Giáo án Ngữ văn 10 - Tuần 29: Thao tác lập luận bình luận

THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Hiểu được mục đích, yêu cầu và tầm quan trọng của thao tác lập luận bình luận. Nắm được những nguyên tắc và cách thức cơ bản của thao tác lập luận bình luận. Biết vận dụng thao tác lập luận bình luận vào viết bài văn nghị luận và ứng xử trong cuộc sống. II. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Phương pháp gợi mở, đối chiếu, so sánh, thảo luận III. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC Sách giáo khoa, sách giáo viên, phần mềm MS PowerPoint IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Giới thiệu bài mới Trước đây, trong văn nghị luận, các em đã được học một số thao tác lập luận như chứng minh, giải thích, bác bỏ Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu thêm một thao tác lập luận nữa để vận dụng vào viết văn nghị luận cũng như ứng xử trong cuộc sống, đó là thao tác lập luận bình luận. Hoạt động của GV và HS Nội dung bài học Hoạt động 1: GV yêu cầu học sinh tìm hiểu SGK – trang 71 và trả lời câu hỏi: - Trong cuộc sống, các em thường gặp từ bình luận ở đâu? - Trong cuộc sống chúng ta thường gặp từ bình luận như: bình luận thể thao, bình luận quân sự, bình luận thời sự... - Em hiểu như thế nào nghĩa của từ “bình”, “luận” trong các trường hợp trên? - “Bình” là tỏ ý khen chê nhằm bình phẩm về một vấn đề nào đó. - “Luận” là bàn về vấn đề nào đó có phân tích lý lẽ, dẫn chứng. - GV chiếu cho học sinh xem một đoạn clip về học sinh đi xe máy không đội mũ bảo hiểm: + Em có suy nghĩ gì sau khi xem xong đoạn clip trên? + Tình trạng học sinh đi xe máy không đội mũ bảo hiểm có xảy ra trong lớp, trong trường của em không? + Theo em, gia đình, nhà trường cũng như bản thân cần phải làm gì để chấm dứt tình này? - Sau khi học sinh trình bày suy nghĩ, quan điểm của mình về tình trạng học sinh đi xe máy không đội mũ bảo hiểm, GV hỏi học sinh: Mục đích của thao tác lập luận bình luận là gì? - GV : Khi thực hiện bình luận cần tuân theo những yêu cầu gì ? ( Có thể kết hợp giải quyết BT 4). - Vai trò và tầm quan trọng của bình luận là gì? * Hoạt động 2. - GV : HS đọc mục II SGK/ tr.71 và trả lời câu hỏi. HS trả lời, GV chốt lại kiến thức. - Tiến trình bình luận gồm mấy bước? Nội dung của mỗi bước là gì? - GV hỏi: Có mấy cách để đánh giá hiện tượng (vấn đề) cần bình luận? - GV cho HS xem một số hình ảnh về HS hút thuốc là và hỏi HS: Em đánh giá như thế nào về tình trạng hút thuốc lá của học sinh hiện nay? GV gợi ý để HS trả lời. Ÿ Học sinh hút thuốc lá là đúng hay sai? Ÿ Tại sao hút thuốc lá là tình trạng báo động với thanh thiếu niên trong nhà trường? Ÿ Nguyên nhân dẫn đến việc hút thuốc lá trong học sinh. Ÿ Tác hại của thuốc lá đối với bản thân người hút và những người xung quanh. Ÿ Thái độ của chúng ta với tình trạng học sinh hút thuốc. - Có mấy cách bàn luận về hiện tượng (vấn đê) cần bình luận? * Hoạt động 3. - GV gọi HS đọc ghi nhớ SGK.. * Hoạt động 4 : GV cho HS làm bài tập. - GV gọi HS đọc ngữ liệu và trả lời câu hỏi. HS trả lời. GV bổ sung. (So sánh: Bình luận, giải thích, chứng minh. - Bình luận: Đề xuất và thuyết phục người đọc tin, tán đồng với ý kiến (đề xuất) của mình về một vấn đề nào đó. - Giải thích: Dùng lí lẽ và dẫn chứng giúp người đọc hiểu về một vấn đề nào đó. - Chứng minh: Dùng dẫn chứng và lí lẽ khiến người đọc tin một vấn đề nào đó.) I. Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận bình luận 1. Khái niệm: - Bình luận là bàn bạc, đánh giá về sự đúng- sai, thật- giả, hay- dở, lợi- hại của các hiện tượng trong đời sống hoặc trong văn học. 2. Mục đích: - Bình luận nhằm đề xuất và thuyết phục người đọc (người nghe) tán đồng với nhận xét, đánh giá, bàn luận của mình về một hiện tượng (vấn đề) trong đời sống hoặc trong văn học. 3. Yêu cầu: - Trình bày rõ ràng, trung thực vấn đề. - Dùng lập luận để khẳng định nhận xét, đánh giá của mình là đúng. - Bàn bạc, mở rộng vấn đề một cách sâu sắc và có sức thuyết phục. - Quan điểm: rõ ràng; lập luận: chặt chẽ; bố cục: mạch lạc; bình luận: chính xác, trong sáng. - Trong đời sống cũng như trong văn học, chúng ta luôn gặp những vấn đề cần phải tranh luận, đánh giá, bán bạc nhằm thể hiện chính kiến của mình và thuyết phục người nghe, người đọc. Muốn các cuộc tranh luận luôn có hiệu quả và bổ ích, chúng ta phải nắm vững kĩ năng bình luận. II. Cách bình luận. w Một bài bình luận thường có các bước sau: - Bước 1: Nêu hiện tượng (vấn đề) cần bình luận. + Nêu rõ được thái độ và sự đánh giá của người bình luận trước vấn đề đưa ra. + Trình bày rõ ràng, trung thực - Bước 2: Đánh giá hiện tượng (vấn đề) cần bình luận + Đứng hẳn về một phía mình cho là đúng để bác bỏ cái sai. + Kết hợp phần đúng của mỗi phía và loại bỏ phần sai để tìm ra tiếng nói chung trong sự đánh giá. + Đưa ra cách đánh giá của riêng mình. - Bước 3: Bàn về hiện tượng (vấn đề) cần bình luận. + Bàn về thái độ, hành động, cách giải quyết trước vấn đề đang được xem xét. + Bàn về những điều rút ra khi liên hệ với thời đại, hoàn cảnh, lứa tuổi + Bàn về những vấn đề sâu xa hơn mà vấn đề được bình luận gợi ra. III. Ghi nhớ. - SGK/ tr.73 IV. Luyện tập Bài tập 1. - Bình luận không phải là giải thích, chứng minh hay kết hợp giải thích với chứng minh. Vì: + Mục đích 3 kiểu bài này khác nhau. + Bản chất của bình luận là tranh luận về vần đề mà tất cả người tham gia bình luận đều đã biết và đều có ý kiến riêng về vấn đề đó. Bài tập 2. - Là thao tác lập luận bình luận. - Căn cứ: + Bài viết đánh giá mức độ thảm khốc của những tai nạn giao thông và nguyên nhân của những tai nạn đó. + Bình luận sâu rộng về mối liên quan giữa những tai nạn giao thông