Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Bài 16: Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV (Tiếp theo) - Nguyễn Thị Tuyến

Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV (tiếp theo) Tuần 16 Tiết 31 Ngày soạn: 17/12/2005 Ngày dạy: 19/12/2005 I. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức : -Nhà Hồ lên thay nhà Trần trong hoàn cảnh đất nước gặp nhiều khó khăn, đói kém. -Nắm được nội dung cơ bản của chính sách cải cách của Hồ Quý Ly, mặt tích cực và hạn chế cơ bản của cải cách. 2. Tư tưởng: -Có thái độ đúng đắn về nhân vật lịch sử Hồ Quý Ly – 1 mẫu người yêu nước, có tư tưởng cải cách để đưa đất nước, xã hội thoát khỏi cuộc khủng hoảng lúc bấy giờ. 3. Kỹ năng : Biết đánh giá 1 nhân vật lịch sử. II. Tài liệu,thiết bị dạy học: -Aûnh di tích Thành Tây Đô ở Thanh Hoá. III. Hoạt động dạy và học: 1.Kiểm tra bài cũ: -Trình bày tình hình kinh tế – xã hội nước ta sau thế kỉ XIV? -Trình bày diễn biến các cuộc khởi nghĩa nông nô, nô tì nửa sau thế kỉ XIV? 2. Giới thiệu bài mới: Cuối thế kỉ XIV, xã hội Đại Việt lâm vào khủng hoảng trầm trọng, đời sống nhân dân khổ cực, giai cấp thống trị sa đoạ, bất lực; nguy cơ ngoại xâm đang đến gần. Trong hoàn cảnh lịch sử đó, Hồ Quý Lý đã lật đổ nhà Trần, thành lập nhà Hồ và thực hiện 1 cuộc cải cách. Vậy nhà Hồ thành lập như thế nào? Nội dung cải cách ra sao, tác dụng và hạn chế như thế nào? Bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu. 3.Dạy – học bài mới: II.NHÀ HỒ VÀ CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÝ LY 1.Nhà Hồ thành lập: Hoạt động của thầy – trò Nội dung kiến thức cần đạt *HS đọc đoạn 1 /77/ SGK. -?H:Nhà Hồ thành lập trong hoàn cảnh nào? Giảng:Tình hình đó đặt ra 1 yêu cầu cấp thiết nhằm cứu vãn đất nước, đưa xã hội thoát khỏi khủng hoảng. Hoặc nhà Trần sụp đổ hẳn, hoặc có người đứng ra lãnh trách nhiệm, giải quyết các khó khăn. *HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK. -?H:Vì sao Hồ Quý Ly lại có thể vươn lên chức vụ cao nhất và lật đổ nhà Trần? (+là người có tài, có công .. + Người trong gia đình họ ngoại của nhà vua) Giảng:Oâng quyết định thực hiện một cuộc cải cách nhằm đưa xã hội thoát khỏi khủng hoảng. -Hoàn cảnh: +Nhà Trần suy yếu, ngày càng tỏ ra bất lực. +Xã hội khủng hoảng trầm trọng. +Ngoại xâm đang đe doạ nền độc lập của đất nước. "Năm 1400, Hồ Quý Ly truất ngôi vua Trần. Nhà Hồ thành lập. 2. Những cải cách của Hồ Quý Ly: -?H:Về mặt chính trị, Hồ Quý Ly đã thực hiện cải cách như thế nào? -?H:Tại sao Hồ Quý Ly lại cải tổ hàng ngũ võ quan, thay thế các võ quan cao cấp họ Trần bằng những người thuộc họ khác? (Hạn chế thế lực của dòng họ Trần) -?H:Việc quan triều đình thămhỏi đời sống nhân dân nói lên điều gì? ( nhà Hồ quan tâm tới đời sống nhân dân) Giải thích:hạn điền ( chữ nhỏ trong SGK) " hạn chế ruộng tư hữu. Giải thích:hạn nô. -?H:Tại sao Hồ Quý Ly ban hành chính sách hạn nô? +Số lượng nô tì quá nhiều. +Ban hành chính sách hạn nô " giảm bớt số lượng nô tì trong nước, tăng thêm số người sản xuất cho xã hội. -?H:Nhà Hồ đã đưa ra những chính sách gì về văn hoá, giáo dục? -?H:Việc Hồ Quý Ly cho dịch sách chữ Hán ra chữ nôm thể hiện điều gì? ( nhà Hồ đề cao chữ Nôm, chú ý phát triển chữ viết của dân tộc) -HS xem ảnh di tích thành Tây Đô: xây năm 1397, cổng hình vòm, xây bằng đá -?H:Em có nhận xét gì về chính sách quân sự, quốc phòng của Hồ Quý Ly? ( Thể hiện quyết tâm, mong muốn bảo vệ nền độc lập Tổ quốc) Giảng:Trong khoảng 6 đến 7 năm, Hồ Quý Ly tiến hành hàng loạt cải cách về mọi mặt đối với đất nước nhằm đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng, ổn định lại tình hình. * GV chuyển ý sang mục 3. a.Chính trị: -Cải tổ hàng ngũ võ quan, thay thế các quý tộc nhà Trần bằng những người họ khác có tài năng, thân cận. -Đổi tên 1 số đơn vị cấp trấn, quy định rõ ràng cách làm việc của bộ máy chính quyền các cấp. -Cử các quan triều đình về địa phương thăm hỏi nhân dân, tìm hiểu tình hình làm việc của quan lại. b.Kinh tế, tài chính: -Phát hành tiền giấy, ban hành chính sách hạn điền, quy định lại thuế đinh, thuế ruộng. c.Xã hội: -Ban hành chính sách hạn nô( 1401) d. Văn hoá, giáo dục: -Dịch sách chữ Hán ra chữ Nôm. -Sửa đổi quy chế thi cử, học tập. e.Quân sự, quốc phòng: -Làm lại sổ hộ để tăng dân số. -Tích cực sản xuất vũ khí, chế tạo súng thần cơ, thuyền chiến -Bố trí phòng thủ nơi hiểm yếu -Xây thành kiên cố: thành Tây Đô ( Thanh Hoá); Đa Bang ( Hà Tây) 3. Ý nghĩa, tác dụng của cải cách Hồ Quý Ly: *HS làm việc với SGK. Thảo luận: -?H:Hãy nêu những mặt tiến bộ và hạn chế cơ bản của cải cách Hồ Quý Ly? -H: Qua đó, cho biết nhận xét, đánh giá của em về nhân vật lịch sử Hồ Quý Ly? (Mặc dù có nhiều hạn chế nhưng những cải cách của Hồ Quý Ly là những cải cách lớn, liên quan đến toàn xã hội, chứng tỏ Hồ Quý Ly là nhà cải cách có tài, là người có lòng yêu nước tha thiết, cải cách nhằm đưa đất nước, xã hội thoát khỏi khủng hoảng.) a.Ý nghĩa, tác dụng: -Góp phần đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng, hạn chế tập trung ruộng đất vào tay quý tộc, địa chủ; làm suy yếu thế lực của dòng họ Trần. -Tăng nguồn thu nhập cho nhà nước,tăng cường quyền lực của nhà nước quân chủ TW tập quyền. -Văn hoá, giáo dục có nhiều tiến bộ. b.Hạn chế: -Một số chính sách chưa triệt để ( hạn nô); giải quyết được yêu cầu bức thiết của đông đảo nhân dân. 4.. Củng cố bài học: -Theo em, việc Hồ Quý Ly truất ngôi vua Trần và lên làm vua có đáng bị phê phán không? Vì sao? Đáp án:Việc Hồ Quý Ly truất ngôi vua Trần và lên làm vua không đáng bị phê phán, vì việc Hồ Quý Ly thay thế vua Trần – đại diện cho 1 triều đại đã suy sụp nghiêm trọng, lên làm vua là 1 điều cấp thiết nhằm cứu vãn đất nước, đưa xã hội thoát khỏi khủng hoảng ở vào cuối thế kỉ XIV -Trình bày tóm tắt cuộc cải cách của Hồ Quý Ly? Nêu nhận xét? 5.Sơ kết bài học:Năm 1400, nhà Hồ thành lập. Hồ Quý Ly lên ngôi vua. Trước và sau khi lên ngôi đã có nhiều cải cách nhằm đưa đất nước, xã hội thoát khỏi khủng hoảng nhưng bên cạnh những tiết bộ, còn có hạn chế: tính triệt để, phù hợp với thực tế và còn đụng chạm đến quyền lợi của các tầng lớp nhân dân trong xã hội 6.Hướng dẫn về nhà: -Học bài cũ trả lời câu hỏi SGK -Chuẩn bị bai17: Oân tập chương II và chương III tập trả lời các câu hỏi trong SGK lập bảng thông kê theo mẫu GV hướng dẫn IV. Rút kinh nghiệm: