Bài giảng Vật lí 9 - Bài 42: Thấu kính hội tụ

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VÀ TẤT CẢ CÁC EMM«n: VËt LÝ 9KiÓm tra bµi còKh«ng khÝThuû tinhPQSINN’+ H·y vÏ tia khóc x¹ trong tr­êng hîp: tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ sang thuû tinh+ Khi gãc tíi t¨ng (gi¶m) th× gãc khóc x¹ còngH·y ®iÒn tiÕp vµo chç trèng trong c©u trªn.Q+ Khi gãc tíi t¨ng (gi¶m) th× gãc khóc x¹ còng t¨ng (gi¶m)§¸p ¸nKh«ng khÝThuû tinhPSINN’KTiÕt 46- bµi 42: thÊu kÝnh héi tôThÊu kÝnh héi tô1.ThÝ nghiÖmChuÈn bÞ+ Thấu kính hội tụ+ Đèn chiếu phát ra 3 chùm tia sáng song song+ Hộp chứa khói để quan sát đường truyền của tia sáng+ Giá quang học+ Nguồn điện+ Một số đoạn dây nối+ Bè trÝ thÝ nghiÖm nh­ h×nh vÏ + ChiÕu chïm s¸ng tíi song song theo ph­¬ng vu«ng gãc víi mÆt mét thÊu kÝnh héi tôYªu cÇu: Quan s¸t chïm tia khóc x¹ sau thÊu kÝnh TiÕn hµnh thÝ nghiÖmChïm tia khóc x¹ ra khái thÊu kÝnh cã ®Æc ®iÓm g×?Chïm tia khóc x¹ ra khái thÊu kÝnh lµ chïm héi tôC2: H·y chØ ra tia tíi, tia lã trong thÝ nghiÖm ë h×nh 42.2- Tia s¸ng ®i tíi thÊu kÝnh gäi lµ tia tíi Tia khóc x¹ ra khái thÊu kÝnh gäi lµ tia lãThÊu kÝnh héi tô* KÝ hiÖu:a)b)c)* TiÕt diÖn cña mét sè thÊu kÝnh héi tô2) H×nh d¹ng cña thÊu kÝnh héi tô Thấu kính làm bằng vật liệu trong suốt(thường là thuỷ tinh hoặc nhựa) Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần giữa Chùm tia tới song song qua thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại một điểm I/ ®Æc ®iÓm cña thÊu kÝnh héi tôThÊu kÝnh héi tôC4: Quan sát lại thí nghiệm ở h.42.2 .Cho biết trong ba tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng? 1. Trôc chÝnhThÊu kÝnh héi tôT×m c¸ch kiÓm tra ®iÒu nµy.Có thể dùng thước thẳng để kiểm tra đường truyền của tia sáng đó- Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kính hội tụ, có một tia cho tia ló truyền thẳng không đổi hướng. Tia này trùng với một đường thẳng được gọi là trục chính của thấu kính.- KÝ hiÖu: 1. Trôc chÝnhThÊu kÝnh héi tô2. Quang t©mTrôc chÝnh cña thÊu kÝnh héi tô ®i qua mét ®iÓm O trong thÊu kÝnh mµ mäi tia s¸ng tíi ®iÓm nµy ®Òu truyÒn th¼ng, kh«ng ®æi h­íng. §iÓm O gäi lµ quang t©m cña thÊu kÝnhoThÊu kÝnh héi tô3. Tiªu ®iÓmC5: Quan s¸t l¹i thÝ nghiÖm h42.2 vµ cho biÕt ®iÓm héi tô F cña chïm tia lã n»m trªn ®­êng th¼ng chøa tia tíi nµo? ThÊu kÝnh héi tôC5: H·y biÓu diÔn chïm tia tíi vµ chïm tia lã trong thÝ nghiÖm nµy trªn h×nh 42.4 (SGK)H×nh 42.4oFC6: VÉn thÝ nghiÖm trªn, nÕu chiÕu chïm tia tíi vµo mÆt bªn kia cña thÊu kÝnh th× chïm tia lã cã ®Æc ®iÓm g×?Chïm tia lã vÉn héi tô t¹i mét ®iÓm trªn trôc chÝnhF’oFo Chïm tia tíi song song víi trôc chÝnh cña thÊu kÝnh héi tô cho chïm tia lã héi tô t¹i mét ®iÓm F n»m trªn trôc chÝnh. F gäi lµ tiªu ®iÓm cña thÊu kÝnh héi tô. F n»m kh¸c phÝa víi chïm tia tíioF’3. Tiªu ®iÓmThÊu kÝnh héi tô3. Tiªu ®iÓmF’OF Mçi thÊu kÝnh cã hai tiªu ®iÓm F vµ F’ n»m vÒ hai phÝa cña thÊu kÝnh, c¸ch ®Òu quang t©mThÊu kÝnh héi tôThÊu kÝnh héi tô4.Tiªu cùOF = OF’ = fffTia tíi ®i qua tiªu ®iÓm cña thÊu kÝnh th× tia lã song song víi trôc chÝnhC7: Trªn h×nh vÏ 42.6 cã vÏ thÊu kÝnh héi tô , quang t©m O, trôc chÝnh , hai tiªu ®iÓm F vµ F’, c¸c tia tíi 1, 2, 3. H·y vÏ tia lã cña c¸c tia nµy.ThÊu kÝnh héi tôSFF’S’OBµi tËp 1: §Æc ®iÓm nµo sau ®©y lµ phï hîp víi thÊu kÝnh héi tôCã phÇn r×a máng h¬n phÇn gi÷a Lµm b»ng vËt liÖu trong suètC. Cã thÓ cã mét mÆt ph¼ng cßn mÆt kia lµ mÆt cÇu låiD. C¶ ba ®Æc ®iÓm A, B, C ®Òu phï hîpDBµi tËp 2: H·y vÏ tiÕp tia tíi hoÆc tia lã trong h×nh vÏ sauFF’O123Ghi nhí:  ThÊu kÝnh héi tô cã phÇn r×a máng h¬n phÇn gi÷a  Mét chïm tia tíi song song víi trôc chÝnh cña thÊu kÝnh héi tô, cho chïm tai lã héi tô t¹i mét ®iÓm  §­êng truyÒn cña ba tia s¸ng ®Æc biÖt: + Tia tíi ®Õn quang t©m th× tia lã tiÕp tôc truyÒn th¼ng theo ph­¬ng cña tia tíi+ Tia tíi song song víi trôc chÝnh th× tia lã qua tiªu ®iÓm’+ Tia tíi qua tiªu ®iÓm th× tia lã song song víi trôc chÝnhThÊu kÝnh héi tôH·y t×m ®iÒu bÝ Èn sau b«ng hoa b»ng c¸ch tr¶ lêi ®óng c¸c c©u hái trªn mçi c¸nh hoa 345126TruyÒn th¼ng2 tiªu ®iÓmTia tíi song song víi trôc chÝnh§óngThÊu kÝnh héi tô1. ThÊu kÝnh héi tô cã phÇn r×a máng h¬n phÇn gi÷a ®óng hay sai ?2. Tia tíi qua tiªu ®iÓm cña thÊu kÝnh héi tô th× tia lã3. Mçi thÊu kÝnh héi tô mÊy tiªu ®iÓm? 4. Tia ló đi qua tiêu điểm thì tia tới có hướng truyền như thế nào? 5. Mọi tia tới đi qua quang tâm đều truyền thẳng, không đổi hướng, đúng hay sai?6. §©y lµ tªn mét dông cô quang häc §óng Hướng dẫn về nhà: Học thuộc phần ghi nhớ (SGK) Đọc phần “ Có thể em chưa biết” Làm bài tập 42- 43.3 (SBT) Ôn lại kiến thức Toán học về các trường hợp đồng dạng của tam giác đã học ở lớp 8 Tìm hiểu trước xem ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ có đặc điểm gì? Cách dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ như thế nào? OFF’(1)(2)(3)(1’)(2)(3)* Bài tập: Vẽ tiếp đường truyền của các tia sáng trong hình vẽ sauchóc c¸c thÇy c« gi¸o søc khoÎ,chóc c¸c em häc giáich©n thµnh c¶m ¬nChóc c¸c thÇy c« gi¸o søc khoÎ,chóc c¸c em häc giái