Bài giảng Tiết 71-72: văn bản- chiếc lược ngà Nguyễn Quang Sáng

KIỂM TRA BÀI CŨ ? Vì sao tất cả các nhân vật trong truyện Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long), kể cả nhân vật chính, đều không được đặt tên riêng? ? Nêu giá trị nghệ thuật và nội dung nổi bật của đoạn trích Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long)? Tác giả muốn người đọc liên tưởng : những nhân vật tốt đẹp trong truyện không phải chỉ là những cá nhân riêng lẻ mà là số đông  tăng sức khái quát. Nghệ thuật : Xây dựng tình huống hợp lí; kể chuyện tự nhiên; kết hợp tự sự, trữ tình với bình luận … Nội dung : + Khắc họa thành công hình ảnh những người lao động bình thường, tiêu biểu là anh thanh niên. + Khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng. TiÕt 71-72:VB ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn Quang S¸ng I. §äc – HiĨu chĩ thÝch - NguyƠn Quang S¸ng (1932) - Quª: Chỵ Míi – An Giang. - Th­êng viÕt vỊ cuéc sèng con ng­êi Nam Bé trong 2 cuéc kh¸ng chiÕn. - T¸c phÈm ®­ỵc viÕt khi t¸c gi¶ ®ang ho¹t ®éng ë chiÕn tr­êng Nam Bé (1966) - §o¹n trÝch n»m ë phÇn gi÷a cđa truyƯn. 1. T¸c gi¶- t¸c phÈm * T¸c gi¶ * T¸c phÈm TiÕt 71, 72 ChiÕc l­ỵc ngµ I. §äc – HiĨu chĩ thÝch II. §äc – HiĨu cÊu trĩc 1. §äc - Tãm t¾t: 2 Bè cơc: - T×nh huèng 1: Hai cha con anh S¸u gỈp nhau sau 8 n¨m xa c¸ch. - T×nh huèng 2: Anh S¸u ë chiÕn khu lµm chiÕc l­ỵc ngµ cho con g¸i vµ hy sinh. T×nh huèng bÊt ngê nh­ng hỵp lý. C¶nh «ng S¸u vỊ th¨m nhµ C¶nh nh÷ng ngµy sau ®ã C¶nh chia tay xĩc ®éng C¶nh «ng S¸u ë chiÕn khu. TiÕt 71, 72 : VB ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn-Quang- s¸ng - Nghe gäi, con bÐ giËt m×nh, trßn m¾t nh×n, ng¬ ng¸c l¹nh lïng. - MỈt nã t¸i ®i, vơt ch¹y, kªu thÐt lªn... 1. Nh©n vËt bÐ Thu: Ng¹c nhiªn, bÊt ngê, sỵ h·i - V« ¨n c¬m! - C¬m chÝn råi! - Con kªu råi mµ ng­êi ta kh«ng nghe. - C¬m s«i råi, ch¾t n­íc giïm c¸i!... BÐ Thu ®· cã ph¶n øng g× khi nghe anh S¸u gäi tªn ? Khi anh S¸u ®Õn gÇn th× bÐ Thu cã hµnh ®éng g× ? Tõ ®ã cho thÊy th¸i ®é cđa bÐ Thu nh­ thÕ nµo ? Trong nh÷ng ngµy sau ®ã, bÐThu ®· cã nh÷ng lêi nãi vµ hµnh ®éng g× ? I.§äc – hiĨu chĩ thÝch II. §äc – HiĨu cÊu trĩc III. Ph©n tÝch TiÕt 71, 72: VB ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn Quang S¸ng C¸ch nãi nµy ®­ỵc dïng trong quan hƯ nµo ? - Nghe gäi con bÐ giËt m×nh, trßn m¾t nh×n, ng¬ ng¸c l¹nh lïng. - MỈt nã t¸i ®i, vơt ch¹y, kªu thÐt lªn... Ng¹c nhiªn, bÊt ngê, sỵ h·i - V« ¨n c¬m! - C¬m chÝn råi! - Con kªu råi mµ ng­êi ta kh«ng nghe. - C¬m s«i råi, ch¾t n­íc giïm c¸i!... Nãi nh­ vËy, bÐ Thu muèn chøng tá ®iỊu g× víi mäi ng­êi? Kh«ng chÊp nhËn anh S¸u lµ ba Trong b÷a c¬m bÐ Thu ®· cã ph¶n øng g×? - Anh S¸u bá trøng c¸ vµo chÐn nã -> LÊy ®ịa hÊt ra, c¬m v¨ng tung toÐ Ph¶n øng ®ã cho thÊy th¸i ®é cđa bÐ Thu ®èi víi anh S¸u nh­ thÕ nµo? B­íng bØnh, cù tuyƯt mét c¸ch quyÕt liƯt tr­íc t×nh c¶m cđa anh S¸u - BÞ ®¸nh -> Nh¶y xuèng xuång sang bµ ngo¹i khãc 1. Nh©n vËt bÐ Thu: §äc – HiĨu chĩ thÝch §äc – hiĨu cÊu trĩc III. Ph©n tÝch TiÕt 71, 72: VB ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn Quang S¸ng - Nghe gäi con bÐ giËt m×nh, trßn m¾t nh×n, ng¬ ng¸c l¹nh lïng. - MỈt nã t¸i ®i, vơt ch¹y, kªu thÐt lªn... 1. Nh©n vËt bÐ Thu: Ng¹c nhiªn, bÊt ngê, sỵ h·i - V« ¨n c¬m! - C¬m chÝn råi! - Con kªu råi mµ ng­êi ta kh«ng nghe. - C¬m s«i råi, ch¾t n­íc giïm c¸i!... Kh«ng chÊp nhËn anh S¸u lµ ba - Anh S¸u bá trøng c¸ vµo chÐn nã -> LÊy ®ịa hÊt ra, c¬m v¨ng tung toÐ B­íng bØnh, cù tuyƯt mét c¸ch quyÕt liƯt tr­íc t×nh c¶m cđa anh S¸u - BÞ ®¸nh -> Nh¶y xuèng xuång sang bµ ngo¹i khãc Ph¶n øng cù tuyƯt cđa bÐ Thu cã ph¶i lµ dÊu hiƯu cđa ®øa trỴ h­ kh«ng? V× sao? Cã ý kiÕn cho r»ng: Khi hÊt tung c¸i trøng c¸ ra khái b¸t c¬m, khi bÞ ®¸nh m¾ng... chÌo xuång vỊ bµ ngo¹i lµ lĩc bÐ Thu bµy tá t×nh yªu th­¬ng m·nh liƯt vµ tøc t­ëi ®èi víi ba m×nh. ý kiÕn cđa em nh­ thÕ nµo? TiÕt 71, 72: VB ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn Quang s¸ng - Nghe gäi con bÐ giËt m×nh, trßn m¾t nh×n, ng¬ ng¸c l¹nh lïng. - MỈt nã t¸i ®i, vơt ch¹y, kªu thÐt lªn... 1. Nh©n vËt bÐ Thu: Ng¹c nhiªn, bÊt ngê, sỵ h·i - V« ¨n c¬m! - C¬m chÝn råi! - Con kªu råi mµ ng­êi ta kh«ng nghe. - C¬m s«i råi, ch¾t n­íc giïm c¸i!... Kh«ng chÊp nh©n anh S¸u lµ ba - Anh S¸u bá trøng c¸ vµo chÐn nã -> LÊy ®ịa hÊt ra, c¬m v¨ng tung toÐ B­íng bØnh, cù tuyƯt mét c¸ch quyÕt liƯt tr­íc t×nh c¶m cđa anh S¸u - BÞ ®¸nh -> Nh¶y xuèng xuång sang bµ ngo¹i khãc Khi chia tay anh S¸u vỴ mỈt bÐ Thu ®­ỵc miªu t¶ qua nh÷ng chi tiÕt nµo? - VỴ mỈt buån rÇu, ®«i m¾t kh«ng chíp, nã nh×n víi vỴ nghÜ ngỵi s©u xa Khi nghe anh S¸u b¶o: Th«i! Ba ®i nghe con. BÐ Thu ®· cã ph¶n øng g×? - Nã kªu thÐt lªn: Ba - Nhanh nh­ con sãc ch¹y thãt lªn «m chỈt cỉ ba, nãi trong tiÕng khãc - H«n tãc, h«n cỉ, h«n vai vµ h«n c¶ vÕt thĐo dµi bªn m¸ cđa ba nã TiÕt 71-72:VB : ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn Quang s¸ng - Nghe gäi con bÐ giËt m×nh, trßn m¾t nh×n, ng¬ ng¸c l¹nh lïng. - MỈt nã t¸i ®i, vơt ch¹y, kªu thÐt lªn... 1. Nh©n vËt bÐ Thu: Ng¹c nhiªn, bÊt ngê, sỵ h·i - V« ¨n c¬m! - C¬m chÝn råi! - Con kªu råi mµ ng­êi ta kh«ng nghe. - C¬m s«i råi, ch¾t n­íc giïm c¸i!... Kh«ng chÊp nh©n anh S¸u lµ ba - Anh S¸u bá trøng c¸ vµo chÐn nã -> LÊy ®ịa hÊt ra, c¬m v¨ng tung toÐ B­íng bØnh, cù tuyƯt mét c¸ch quyÕt liƯt tr­íc t×nh c¶m cđa anh S¸u - BÞ ®¸nh -> Nh¶y xuèng xuång sang bµ ngo¹i khãc - VỴ mỈt buån rÇu, ®«i m¾t kh«ng chíp, nã nh×n víi vỴ nghÜ ngỵi s©u xa - Nã kªu thÐt lªn: Ba - Nhanh nh­ con sãc ch¹y thãt lªn «m chỈt cỉ ba, nãi trong tiÕng khãc - H«n tãc, h«n cỉ, h«n vai vµ h«n c¶ vÕt thĐo dµi bªn m¸ cđa ba nã Tõ ®ã cho thÊy t×nh c¶m cđa bÐ Thu ®èi víi anh S¸u nh­ thÕ nµo? T×nh yªu Ba thËt m¹nh mÏ, hèi h¶, cuèng quýt . Em h·y nhËn xÐt vỊ nghƯ thuËt kh¾c ho¹ nh©n vËt bÐ Thu trong ®o¹n trÝch? - Miªu t¶ d¸ng vỴ, lêi nãi, cư chØ ®Ĩ béc lé néi t©m VËy cã thĨ kh¸i qu¸t nh­ thÕ nµo vỊ tÝnh c¸ch cđa bÐ Thu? Hån nhiªn, ch©n thËt trong t×nh c¶m, m·nh liƯt, døt kho¸t trong t×nh yªu th­¬ng TiÕt 71, 72: VB ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn Quang S¸ng - Nghe gäi con bÐ giËt m×nh, trßn m¾t nh×n, ng¬ ng¸c l¹nh lïng. - MỈt nã t¸i ®i, vơt ch¹y, kªu thÐt lªn... 1. Nh©n vËt bÐ Thu: Ng¹c nhiªn, bÊt ngê, sỵ h·i - V« ¨n c¬m! - C¬m chÝn råi! - Con kªu råi mµ ng­êi ta kh«ng nghe. - C¬m s«i råi, ch¾t n­íc giïm c¸i!... Kh«ng chÊp nh©n anh S¸u lµ ba - Anh S¸u bá trøng c¸ vµo chÐn nã -> LÊy ®ịa hÊt ra, c¬m v¨ng tung toÐ B­íng bØnh, cù tuyƯt mét c¸ch quyÕt liƯt tr­íc t×nh c¶m cđa anh S¸u - BÞ ®¸nh -> Nh¶y xuèng xuång sang bµ ngo¹i khãc - VỴ mỈt buån rÇu, ®«i m¾t kh«ng chíp, nã nh×n víi vỴ nghÜ ngỵi s©u xa - Nã kªu thÐt lªn: Ba… - Nhanh nh­ mét con sãc ch¹y thãt lªn «m chỈt cỉ ba, nãi trong tiÕng khãc - H«n tãc, h«n cỉ, h«n vai vµ h«n c¶ vÕt thĐo dµi bªn m¸ cđa ba nã T×nh yªu thËt m¹nh mÏ, hèi h¶, cuèng quýt - Miªu t¶ d¸ng vỴ, lêi nãi, cư chØ ®Ĩ béc lé néi t©m Hån nhiªn, ch©n thËt trong t×nh c¶m, m·nh liƯt, døt kho¸t trong t×nh yªu th­¬ng 2. Nh©n vËt anh S¸u: TiÕt 71, 72: VB ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn Quang s¸ng 2.Nh©n vËt anh S¸u: - Thu! Con. - Võa b­íc vµo võa khom ng­êi ®­a tay chê ®ãn con Khi gỈp l¹i con anh S¸u cã lêi nãi vµ hµnh ®éng g×? Nh÷ng cư chØ ®ã thĨ hiƯn t©m tr¹ng cđa anh nh­ thÕ nµo? Vui s­íng, khao kh¸t, vå vËp Khi bÞ con tõ chèi h×nh ¶nh anh S¸u ®­ỵc miªu t¶ nh­ thÕ nµo? - Anh ®øng s÷ng, mỈt sÇm l¹i, hai tay bu«ng xuèng nh­ bÞ gÉy Tõ ®ã cho thÊy t©m tr¹ng cđa anh nh­ thÕ nµo? Buån b·, thÊt väng, hơt hÉng Trong buỉi chia tay anh S¸u ®· cã th¸i ®é nh­ thÕ nµo ®èi víi bÐ Thu? - Nh×n con tr×u mÕn, buån rÇu. - Võa «m con, võa lau n­íc m¾t... Th¸i ®é ®ã cho thÊy t×nh c¶m cđa anh ®èi víi con nh­ thÕ nµo? T×nh yªu th­¬ng, ®é l­ỵng xen lÉn niỊm h¹nh phĩc cđa mét ng­êi cha. Khi trë vỊ chiÕn khu anh S¸u mang theo t©m tr¹ng g× ? ¢n hËn, khỉ t©m v× ®· ®¸nh con. 2.Nh©n vËt anh S¸u: - Võa b­íc vµo võa khom ng­êi ®­a tay chê ®ãn con - Anh ®øng s÷ng, mỈt sÇm l¹i, hai tay bu«ng xuèng nh­ bÞ gÉy Buån b·, thÊt väng, hơt hÉng - Võa «m con, võa lau n­íc m¾t... TiÕt 71, 72: VB ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn Quang S¸ng - Thu! Con. - Võa b­íc vµo võa khom ng­êi ®­a tay chê ®ãn con Vui s­íng, khao kh¸t, vå vËp - Anh ®øng s÷ng, mỈt sÇm l¹i, hai tay bu«ng xuèng nh­ bÞ gÉy Buån b·, thÊt väng, hơt hÉng - Nh×n con tr×u mÕn, buån rÇu. - Võa «m con, võa lau n­íc m¾t... Anh ®· quyÕt ®Þnh lµm g× ®Ĩ gi÷ lêi høa víi con, vµ anh ®· lµm nh­ thÕ nµo? T×nh yªu th­¬ng, ®é l­ỵng, xen lÉn niỊm h¹nh phĩc cđa mét ng­êi cha. ChiÕc l­ỵc cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi anh S¸u? - ¢n hËn, khỉ t©m v× ®· ®¸nh con. - Tù m×nh c­a tõng chiÕc r¨ng l­ỵc, thËn träng, tØ mØ... Nã thĨ hiƯn t×nh c¶m g× cđa anh? T×nh c¶m yªu mÕn nhí th­¬ng cđa ng­êi cha ®èi víi con. Tr­íc khi hy sinh anh S¸u lµm g×? Hµnh ®éng ®ã cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo? - §­a tay vµo tĩi mãc c©y l­ỵc... T×nh yªu th­¬ng con ®Õn tËn cïng cđa mét ng­êi cha. TiÕt 71, 72: VB ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn Quang S¸ng - Thu! Con. - Võa b­íc vµo võa khom ng­êi ®­a tay chê ®ãn con Vui s­íng, khao kh¸t, vå vËp - Anh ®øng s÷ng, mỈt sÇm l¹i, hai tay bu«ng xuèng nh­ bÞ gÉy Buån b·, thÊt väng, hơt hÉng - Nh×n con tr×u mÕn, buån rÇu. - Võa «m con, võa lau n­íc m¾t... T×nh yªu th­¬ng, ®é l­ỵng, xen lÉn niỊm h¹nh phĩc cđa mét ng­êi cha. - ¢n hËn, khỉ t©m v× ®· ®¸nh con. - Tù m×nh c­a tõng chiÕc r¨ng l­ỵc, thËn träng, tØ mØ... T×nh c¶m yªu mÕn nhí th­¬ng cđa ng­êi cha ®èi víi con. Chi tiÕt cuèi nµy gỵi cho c¸c em c¶m xĩc g×? Tõ ®ã truyƯn cßn cã gi¸ trÞ hiƯn thùc nµo kh¸c? - §­a tay vµo tĩi mãc c©y l­ỵc... T×nh yªu th­¬ng con ®Õn tËn cïng cđa mét ng­êi cha. TiÕt 71, 72: VB ChiÕc l­ỵc ngµ - Nghe gäi con bÐ giËt m×nh, trßn m¾t nh×n, ng¬ ng¸c l¹nh lïng. - MỈt nã t¸i ®i, vơt ch¹y, kªu thÐt lªn... 2. Nh©n vËt bÐ Thu: Ng¹c nhiªn, bÊt ngê, sỵ h·i - V« ¨n c¬m! - C¬m chÝn råi! - Con kªu råi mµ ng­êi ta kh«ng nghe. - C¬m s«i råi, ch¾t n­íc giïm c¸i!... Kh«ng chÊp nh©n anh S¸u lµ ba - Anh S¸u bá trøng c¸ vµo chÐn nã -> LÊy ®ịa hÊt ra, c¬m v¨ng tung toÐ B­íng bØnh, cù tuyƯt mét c¸ch quyÕt liƯt tr­íc t×nh c¶m cđa anh S¸u - BÞ ®¸nh -> Nh¶y xuèng xuång sang bµ ngo¹i khãc - VỴ mỈt buån rÇu, ®«i m¾t kh«ng chíp, nã nh×n víi vỴ nghÜ ngỵi s©u xa - Nã kªu thÐt lªn: Ba - Nhanh nh­ mét con sãc ch¹y thãt lªn «m chỈt cỉ ba, nãi trong tiÕng khãc - H«n tãc, h«n cỉ, h«n vai vµ h«n c¶ vÕt thĐo dµi bªn m¸ cđa ba nã T×nh yªu thËt m¹nh mÏ, hèi h¶, cuèng quýt - Miªu t¶ d¸ng vỴ, lêi nãi, cư chØ ®Ĩ béc lé néi t©m Hån nhiªn, ch©n thËt trong t×nh c¶m, m·nh liƯt, døt kho¸t trong t×nh yªu th­¬ng NguyƠn Quang S¸ng TiÕt 71, 72 ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn Quang S¸ng 2. Nh©n vËt anh S¸u: - Thu! Con. - Võa b­íc vµo võa khom ng­êi ®­a tay chê ®ãn con Vui s­íng, khao kh¸t, vå vËp - Anh ®øng s÷ng, mỈt sÇm l¹i, hai tay bu«ng xuèng nh­ bÞ gÉy Buån b·, thÊt väng, hơt hÉng - Nh×n con tr×u mÕn, buån rÇu. - Võa «m con, võa lau n­íc m¾t... T×nh yªu th­¬ng, ®é l­ỵng xen lÉn niỊm h¹nh phĩc cđa mét ng­êi cha. ¢n hËn, khỉ t©m v× ®· ®¸nh con. - Tù m×nh c­a tõng chiÕc r¨ng l­ỵc, thËn träng, tØ mØ... T×nh c¶m yªu mÕn nhí th­¬ng cđa ng­êi cha ®èi víi con. - §­a tay vµo tĩi mãc c©y l­ỵc... T×nh yªu th­¬ng con ®Õn tËn cïng cđa mét ng­êi cha. iV. TỔNG KẾT Đọc “Chiếc lược ngà”, em cảm nhận được vẻ đẹp nào của tình cha con bé Thu. Từ đĩ, giá trị tình cảm nào của con người được khẳng định trong chiến tranh? 1. Nội dung: - Truyện ca ngợi tình cha con thiêng liêng, sâu nặng, bền chặt dù trong hồn cảnh éo le. - Trong chiến tranh, những giá trị tình cảm của con người càng trở nên thắm thiết, bền chặt. 2. Nghệ thuật: - Cách kể chuyện tự nhiên, giản dị, kết hợp nhiều phương thức biểu đạt. Nhập vai nhân vật “tơi” để kể. Xây dựng tình huống truyện bất ngờ, hợp lí và hấp dẫn. * Ghi nhí/ sgk Để thể hiện các nhân vật và thái độ của mình, nhà văn đã cĩ cách kể chuyện như thế nào? Cách tạo tình huống ra sao? TiÕt 71, 72: VB ChiÕc l­ỵc ngµ NguyƠn Quang S¸ng V. LUYỆN TẬP Bài tập 1: Hãy điền những từ thích hợp sau vào chỗ trống trong đoạn văn để cĩ được một lời nhận xét hồn chỉnh về truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng? 1966 cuộc chiến đấu tình cảm tình cha con “…Truyện ngắn “Chiếc lược ngà” được viết năm , khi cuộc chiến tranh chống Mĩ cứu nước đang diễn ra ác liệt. Nhưng Nguyễn Quang Sáng khơng viết về sinh tử với kẻ thù mà ơng viết về một trong những thiêng liêng nhất trên đời nay: .Tình cảm ấy được thể hiện trong hồn cảnh éo le của chiến tranh nên càng và thấm thía.” cảm động ……… ………………… ………… …………… …………… 1966 cuộc chiến đấu tình cảm tình cha con cảm động TiÕt 71, 72 Trị chơi ơ chữ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 B É T H U N G Ư Ờ I K Ể C H U Y Ệ N Ơ N G S Á U V Ế T T H Ẹ O B Á C B A C H I Ế N K H U C H I Ế N T R A N H D Ũ N G C Ả M C Ơ G I A O L I Ê N C H I Ế C L Ư Ợ C N G À 1. Ơ chữ gồm 5 chữ cái: Đây là một nhân vật trong đoạn trích “Chiếc lược ngà” 2. Ơ chữ gồm 13 chữ cái: Bác Ba (người bạn chiến đấu của ơng Sáu) trong đoạn trích đĩng vai trị là người….. 3. Ơ chữ gồm 6 chữ cái: Đây là một nhân vật trong đoạn trích “Chiếc lược ngà” 4. Ơ chữ gồm 7 chữ cái: Đây là một nguyên nhân dẫn đến bé Thu khơng nhận ra ơng Sáu là ba mình. 5. Ơ chữ gồm 5 chữ cái: Đây là một nhân vật trong đoạn trích “Chiếc lược ngà” 6. Ơ chữ gồm 8 chữ cái: Đây là nơi mà ơng Sáu đã trở lại sau khi cĩ chuyến về thăm nhà. 7. Ơ chữ gồm 10 chữ cái: Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến cảnh cha con ơng Sáu khơng nhận ra nhau. 8. Ơ chữ gồm 7 chữ cái: Đây là một trong những phẩm chất của người chiến sĩ. Sau này khi trở thành người liên lạc bé Thu cũng là người như thế. 9. Ơ chữ gồm 10 chữ cái: Khi lớn lên bé Thu đã làm gì? 10. Ơ chữ gồm 12 chữ cái: Đây là kỉ vật mà ơng Sáu nhờ người đồng đội trao tặng lại cho con.