Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Bài 15: Sự phát triển kinh tế và văn hoá thời Trần - Nguyễn Thị Tuyến

Bài 15: SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ THỜI TRẦN Tuần 15 Tiết 29 Ngày soạn: 14/12/2005 Ngày dạy: 16/12/2005 I. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức : Giúp học sinh nắm được: -Đời sống tinh thần của nhân dân ta dưới thời Trần rất phong phú, đa dạng. -Một nền văn học phong phú mang đậm bản sắc dân tộc làm rạng rỡ cho nền văn hoá Đại Việt. -Giáo dục, khoa học kĩ thuật thời Trần đạt tới trình độ cao, nhiều công trình nghệ thuật tiêu biểu. 2. Tư tưởng :Bồi dưỡng ý thức dân tộc và niềm tự hào về một thời lịch sử có nền văn hoá riêng mang đậm bản sắc dân tộc. 3. Kỹ năng : Tiếp tục làm quen với phương pháp so sánh, đối chiếu các sự kiện lịch sử và kĩ năng nhận xét, đánh giá các thành tựu văn hoá sâu sắc. II. Tài liệu,thiết bị dạy học: -Aûnh chụp công trình nghệ thuật, kiến trúc, điêu khắc, đồ gốm tráng men thời Trần. III. Hoạt động dạy và học: 1.Kiểm tra bài cũ: -Tình hình kinh tế thời Trần sau chiến tranh? -Xã hội thời Trần gồm những tầng lớp nào? Nêu ngắn gọn đặc điểm của các tầng lớp đó. 2. Giới thiệu bài mới: Tiết học hôm trước, chúng ta thấy dưới thời Trần mặc dù phải trải qua các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm nhưng nền kinh tế rất phát triển. Vậy trên các lĩnh vực khác như văn hoá, giáo dục, khoa học, nghệ thuật của thời Trần có gì mới. Tiết học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu. 3.Dạy – học bài mới: II.SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ 1. Đời sống văn hoá: Hoạt động của thầy – trò Nội dung kiến thức cần đạt *HS đọc mục 1/ 71/ SGK. -?H:Kể tên một vài tín ngưỡng mà em biết trong nhân dân thời Trần? ( Tục thờ cúng tổ tiên, thờ các anh hùng dân tộc, người có công với làng, với nước) -?H:Thời Lý, đạo phật có vị trí như thế nào? (KT cũ) -?H:Đạo phật thời Trần có gì giống và khác so với thời Lý? Nêu những dẫn chứng chứng tỏ đạo phật phát triển? +Nhiều người đi tu, kể cả người thuộc giai cấp thống trị. +Chùa chiền mọc lên khắp nơi. -?H:Nho giáo thời Trần phát triển ra sao? Vì sao Nho giáo thời Trần ngày càng được đề cao? Giảng:Các nhà nho được triều đình trọng dụng, giữ vị trí cao trong bộ máy nhà nước: Trương Hán Siêu, Chu Văn An * GV giới thiệu vài nét về Chu Văn An. Người thầy giáo tiêu biểu của thời Trần -?H:Hãy kể các hình thức sinh hoạt văn hoá của nhân dân ta thời Trần? Qua đó, em có nhận xét gì về sinh hoạt văn hoá thời Trần? Giảng:Từ vua đến người dân lao động đều yêu thích các hoạt động văn nghệ, thể thao .Nhân dân có tập quán giản dị: Đi chân đất, quần áo đơn giản nhưng ẩn chứa bên trong là 1 dân tộc giàu tinh thần thượng võ, lòng yêu nước quê hương, đất nước; coi trọng nhân nghĩa. -Các tín ngưỡng cổ truyền phổ biến và phát triển trong nhân dân. -Đạo Phật phát triển nhưng không bằng thời Lý. -Nho giáo ngày càng được đề cao do nhu cầu xây dựng bộ máy nhà nước. -Các hình thức sinh hoạt văn hoá phong phú, đa dạng, mang đậm bản sắc dân tộc. -Tập quán giản dị. 2. Văn học: -?H:Văn học thời Trần có đặc điểm gì? Nội dung cơ bản của văn học thời Trần? -?H:Kể tên 1 số tác phẩm, tác giả tiêu biểu mà em biết? +Hịch Tướng Sĩ – Trần Quốc Tuấn +Phò giá về kinh – Trần Quang Khải. +Phú sông Bạch Đằng – Trương Hán Siêu. -?H:Tại sao văn học thời Trần phát triển mạnh và mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc? +Đây là thời kì có nhiều nhà nho nổi tiếng. +Truyền thống yêu nuớc, tự hào dân tộc được phát huy cao độ trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm +Tiếp thu tinh hoa văn hoá giáo dục và văn học nước ngoài. -Bao gồm 2 loại: +Văn học chữ Hán +Văm học chữ Nôm. -Nội dung:Chứa đựng nhiều nội dung phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, chứa đựng lòng yêu nước sâu sắc, niềm tự hào dân tộc. 3.Giáo dục và khoa học kĩ thuật: * HS làm việc với SGK và thảo luận nhóm: ?Nhóm 1 + 3:Trình bày vài nét về tình hình giáo dục thời Trần. Em có nhận xét gì về tình hình đó? ?Nhóm 2 + 4:Trình bày vài nét về khoa học kĩ thuật thời Trần. Em có nhận xét gì về tình hình đó? Đại diện các nhóm trả lời, nhận xét. GV chốt kiến thức -HS đọc đoạn trích về phép thi thời Trần của Phan Huy Chú VD:Đặng Lộ, Trần Nguyên Đán chế tạo chiếc Lung Linh Nghi. -Hồ Nguyên Trừng và các thợ giỏi chế tạo súng thần cơ và các loại thuyền lớn đi biển. a.Giáo dục: -Trường học mở ngày càng nhiều, các kì thi được tổ chức đều đặn, có quy củ, nề nếp -Giáo dục thời Trần phát triển hơn thời Lý b.Khoa học kĩ thuật: -Sử học:Bộ “Đại Việt sử kí” của Lê Văn Hưu - là bộ sử đầu tiên có giá trị ở nước ta. -Quân sự: “Binh thư yếu lược” của Trần Hưng Đạo. -Y học:Thuốc nam – thầy thuốc Tuệ Tĩnh -Thiên văn học, kĩ thuật: đạt nhiều thành tựu rực rỡ. 4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc: * HS quan sát H. 37, 38/SGK. Nêu nội dung. -?H:Qua đó, em có nhận xét gì về nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc thời Trần? -Kiến trúc: Có nhiều công trình mới, có giá trị ra đời: Tháp Phổ Minh, Thành Tây Đô. -Điêu khắc:Nghệ thuật chạm khắc tinh tế, độc đáo: tượng hổ, sư tử, rồng " Nghệ thuật đạt trình độ ngày càng cao đạt đến mức độ tinh xảo, rõ nét. 4.. Củng cố bài học: - Em có nhận xét gì về tình hình văn hoá, giáo dục, khoa học, nghệ thuật thời Trần? ( các lĩnh vực phát triển mạnh mẽ hơn thời Lý) -Tại sao văn hoá, khoa học thời Trần phát triển? +Do sự quan tâm của nhà nước: có nhiều chính sách, biện pháp tốt +Kinh tế phát triển, xã hội ổn định. +Lòng tự hào, tự cường dân tộc củng cố và nâng cao sau các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm thắng lợi. 5.Hướng dẫn về nhà: -Học bài, trả lời câu hỏi SGK. Tìm hiểu thành tựu văn hoá, giáo dục, khoa học, nghệ thuật thời Trần. -Chuẩn bị bài 16: Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV. Phần I: Tình hình kinh tế – xã hội. IV. Rút kinh nghiệm: