Giáo án Ngữ văn 10 cơ bản tiết 85: Trao duyên (Trích Truyện Kiều) - Nguyễn Du

So¹n ngµy: 23/3/2008 Gi¶ng ngµy : 14/3/2008 TiÕt: 85 M«n : Đọc Văn Trao Duyên NGUYỄN DU Tiết 1 A. PhÇn chuÈn bÞ. I. Môc tiªu bµi häc: Gióp HS: 1.KiÕn thøc:Cảm nhận được tình yêu và nỗi đau khổ của TK trong đêm trao duyên Thấy được tài nghệ tuyệt vời của ND trong việc miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật. 2. Kü n¨ng, t­ duy:Rèn kĩ năng phân tích, khả năng cảm thụ văn học, tư duy logíc, kh. 3. Th¸i ®é, t×nh c¶m:Tình yêu, sự trân trọng tài năng, tấm lòng đại thi hào Nguyễn Du. Sự cảm thông sâu sắc với ty và nỗi đau của TK. II. Ph­¬ng tiÖn d¹y häc. 1.GV : SGK + SGV + gi¸o ¸n. 2. HS: SGK + Vë ghi + bµi so¹n. III. C¸ch thøc tiÕn hµnh: GV tæ chøc giê d¹y häc theo c¸ch kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ng t¹o, gîi t×m; kÕt hîp víi c¸c h×nh thøc trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái. B. TiÕn tr×nh d¹y häc. I. æn ®Þnh tæ chøc. II. KiÓm tra bµi cò: KT vë so¹n cña 5 hs: 5’. III. Bµi míi. 1.Giíi thiÖu bµi míi ( 1’ ) :Tìm hiểu nỗi đau của TK trong đêm trao duyên. 2. Néi dung: Hoạt động của thày H§ của trò kiến thức cần đạt HS đọc sgk ? Phần tiểu dẫn cho em hiểu gì về vị tríđoạn trích? HS đọc đoạn trích? Xác định đại ý, bố cục đoạn trích? HĐ1. Thảo luận. Nhóm 1: 12 câu đầu ? Giải nghĩa từ cậy, chịu, tìm những từ đồng nghĩa với từ cậy, từ chịu? nhận xét về thái độ, cử chỉ của Kiều khi trao duyên? Sau cử chỉ và thái độ đó, Kiều đã thổ lộ những gì về mối tình của mình? nhờ cậy em làm gì? Tâm trạng ra sao? Nhóm 2: Câu 13- 18? Kiều trao duyên và trao những kỉ vật như thế nào của tình yêu? những kỉ vật đó có ý nghĩa gì với kiều, với mối tình của Kiều? tại sao duyên này thì giữ, vật này của chung? Tâm trạng của Kiều? Nhóm 3:Câu 19 – 26 ? Kiều than như thế nào về số kiếp mình? Hiẻu ntn là thác oan? tâm trạng của Kiều? Nhóm 4:Còn lại. Kiều nhắn nhủ ntn với người yêu? tâm trạng ra sao? Các nhóm cử đại diện trình bày trước lớp. Các nhóm khác theo dõi, bổ sung. HĐ2. Trình bày thảo luận. - Kiều cầu khẩn, van lạy em gái, cậy nhờ em gái "chịu lời", nhận lời chịu uỷ thác một việc hệ trọng. Em gái đã trở thành ân nhân của chị gái. Kiều đã lấy "lễ" đối xử với em: "Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa". "Lạy rồi sẽ thưa"     Kiều thổ lộ với em mối tình đẹp với chàng Kim: "Chén thề": - chén rượu hai người cùng uống dưới trăng đêm tình tự thề nguyền: "Trăm năm tạc một chữ đồng đến xương". "Quạt ước": chiếc quạt mà Thuý Kiều đã tặng Kim Trọng. .     Trước gia biến "sóng gió bất kỳ", giữa tình và hiếu "khôn lẽ hai bề vẹn hai". Chị phải đặt chữ hiếu lên chữ tình. Chị phải trao duyên cho em bởi lẽ em là "tình máu mủ" của chị, hơn nữa cuộc đời em còn trẻ còn chứa chan hạnh phúc: "Ngày xuân em hãy còn dài, Xót tình máu mủ thay lời nước non".     "Lời nước non" là lời thề chỉ non thề biển; son sắc thuỷ chung. "Thay lời nước non" nghĩa là thay chị, em lấy chàng Kim trả nghĩa cho chàng.     Nửa năm sau, chàng Kim trở lại vườn Thuý..., tìm đến nơi "di trú" của gia đình người yêu. Vương Ông khóc than nhắc lại lời Kiều trước lúc ra đi: "Dùng dằng khi bước chân ra Cực trăm nghìn nỗi, dặn ba bốn lần. Trót lời nặng với lang quân, Mượn con em nó Thuý Vân thay lời. Gọi là trả chút nghĩa người Sầu này dằng dặc muôn đời chưa quên..."     Qua đó, ta thấy tấm lòng quý hoá thơm thảo của Thuý Kiều. Nàng bán mình để chuộc cha, để cứu gia đình. Tình yêu dù tan vỡ nhưng nàng vẫn giữ lấy cái "nghĩa" với chàng Kim, "cậy em"... "thay lời nước non". Chị có trải qua nhiều đau khổ "thịt nát xương mòn..." vẫn thơm lây về nghĩa cử của em. - Chiếc thoa với bức tờ mây, Duyên này thì giữ, vật này của chung."     Đã trao duyên rồi, sao lại nói "vật này của chung?" Đó là quy luật của tình yêu, - Kiều nói đến "hồn", đến "dạ đài", nói đến một ngày mai - ". Kiều ngỡ rằng trả được nghĩa chàng Kim sẽ bớt phần đau khổ. Trái lại, trao duyên cho em rồi, Kiều lại càng vô cùng đau khổ. Nguyễn Du với trái tim nhân đạo mênh mông, ông đã ghi lại những biến thái tinh tế trong tâm hồn Kiều, những đau đớn ứa máu của người con gái khi mối tình đầu tan vỡ. Ta cảm thấy ông là người chứng kiến lễ trao duyên. Đây là một trong những đoạn thơ xúc động nhất  trong "Truyện Kiều", gồm những "câu thơ còn đọng nỗi đau nhân tình" Chia nhóm thảo luận I.Tìm hiểu chung. 1.Tiểu dẫn. Đoạn thơ dài 34 câu, từ câu 732 đến câu 756 trong Truyện Kiều, khởi đầu bi kịch cho quãng đời 15 năm trời lưu lạc của Thuý Kiều. 2. Đoạn trích. - Bố cục; 4 phần. + 12 câu đầu: Trao Duyên, nhờ trả nghĩa. + Câu 13- 18: Trao kỉ vật + Câu 19 – 26: lời than của Kiều. + Còn lại: Lời nhắn gửi người yêu. - Đại ý: Kiều trao duyên cho Thuý Vân, gửi lại em gái những kỉ vật của mối tình chung. Nàng đau khổ khóc than cho mối tình đầu tan vỡ, cay đắng cảm thấy mình là con người phụ bạc. II. Đọc hiểu.30’ 1. Trao duyên - Cậy: nhờ, uỷ thác 1 cách tin tưởng tuyệt đói. - Chịu: nhận không mong muốn, miễn cưỡng. - cử chỉ trang trọng, trang nghiêm. - Uỷ thác một việc hệ trọng. - Tâm sự về mối tình:Đó là một mối tình đã thề nguyền thuỷ chung và đẹp. - Nhờ em trả nghĩa KT. => Tâm trạng đau đớn, xót xa, nuối tiếc. 2. Trao kỉ vật - Kiều trao lại kỉ vật thiêng liêng cho em. - Trao duyên rồi vẫn còn vấn vương, đó là bi kịch tình yêu . - Nỗi đau của Kiều "con tằm đến thác vẫn còn vương tơ", không quên được mối tình.   3. Lời than của Kiều - Não nùng thê thiết như lời trăng trối. bi thảm như từ cõi âm trở về: - Tình yêu tan vỡ, Kiều xem như mình đã "chết", chết trong đau khổ, chết oan. Lời than của Kiều thấm đầy lệ, đau đớn.     4. Kiều thầm nhắn gửi người yêu: - Tình yêu đã tan vỡ, đã "trâm gãy bình tan". Đau đớn khôn xiết kể cho "tơ duyên ngắn ngủi", cho "phận bạc"... Kiều gửi lạy tình quân.... Kiều cất tiếng gọi người yêu rồi ngất đi:   -  Trao duyên cho em để rồi ra đi mặc cho số phận "nước chảy hoa trôi lỡ làng. 3. Củng cố, luyện tập: GV khái quát kiến thức cơ bản, hs tập đọc diễn cảm đoạn trích. C. H­íng dÉn häc bµi : 1. Bµi cò. - học vở ghi: nắm vững kiến thức vở ghi. - Đọc sgk học thuộc lòng đoạn trích. - Hiểu được tâm trạng vµ phÈm chÊt cña Thuý KiÒu, nghÖ thuËt miªu t¶ néi t©m cña t¸c gi¶.. 2. Bµi míi. §äc tr­íc ®o¹n trÝch “Nçi Th­ng M×nh”, so¹n bµi theo c©u hái h­íng dÉn sgk. Chó ý t×m hiÓu: ? 6 câu đầu cho em biết những gì về cuộc sống của Thuý Kiều nơi lầu xanh? Tâm trạng của K? lí giải quan hệ của cuộc sống hiện tại và tâm trạng nàng? Nghệ thuật sử dụng từ ngữ, diễn đạt? suy nghĩ của TK ở các câu thơ 7 -> 10, kiều nghĩ đến điều gì,tâm trạng như thế nào, tại sao ?Nghệ thuật sử dụng từ ngữ, diễn đạt? Thái độ và tâm trạng của K trong 2 câu thơ 11, 12 ?, cảm nhận của em về tâm trạng và thái độ đó?