào quên ? Bài thơ có bố cục mấy phần. Nêu nội dung từng phần. 3 phần: - Khổ 1,2. Quan hệ của tác giả với vầng trăng từ hồi nhỏ qua thời đi lính đến khi về sống ở thành phố -Khổ 3 : Khi sống ở thành phố. - Khổ 4,5,6 : Tình cờ gặp lại vầng trăng, cảm xúc và suy ngẫm của tác giả đọng lại ở cái giật mình. GV:Bài thơ mang dáng dấp một câu chuyện nhỏ, được kể theo dòng cảm xúc chung HS: Đọc 2 khổ thơ đầu. ? Mở đầu bài thơ tác giả cho ta biết ông sống ở đâu. Vào thời điểm nào. - Thời điểm quá khứ - Hồi nhỏ sống với đồng Với sông rồi với bể Hồi chiến tranh ở rừng - Hồi nhỏ là hồi còn bé thơ, sống tại quê hương, nơi có sông có đồng có ruộng có biển. - Hồi chiến tranh là thời kì mà người lính chiến đấu sống ở rừng trên chiến khu. ? ở hai thời điểm này tác giả cảm nhận vầng trăng như thế nào. GV: Vầng trăng thành tri kỉ. ? Em hiểu "Tri kỉ" có nghĩa là gì. GV: Hiểu bạn như hiểu mình, là người bạn thân thiết, người bạn tâm giao. ? Vì sao tác giả có cảm nhận " Trần trụi với thiên nhiên- Hồn nhiên như cây cỏ".(K-G) GV: Sống gần cây cỏ thiên nhiên, tâm hồn trong sáng hồn nhiên, con người với thiên nhiên hoà hợp, trong sáng đẹp đẽ. ? Tình cảm ấy được tác giả cảm nhận ra sao. GV: Ngỡ không bao giờ quên- Cái vầng trăng tình nghĩa. ? Tại sao tác giả sử dụng từ "Ngỡ" mà không phải là từ khác. (K-G) - Khẳng định tình cảm không bao giờ có thể quên được. ? Em có nhận xét gì về giọng điệu thơ, từ ngữ, biện pháp NT được sử dụng trong khổ thơ này? Tác dụng của các biện pháp NT đó ? Vì sao tác giả gọi vầng trăng là tri kỉ, vầng trăng là tình nghĩa. GV: Trăng rất gần gũi thân mật như người bạn tâm giao, ân tình sâu nặng. ? Qua phân tích em cảm như thế nào về tình cảm của tác giả với vầng trăng. GV: Trong kí ức của tác giả về tuổi thơ và thời kì còn là người lính dâng sống trần trụi với thiên nhiên, gần sông gần bể, rừng, con người trong sáng hồn nhiên coi ánh trăng như người bạn tâm giao, tri kỉ, tình nghĩa trọn vẹn sâu nặng. Nhưng sau khi không sống ở quê, ở rừng nữa, được sống ở thành phố rồi thì tình cảm đối với trăng như thế nào. HS: Đọc khổ 3. ? Cuộc sống ở thành phố được tác giả diễn tả như thế nào. GV: Quen ánh điện cửa gương. ? Qua chi tiết trên em hiểu như thế nào về cuộc sống ấy. GV: Cuộc sống đầy đủ tiện nghi, sang trong và hiện đại. ? Khi cuộc sống như vậy con người có còn thấy trăng là tri kỉ tình nghĩa nữa không. GV: Vầng trăng đi qua ngõ- Như người dưng qua đường. ? Em hiểu "Người dưng" là như thế nào. ?Vậy lí do để trăng trở thành là người dưng vì sao. GV: Sống trong cuộc sống tràn đấy tiện nghi hiện đại, điện sáng, cửa gương chói lọi nên người ta quên đi vầng trăng. ? Tác giả giải thích lí do ấy có phù hợp với thực tế không. GV: Rất phù hợp với cuộc sống hiện đại, vây bủa con người, không có điều kiện mở rộng tâm hồn mình với thiên nhiên, trăng lướt qua cuộc sống của họ cũng hối hả, gấp gáp. ? Qua khổ thơ này tác giả muốn nói lên điều gì. GV: Đây cũng là sự thực, con người ta thường từ sung sướng trở về cuộc sống bần hàn thì luôn nhớ quãng thời gian sung sướng ấy, chứ từ cuộc sống gian lao, vất vả mà được sống cuộc sống hiện đại nơi phố phường thì ít người nhớ đến quá khứ, nhất là quá khứ gian lao vất vả mà trước đây có những kỷ niệm tác giả như không thể nào quên. ? ở khổ thơ 1,2,3 tác giả kể theo thời gian như thế nào và sử dụng nghệ thuật gì. GV: Kể về thời gian quá khứ. Nghệ thuật đối lập, hoàn cảnh và tình cảm con người.NT so sánh, nhân hoá diễn tả tình cảm đổi thay HS: Đọc 3 khổ thơ cuối. ? Buyn-đinh nghĩa là gì. GV: Toà nhà cao tầng, hiện đại. Điện không phải lúc nào cũng sáng cũng sẵn. ? Em hiểu "Thình lình" nghĩa là gì. GV: Bấy ngờ, nhanh. GV: Điện tắt trong phòng tối om, trong không gian tối om đó con người đã vội bật tung cửa sổ. ? Em có nhận xét như thế nào về hoạt động "vội bật tung cửa sổ". GV: Vội vã, nhanh nhẹn. ? Khi cửa sổ vừa bật mở thì hình ảnh nào xuất hiện. - Đột ngột vầng trăng tròn. ? Trong một khổ thơ chứa 3 từ "Thình lình, vội vã, đột ngột" biểu hiện trạng thái như thế nào. Nhanh, bất ngờ ? Tình huống bất ngờ điện mất con người đã có hành động gì - Điện mất, chính lúc này con người mới chú ý đến trăng, xuất hiện đột ngột mà tự nhiên, con người có hành động: ngửa mặt lên nhìn mặt. ? Trong câu thơ có 2 từ "Mặt" em hiểu như thế nào về nghĩa của từng từ. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ nào. GV: - "Mặt" 1: Nghĩa gốc là mặt người. - "Mặt 2": nghĩa chuyển: Mặt trăng -> Trăng, người đối mặt với nhau. ? Đối mặt với trăng con người có tâm trạng như thế nào. - Có cái gì rưng rưng Như là đồng là bể Như là sông là rừng. ? Khổ thơ cuối tác giả miêu tả vầng trăng như thế nào, con người hiện lên ra sao. - Trăng cứ tròn vành vạnh Kể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc Đủ cho ta giật mình. GV: kết cấu sóng đôi diễn tả cảm xúc của con người khi đối mặt với trăng ? "Trăng cứ tròn vành vạnh" tượng trưng cho điều gì. - Quá khứ đẹp đẽ vẹn nguyên không thay đổi, không thể phai mờ, dù ở bất cứ thời kỳ nào, trăng vẻ đẹp bình dị và vĩnh hằng. ? "Trăng im phăng phắc" có ý nghĩa như thế nào.(K-G) - Có ý nghĩa nghiêm khắc nhắc nhở , không vui là sự trách móc trong lặng im , là sự tự vấn lương tâm dẫn đến cái giật mình ở câu cuối ? ở đây ánh trăng mang rất nhiều tầng ý nghĩa đó là những tầng ý nghĩa nào HS: Thảo luận nhóm nhỏ, trình bày, nhận xét GV: Nhận xét, bổ sung - Là hình ảnh của thiên nhiên-> ý nghĩa cụ thể - Tượng trưng cho tình cảm con người, cho quá khứ, cho con người đã mất , những năm tháng gian lao-> ý nghĩa biểu tượng ? Em có suy nghì về nhan đề “ ánh trăng” ? Nêu nội dung, tư tưởng, chủ đề của bài thơ(K-G) - ánh trăng không chỉ là chuyện riêng của nhà thơ , chuyện của một người mà có ý nghĩa với cả một thế hệ ( Thế hệ đã từng trải qua những năm tháng dài, gian khổ của chciến tranh, từng gắn bó với thiên nhiên, sống với thiên nhiên tình nghĩa, giờ được sống trong hoà bình , được tiếp xúc với nhiều tiện nghi hiện đại ) Hơn thế bài thơ còn có ý nghĩa với nhiều người , nhiều thời bởi nó đặt ra vấn đề thái độ đối với quá khứ , với những người đã khuất và cả đối với chính mình ? Bài thơ ánh trăng đã gợi ra đạo lí nào đã trở thành truyền thống tốt đẹp của của dân tộc Việt Nam ta - Uống nước nhớ nguồn ? Học xong bài thơ nà