Đề tài Giáo dục kỹ năng sống trong trường học - THCS Tân Quang

GiáO dục kỹ năng sống trong trường học . Khái niệm về kỹ năng sống Kỹ năng sống đư ợc hiểu nh ư là kh ả năng của mỗi người cho những hành vi thích ứng và tích cực giúp cho bản thân đ ối phó hiệu qu ả với những đ òi hỏi và thử thách của cuộc sống . Kỹ năng sống vừa mang tính cá nhân , vừa mang tính xã hội , nó rất cần thiết đ ối với học sinh để các em có thể ứng phó một cách tự tin, chủ đ ộng và hoàn thiện hành vi của bản thân trong giao tiếp , giải quyết các vấn đề của cuộc sống với mọi người xung quanh , để mang lại cho mỗi cá nhân một cuộc sống thoải mái , lành mạnh về thể chất và tinh thần và các mối quan hệ xã hội . Khái niệm về kỹ năNg sống Kỹ năng sống đư ợc hình thành và củng cố qua qu á trình thực hành và trải nghiệm của bản thân . Cần phân biệt kỹ năng sống với các kỹ năng quan trọng khác đư ợc gọi là “ kỹ năng của cuộc sống ” mà con người trong qu á trình trưởng thành nh ư đ ọc , đ ếm , các kỹ năng kỹ thuật và thực hành , Tầm quan trọng của giáo dục  kỹ năng sống Tạo sự hiểu biết và cung cấp thêm thông tin về mối quan hệ giữa con người và cách sống . Đề cao những gi á trị và thái độ tích cực đ ối với các chuẩn mực về văn hoá, xã hội , đạo đ ức và sự công bằng , chính trực . Nâng cao lòng tự tin, tự đá nh gi á đ úng về kh ả năng tự hiểu mình ở mỗi người . Lý giải đư ợc cảm xúc của bản thân để phát triển kỹ năng tự đ iều chỉnh . Tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống Phát triển lòng tự trọng và tôn trọng đ ối với người khác , chấp nhận đ ặc tính riêng của mỗi cá thể . Dạy cách cư xử phù hợp , có hiệu qu ả. Phân tích đư ợc những ả nh hưởng của gia đì nh , xã hội , kinh tế và chính trị lên cách cư xử của con người với con người . Phát triển lòng thông cảm , nhân ái giữa con người với con người . Rèn luyện cách tự kiềm chế bản thân và năng lực ứng phó đ ối với trạng thái căng thẳng (Stress). Mục đ ích GD kỹ năng sống Bản thân kỹ năng sống không có tính hành vi. Các kỹ năng sống cho phép chúng ta chuyển dịch kiến thức ( cái chúng ta biết ), thái độ và gi á trị ( cái chúng ta nghĩ , cảm thấy , tin tưởng ) thành hành đ ộng ( cái cần làm và cách cần làm nó ) theo xu hướng tích cực và mang tính chất xây dựng . Ngày nay, nhiều học sinh không có kh ả năng đáp ứng kịp thời những đ òi hỏi và sự căng thẳng ngày càng tăng của xã hội vì thiếu sự hỗ trợ cần thiết để tăng cường và xây dựng các kỹ năng sống cơ bản . Đ iều đ ó có thể gây ra những tổn hại về mặt sức khoẻ và đạo đ ức của mỗi người . Mục đ ích GD kỹ năng sống * Vì vậy mục tiêu của GD kỹ năng sống trong giáo dục sống khoẻ mạnh cho học sinh nhằm : Nâng cao kiến thức và hiểu biết về giới tính , sức khoẻ sinh sản , sức khoẻ tình dục . Giúp học sinh hiểu và tự giải quyết những vấn đề về sức khoẻ bản thân , phát triển ở họ những gi á trị và những kỹ năng sống có kh ả năng đưa đ ến một phong cách sống lành mạnh, tích cực và có trách nhiệm . Khuyến khích hành vi có trách nhiệm của sinh viên để để ngăn ngừa tình trạng mang thai sớm , sự lây truyền của bệnh BLTQĐTD và HIV/AIDS Mục đ ích GD kỹ năng sống Nâng cao kh ả năng tự đá nh gi á bản thân và tính tự trọng , tự tin ở học sinh trong quan hệ bạn bè cùng trang lứa và người lớn . Tạo đ iều kiện cho học sinh nhận biết đư ợc sự lạm dụng về tình cảm , tình dục và cách xử trí với những vấn đề này . Giúp các em biết coi trọng phụ nữ và các em gái , ngăn chặn những hành vi bất bình đẳng giới tính trong cộng đ ồng . Nâng cao sự hiểu biết của học sinh về những tác đ ộng xấu của các vấn đề xã hội nh ư: Ma tuý , HIV/AIDS, mại dâm với sự phát triển kinh tế , văn hoá, xã hội , chính trị của đ ất nước cũng nh ư sự phát triển giống nòi của mỗi dân tộc . Lợi ích của giáo dục  kỹ năng sống Giáo dục cho học sinh ở các trường học sẽ mang lại cho các em những lợi ích sau đây: Lợi ích về mặt sức khoẻ Lợi ích về mặt giáo dục Lợi ích về mặt văn hoá xã hội Lợi ích về kinh tế , chính trị Lợi ích về mặt sức khoẻ Giáo dục kỹ năng sống góp phần xây dựng hành vi sức khoẻ lành mạnh cho cá nhân và cộng đ ồng . Giáo dục kỹ năng sống sẽ giúp các em giải quyết đư ợc những nhu cầu để chúng phát triển . Giáo dục kỹ năng sống tạo kh ả năng cho mỗi cá nhân có thể tự bảo vệ sức khoẻ cho mình và cho mọi người trong cộng đ ồng . Giáo dục kỹ năng sống góp phần xây dựng môi truờng sống lành mạnh, đảm bảo cho trẻ phát triển tốt về thể chất , tinh thần và xã hội . Lợi ích về mặt giáo dục * Giáo dục kỹ năng sống theo phương pháp dạy học tích cực , lấy học sinh làm trung tâm sẽ có những tác đ ộng tích cực đ ối với : Quan hệ giữa thầy , cô - trò ; trò – trò ; thầy , cô – thầy , cô; thầy , cô - Cha mẹ HS. Tạo sự hứng thú trong học tập , sinh hoạt. Hoàn thành công việc của giáo viên một cách sáng tạo và có hiệu qu ả. Đề cao vai trò chủ đ ộng , tự giác của học sinh và vai trò chủ đạo của giáo viên . Lợi ích về mặt văn hoá xã hội Giáo dục kỹ năng sống thúc đ ẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực , góp phần xây dựng môi trường xã hội lành mạnh. Giáo dục kỹ năng sống có gi á trị đ ặc biệt đ ối với học sinh đư ợc lớn lên trong một xã hội văn hoá đa dạng, nền kinh tế phát triển và thế giới là một mái nh à chung . Lợi ích về kinh tế , chính trị Giáo dục kỹ năng sống nhằm hình thành những phẩm chất mà các nh à kinh tế và chính trị trong tương lai cần có . Giáo dục kỹ năng sống giải quyết một cách tích cực nhu cầu và quyền học sinh , giúp các em xác đ ịnh đư ợc nghĩa vụ của mình đ ối với bản thân gia đì nh và xã hội , góp phần củng cố sự ổn đ ịnh chính trị của Quốc gia . Lợi ích về kinh tế , chính trị Phát triển ở học sinh những kỹ năng xác đ ịnh gi á trị , cách giải quyết , phân tích , đá nh gi á và lường trước những vấn đề liên quan đ ến sức khoẻ và môi trường . Nâng cao kh ả năng tự nhận thức , tự đá nh gi á bản thân và tính tự tin ở học sinh trong quan hệ với bạn bè và những người xung quanh . Kiên quyết gạt bỏ những thói quen có hại cho sức khoẻ và vệ sinh môi trường , khuyến khích những hành vi có tinh thần trách nhiệm trước sức khoẻ cá nhân và cộng đ ồng . Vì sao cần tiếp cận phương pháp giáo dục kĩ năng sống Phương pháp tiếp cận kĩ năng sống giúp cho mỗi người phát triển các kĩ năng cá nhân và xã hội mà họ cần để gi ữ gìn bản thân an toàn , trở thành những người có trách nhiệm và có tinh thần đ ộc lập , sáng tạo. Tiếp cận kỹ năng sống cũng giúp cho mỗi người có kh ả năng làm chủ tình cảm và xúc cảm của mình . Phương pháp tiếp cận kỹ năng sống làm cho người ta hiểu rằng có một khoảng cách giữa kiến thức và hành vi của con người . Vì sao cần tiếp cận phương pháp GD kĩ năng sống Vì vậy , nếu chỉ chú ý tiếp thu kiến thức th ì con người có thể nhận đư ợc những thông tin, nhưng lại có ít ả nh hưởng đ ến hành vi. Ngược lại nếu có đư ợc những kĩ năng sống th ì sự tác đ ộng lên cuộc sống của họ sẽ tích cực . Khi những kĩ năng của mỗi người phát triển và nâng cao th ì sự tự tin và tự trọng cũng sẽ tăng theo . Đ iều này rất quan trọng vì sự tự trọng là một nhân tố trong việc quyết đ ịnh hành vi của mỗi người , đ ặc biệt đ ối với việc duy tr ì lối sống lành mạnh và có trách nhiệm trước sức khoẻ bản thân và cộng đ ồng . Tạo sự tương tác và vai trò tham gia của các đ ối tượng , dựa vào kinh nghiệm sống và nhu cầu của họ . Phương pháp tiếp cận  kỹ năng sống Phương pháp tiếp cận kỹ năng sống : + Đ ộng não . + Làm việc theo cặp , theo nhóm . + Kể chuyện . + Trò chơi . + Kịch , tiểu phẩm , rối . + Nghiên cứu những vấn đề của trường học . + Vẽ hình, sơ đồ, xếp hạng, + Giải quyết tình huống . + Cây nguyên nhân , cây vấn đề Một số kỹ năng sống cần được vận dụng trong trường học Kỹ năng giao tiếp - tự nhận thức Kỹ năng xác đ ịnh gi á trị Kỹ năng ra quyết đ ịnh Kỹ năng kiên đ ịnh Kỹ năng đ ặt mục tiêu Kỹ năng giao tiếp, tự nhận thức Giao tiếp là bản chất của các mối quan hệ của con người , kỹ năng giao tiếp sẽ giúp ta cởi mở , chân thành , lịch sự , tôn trọng , quan tâm đ ến đ ối tượng , biết lắng nghe và hiểu đư ợc người khác thực hiện việc giao tiếp của họ nh ư thế nào và nhận biết dược mọi người giao tiếp với nhau ra sao . Cần giúp học sinh có đ ựơc kỹ năng này trong qu á trình hoạt đ ộng công tác truyền thông giáo dục vệ sinh môi trường ở trường học và cộng đ ồng cũng nh ư trong cuộc sống của các em , nhằm làm cho học sinh : Kỹ năng giao tiếp, tự nhận thức Nhận thức rõ tầm quan trọng của kỹ năng giao tiếp tự nhận thức trong cuộc sống hàng ngày . Có kh ả năng thực hành , giao tiếp có hiệu qu ả. Biết nhận thức và thể hiện đư ợc bản thân mình . Có thể đá nh gi á đư ợc mặt tốt và chưa tốt của bản thân . Một số đ iểm cần lưu ý để giao tiếp đạt hiệu qu ả cao : Tôn trọng nhu cầu của đ ối tượng khi giao tiếp . Tự đ ặt mình vào đ ịa vị của người khác . Chăm chú lắng nghe khi đ ối thoại. Lựa chọn cách nói sao cho ngôn ng ữ của mình hợp với đ ối tượng qua giao tiếp . Kỹ năng giao tiếp - tự nhận thức Kỹ năng giao tiếp, tự nhận thức Kết hợp lời nói với cử chỉ , đ iệu bộ , đ ộng tác để tạo ra sự hấp dẫn đ ối với người khác trong giao tiếp . Bí quyết của sự thành công trong giao tiếp chính là sự chân thành , luôn tìm ở người khác những đ iểm tốt hơn mình để học tập . Luôn vui vẻ, hoà nhã trong giao tiếp. Kỹ năng xác đ ịnh gi á trị Kỹ năng xác đ ịnh gi á trị là kỹ năng xác đ ịnh những chuẩn mực về niềm tin, chính kiến , đạo đ ức , thái độ mà mình cho là quan trọng , là đ úng đắn để hành đ ộng theo hướng đ ó . Kỹ năng xác đ ịnh gi á trị ả nh hưởng đ ến qu á trình ra quyết đ ịnh của mỗi người . Kỹ năng xác đ ịnh gi á trị Đ ối với học sinh , kỹ năng này nhằm giúp học sinh : Hiểu rõ gi á trị là những niềm tin, chính kiến , thái độ, đ ịnh hướng cho hoạt đ ộng và hành vi của mỗi người . Gi á trị là biến bản thân mỗi người đư ợc coi là người quan trọng . Thấy rõ đư ợc ý nghĩa của việc hình thành kỹ năng xác đ ịnh gi á trị cho bản thân và biết tôn trọng gi á trị của người khác . Kỹ năng ra quyết đ ịnh Trong cuộc sống mỗi ngày một người có thể phải ra nhiều quyết đ ịnh . Tuỳ theo tình huống xảy ra , người ta phải lựa chọn ra một quyết đ ịnh nhưng đ ồng thời cũng phải ý thức đư ợc các tình huống có thể xảy ra do sự lựa chọn của mình . Do đ ó cần phải cân nhắc thận trọng những quyết đ ịnh , lường trước đư ợc những hậu qu ả trước khi ra quyết đ ịnh của mình là đ úng , hợp lí . Kỹ năng ra quyết đ ịnh Đ ối với học sinh kỹ năng này nhằm giúp học sinh : Luyện kỹ năng suy nghĩ có phê phán , tư duy sáng tạo, kỹ năng giải quyết vấn đề một cách có cân nhắc cái lợi , cái hại của từng giải pháp để cuối cùng có đư ợc quyết đ ịnh đ úng đắn. Nắm đư ợc các bước ra quyết đ ịnh . Thực hành đư ợc kỹ năng ra quyết đ ịnh . Sơ đ ồ các bước ra quyết đ ịnh Xác đ ịnh vấn đề Thu thập thông tin Liệt kê các giải pháp lựa chon - Kết qu ả sự lựa chon. - Cảm xúc . - Gi á trị Kiểm đ ịnh lại hiệu qu ả của quyết đ ịnh Hành đ ộng Ra quyết đ ịnh Bảng phân tích tình huống và kết qu ả sự lựa chọn . Tình huống Giải pháp 1 Giải pháp 2 Giải pháp 3 Giải pháp 4 Kết qu ả + - + - + - + - + - Cảm xúc Kỹ năng kiên đ ịnh Kiên đ ịnh : Là kỹ năng thực hiện bằng đư ợc những gì mình muốn hoặc từ chối bằng đư ợc những gì mình không muốn với sự tôn trọng có xem xét tới quyền và nhu cầu của người khác với nhu cầu và quyền của mình một cách hài hoà đ úng mực . Đ ó là tính kiên đ ịnh theo chiều hướng tích cực . Kiên đ ịnh là sự cân bằng giữa hiếu thắng, vị kỷ và phục tùng , phụ thuộc . Kỹ năng kiên đ ịnh Tính hiếu thắng: Luôn chỉ nghĩ đ ến quyền và nhu cầu của bản thân mình , quên đi quyền và nhu cầu của người khác , luôn muốn mọi người phục tùng mình , bất kể đ iều đ ó đ úng hay sai . Tính phục tùng : Thể hiện sự phụ thuộc , bị đ ộng tới mức coi quyền và nhu cầu của người khác là trên hết , quên mất quyền và nhu cầu của cá nhân mình bất kể đ iều đ ó là hợp lý . Đối với học sinh, kỹ năng kiên định nhằm giúp các em: Phân biệt được tính kiên định, phục tùng, hiếu thắng. So sánh với quyền và nhu cầu của bản thân để lựa chọn thái độ và hành vi phù hợp . Kỹ năng đ ặt mục tiêu Mục tiêu là đ iều chúng ta muốn thực hiện , muốn đạt tới . Mục tiêu có thể là sự mong muốn hiểu biết ( muốn biết về một cái gì đ ó ), một sự thay đ ổi về thái độ hay thay đ ổi một hành vi ( làm đư ợc cái gì đ ó ). Muốn thực hiện đư ợc mục tiêu phải có quyết tâm và đôi khi phải có cam kết (cam kết với người khác hoặc cam kết với chính mình ). Kỹ năng đ ặt mục tiêu Những yêu cầu khi đ ặt mục tiêu : Mục tiêu phải thể hiện bằng ngôn từ cụ thể rõ ràng . Khi viết các mục tiêu tránh dùng các từ chung chung làm khó cho việc đá nh gi á kết qu ả thực hiện , tốt nhất là dùng các từ cụ thể , có thể lượng hoá đư ợc . Mục tiêu phải có tính kh ả thi ( thực tế ). Ai là người hỗ trợ , gíup đ ỡ mình thực hiện mục tiêu đ ó ? Trong thời gian bao lâu có thể hoàn thành ? ngắn hạn (1ngày - 1 tuần ), trung hạn (1 tháng - 3 tháng ), dài hạn (6 tháng - 1 năm hoặc nhiều năm ). Ngày tháng hoàn thành . Biểu diễn từng mốc thời gian thực hiện . Thuận lợi , khó khăn . Khẳng đ ịnh quyết tâm . So sánh với kết qủa cuối cùng . Kỹ năng đ ặt mục tiêu Đ ối với học sinh , kỹ năng này giúp các em : Xác đ ịnh đư ợc những yêu cầu cần có khi đ ặt mục tiêu nào đ ó . Thực hành lập kế hoạch để thực hiện mục tiêu . Để đạt hiệu qu ả cao trong truyền thông giáo dục vệ sinh môi trường tuỳ theo từng nội dung, từng tình huống cụ thể , công việc cụ thể mà vận dụng phối hợp các kỹ năng sống một cách linh hoạt, sáng tạo. Có thể nói ít trường hợp chỉ dùng một kỹ năng mà thành công . Xin cám ơn