Bài giảng văn học tiết 13 : những câu hát than thân

Kiểm tra bài cũ: Những bức tranh sau minh họa cho bài ca dao nào? Hãy đọc thuộc lòng bài ca dao ấy và nêu những đặc sắc nghệ thuật và ý nghĩa nội dung của bài ca dao. Năm cửa ô Sông Thương Sông Lục đầu Núi Tản Viên Đền Sòng Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc: Đọc to, rõ, ngừng nghỉ đúng nơi, đúng chỗ, đúng nhịp. Chú ý nhấn mạnh các từ ngữ thể hiện cảm xúc. Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc: N­íc non lËn ®Ën mét m×nh Th©n cß lªn th¸c xuèng ghÒnh bÊy nay Ai lµm cho bÓ kia ®Çy, Cho ao kia c¹n, cho gÇy cß con ? 2. Th­¬ng thay th©n phËn con t»m, KiÕm ¨n ®­îc mÊy ph¶i n»m nh¶ t¬. Th­¬ng thay lò kiÕn li ti, KiÕm ¨n ®­îc mÊy ph¶i ®i t×m måi. Th­¬ng thay h¹c l¸nh ®­êng m©y, Chim bay mái c¸nh biÕt ngµy nµo th«i. Th­¬ng thay con cuèc gi÷a trêi, DÇu kªu ra m¸u cã ng­êi nµo nghe. Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc: 3. Th©n em nh­ tr¸i bÇn tr«i Gió dËp sãng dåi biÕt tÊp vµo ®©u. 2. Chú thích - Nhan đề : Những câu hát than thân theå hieän noãi nieàm taâm söï cuûa taàng lôùp bình daân, neâu leân hieän thöïc ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng döôùi cheá ñoä cuõ. Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc: 2. Chú thích - Nhan đề : Những câu hát than thân theå hieän noãi nieàm taâm söï cuûa taàng lôùp bình daân, neâu leân hieän thöïc ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng döôùi cheá ñoä cuõ. Bµi 1: Nãi vÒ th©n phËn con cß. Bµi 2: Nãi vÒ th©n phËn con t»m, kiÕn, h¹c, cuèc. Bµi 3: Nãi vÒ th©n phËn tr¸i bÇn. => Nãi vÒ nh÷ng th©n phËn bÐ män, cay ®¾ng trong x· héi. Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Bµi ca dao 2: 2. Th­¬ng thay th©n phËn con t»m, KiÕm ¨n ®­îc mÊy ph¶i n»m nh¶ t¬. Th­¬ng thay lò kiÕn li ti, KiÕm ¨n ®­îc mÊy ph¶i ®i t×m måi. Th­¬ng thay h¹c l¸nh ®­êng m©y, Chim bay mái c¸nh biÕt ngµy nµo th«i. Th­¬ng thay con cuèc gi÷a trêi, DÇu kªu ra m¸u cã ng­êi nµo nghe. - Lêi cña ng­êi lao ®éng th­¬ng cho th©n phËn cña nh÷ng ng­êi khèn khæ vµ còng lµ cña chÝnh m×nh trong x· héi cò. Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Bµi ca dao 2: THẢO LUẬN ? Bốn loài vật trong bài 2 có điểm gì chung ? ? Hãy phân tích số phận các hình ảnh ẩn dụ trong bài ca dao này ? Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Bµi ca dao 2: THẢO LUẬN Điểm chung của các con vật trong bài 2 là chúng được sử dụng như những ẩn dụ nghệ thuật nói về sự khốn khổ của người lao động trong xã hội xưa. Tuy nhiên với mỗi con vật , các tác giả dân gian đã căn cứ vào đặc điểm riêng của chúng để nói về nỗi khốn khổ bất hạnh cụ thể. H×nh ¶nh Èn dô cỤ THỂ : Con cß Con kiÕn Con h¹c Con cuèc Th­¬ng cho th©n phËn suèt ®êi bÞ kÎ kh¸c bßn rót søc lùc Thương cho thân phận thấp cổ bé họng, có nỗi khổ đau oan trái không được lẽ công bằng nào soi tỏ Thương cho cuộc đời phiêu bạt,lận đận và những cố gắng vô vọng của người lao động Thương cho nỗi khổ của những thân phận nhỏ nhoi suốt đời xuôi ngược vất vả làm lụng mà vẫn nghèo khó Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Bµi ca dao 2: Tõ “ th­¬ng thay ” ®­îc lÆp l¹i mÊy lÇn? Em đồng ý với ý kiến nào về 2 chữ “thương thay” trong bài ca dao : a. Sự lặp lại 4 lần hai chữ “thương thay” là do bí từ. Vì lặp từ nên bài thơ đơn điệu, không hấp dẫn. b. Đây là sự lặp lại mang dụng ý nghệ thuật rõ nét. Tác giả muốn nhấn mạnh cảnh ngộ và thể hiện sự cảm thông sâu sắc. c. Sự lặp lại 4 chữ thương thay mở ra bốn nỗi thương cảm khác nhau. Nó có ý nghĩa kết nối và mở ra những nỗi thương kế tiếp. Đây là sự lặp lại để cho tình ý của bài thơ phát triển. + §iÖp ng÷ “ th­¬ng thay”: nhÊn m¹nh, t« ®Ëm mèi th­¬ng c¶m xãt xa cho cuéc ®êi cay ®¾ng cña ng­êi d©n th­êng, kÕt nèi vµ më ra nh÷ng nçi th­¬ng kh¸c nhau. Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Bµi ca dao 2: + H×nh ¶nh Èn dô: con t»m, lò kiÕn, con h¹c, con cuèc thÓ hiÖn nçi khæ nhiÒu bÒ cña ng­êi lao ®éng trong x· héi cò. Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Bµi ca dao 2: + H×nh ¶nh Èn dô: con t»m, lò kiÕn, con h¹c, con cuèc thÓ hiÖn nçi khæ nhiÒu bÒ cña ng­êi lao ®éng trong x· héi cò. 2. Th­¬ng thay th©n phËn con t»m, KiÕm ¨n ®­îc mÊy ph¶i n»m nh¶ t¬. Th­¬ng thay lò kiÕn li ti, KiÕm ¨n ®­îc mÊy ph¶i ®i t×m måi. Th­¬ng thay h¹c l¸nh ®­êng m©y, Chim bay mái c¸nh biÕt ngµy nµo th«i. Th­¬ng thay con cuèc gi÷a trêi, DÇu kªu ra m¸u cã ng­êi nµo nghe. + C©u hái tu tõ : gi¸ trÞ ph¶n kh¸ng, tè c¸o cµng trë nªn s©u s¾c, m¹nh mÏ. Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Bµi ca dao 3: 3. Th©n em nh­ tr¸i bÇn tr«i Giã dËp sãng dåi biÕt tÊp vµo ®©u. - Bài ca dao nói về thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. + Côm tõ "Th©n em"  tô đậm th©n phËn chìm nổi, nçi ®¾ng cay  gîi sù ®ång c¶m. + Hình ảnh so s¸nh: Th©n em so s¸nh víi "tr¸i bÇn tr«i"  gîi th©n phËn nghèo khó, đắng cay - So sánh “ thân em” với trái bần trôi. Trái bần là một loại quả chua và chát , thường thấy ở vùng nước lợ( Nam Bộ) => Thường tượng trưng cho thân phận nghèo khổ , đắng cay. - Sự so sánh ở đây trở nên cụ thể vì hình ảnh so sánh được miêu tả bổ sung . Bần không ở trên cây mà là bần trôi. Tác động của ngoại cảnh rất nghiệt ngã (gió dập sóng dồi). Kết qủa: biết tấp vào đâu. Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Bµi ca dao 3: - Bài ca dao nói về thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. + Côm tõ "Th©n em"  tô đậm th©n phËn chìm nổi, nçi ®¾ng cay  gîi sù ®ång c¶m. + Hình ảnh so s¸nh: Th©n em so s¸nh víi "tr¸i bÇn tr«i"  gîi th©n phËn nghèo khó, đắng cay => Bài ca dao nói lên sự trôi nổi, không có khả năng làm chủ số phận mình của người phụ nữ trong xã hội xưa . Họ vừa khốn khổ, vừa bị người khác định đoạt số phận. Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN I. TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Bµi ca dao 3: - Bài ca dao nói về thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. + Côm tõ "Th©n em"  tô đậm th©n phËn chìm nổi, nçi ®¾ng cay  gîi sù ®ång c¶m. + Hình ảnh so s¸nh: Th©n em so s¸nh víi "tr¸i bÇn tr«i"  gîi th©n phËn nghèo khó, đắng cay => Bài ca dao nói lên sự trôi nổi, không có khả năng làm chủ số phận mình của người phụ nữ trong xã hội xưa . Họ vừa khốn khổ, vừa bị người khác định đoạt số phận. Thân em như tấm lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai. Thân em như củ ấu gaiRuột trong thì trắng , vỏ ngoài thì đen. Thân em như hạt mưa saHạt vào đài các , hạt ra ruộng cày. Thân em như giếng giữa đàngNgười thanh rửa mặt , người phàm rửa chân. Văn học Tiết 13 : NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN Hình ảnh : Con cò Học thuộc lòng bài ca dao 2 , 3. Nắm ý nghĩa và nghệ thuật của từng bài, Làm bài tập, sưu tầm theo yêu cầu. Soạn văn bản : Những câu hát châm biếm (SGK/51)