Bài giảng Tiết 55: Điệp ngữ

Chúc các em học tập tốt đạt nhiều điểm chín, mười. KIỂM TRA BÀI CŨ a/ Lời nặng tiếng… b/ Tham phỳ phụ… c/ … nhà … ngừ. d/… nắng, chiều… e/ Bờn trọng, bờn… g/ Chạy … chạy… BT 1: Hóy điền vào những chỗ cũn để trống để hoàn chỉnh từng thành ngữ sau đây? nhẹ bần Gần xa Sỏng mưa sấp ngửa khinh BT 2: Tỡm thành ngữ được Tam nguyờn Yờn Đổ vận dụng trong bài thơ “Bạn đến chơi nhà”đó học. Đầu trũ tiếp khỏch trầu khụng cú Miếng trầu là đầu cõu chuyện Vườn rộng rào thưa khú đuổi gà Đuổi gà cho qua đỏm giỗ Ngữ văn - Tiết 55 Điệp ngữ I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ * Ví dụ (SGK) Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ: Cục …cục tác cục ta Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ… Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác ổ trứng hồng tuổi thơ (Xuân Quỳnh) Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ: Cục …cục tác cục ta Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ… Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác ổ trứng hồng tuổi thơ Có những từ ngữ nào được lặp đi lặp lại trong hai khổ thơ trên? Có tác dụng gì? Làm nhấn mạnh cảm giác của tác giả khi nghe tiếng gà nhảy ổ: tiếng gà bình dị, thân thương không chỉ được cảm nhận bằng thính giác mà bằng cả tâm hồn, làm xao động lòng người, làm dịu bớt cái nắng trưa gay gắt, xua tan những mệt mỏi của người chiến sĩ và đánh thức cả những kỉ niệm tuổi thơ hồn nhiên tươi đẹp. Nhấn mạnh nguyên nhân chiến đấu của người chiến sĩ: chiến đấu vì Tổ quốc, vì xóm làng, vì người bà yêu kính, vì tiếng gà thân thuộc của tuổi thơ. Tình cảm gia đình đã làm sâu sắc thêm tình yêu đất nước của người chiến sĩ. Trong bài thơ “Tiếng gà trưa” Còn có câu thơ nào cũngđược lặp đi lặp lại? tácdụng của nó? =>Câu thơ “Tiếng gà trưa” được lặp lại 4 lần ở đầu các khổ thơ đem lại một hiệu quả NT lớn: Mỗi lần nhắc lại gợi ra một h/a trong kỉ niệm thời tuổi thơ, nó như một sợi dây liên kết các h/a ấy lại vừa như điểm nhịp cho dòng cảm xúc của n/v trữ tình. Những từ ngữ được lặplại như trên gọi là điệp ngữ. Em hiểu thế nào là phép điệp ngữ? Ngữ văn - Tiết 55 Điệp ngữ I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ - Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ. Tìm điệp ngữ trong đoạn trích sau và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì? Bài tập1.a a/ Một dõn tộc đó gan gúc chống ỏch nụ lệ của Phỏp hơn tỏm mươi năm nay, một dõn tộc đó gan gúc đứng về phe Đồng minh chống phỏt xớt mấy năm nay, dõn tộc đú phải được tự do ! Dõn tộc đú phải được độc lập ! “một dân tộc đã gan góc” lặp lại 2 lần: nổi bật phẩm chất kiên cường của dân tộc trong sự nghiệp chiến đấu chống giặc ngoại xâm, chống phát xít. “Dân tộc đó phải được” lặp lại 2 lần: khẳng định một cách hùng hồn quyền được hưởng tự do và độc lập của dân tộc ta. - “Năm nay” lặp 2 lần: nhấn mạnh thời gian được nói đến. *Bài tập 3 ( SGK) Phớa sau nhà em cú một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phớa sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cỳc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay-ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hỏi hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hỏi hoa tặng chị em… Việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ trong ĐV trên có tác dụng biểu cảm hay không? Vì sao? Có nhiều từ ngữ được lặp lại mà không có tác dụng biểu cảm ? Qua ví dụ này, em rút ra được lưu ý gì? Ngữ văn - Tiết 55 Điệp ngữ I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ - Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ. * Lưu ý: Cần phân biệt điệp ngữ mang giá trị chân chính là một biện pháp tu từ với sự lặp lại từ ngữ không cần thiết làm câu văn rườm rà, không mang một giá trị nào cả. II. Các dạng điệp ngữ So sánh điệp ngữ ở khổ thơ đầu bài Tiếng gà trưa với điệp ngữ trong hai đoạn thơ sau? Tìm đặc điểm của mỗi dạng? II. CÁC DẠNG ĐiỆP NGỮ a/ Anh đó tỡm em, rất lõu, rất lõu Cụ gỏi ở Thạch Kim Thạch Nhọn Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lỏn sớm Sỏch giấy mở tung trắng cả rừng chiều […] Chuyện kể từ nỗi nhớ sõu xa Thương em, thương em, thương em biết mấy. (Phạm Tiến Duật) b/ Cựng trụng lại mà cựng chẳng thấy Thấy xanh xanh những mấy ngàn dõu Ngàn dõu xanh ngắt một màu Lũng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? (Đoàn Thị Điểm) Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ: Cục …cục tác cục ta Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ… CÁCH QUÃNG NỐI TIẾP CHUYỂN Tiếp (VềNG) C ó mấy dạng điệp ngữ? đó là những dạng nào? Ngữ văn- Tiết 55 Điệp ngữ I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ - Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ. * Lưu ý: Cần phân biệt điệp ngữ mang giá trị chân chính là một biện pháp tu từ với sự lặp lại từ ngữ không cần thiết làm câu văn rườm rà, không mang một giá trị nào cả. II. Các dạng điệp ngữ - Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng) Bài tập 2 (SGK) Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những dạng điệp ngữ gì? Vậy mà giờ đõy, anh em tụi phải sắp xa nhau.Cú thể sẽ xa nhau mói mói. Lạy trời đõy chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thụi. (Khỏnh Hoài) ĐN CáCH QUÃNG ĐN CHUYỂN TIẾP Ngữ văn- Tiết 55 Điệp ngữ I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ - Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ. * Lưu ý: Cần phân biệt điệp ngữ mang giá trị chân chính là một biện pháp tu từ với sự lặp lại từ ngữ không cần thiết làm câu văn rườm rà, không mang một giá trị nào cả. II. Các dạng điệp ngữ - Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng) * Ghi nhớ (SGK) III. Luyện tập: * Bài tập 1(SGK) b/ Người ta đi cấy lấy cụng, Tụi đõy đi cấy cũn trụng nhiều bề. Trụng trời, trụng đất, trụng mõy, Trụng mưa, trụng giú, trụng ngày, trụng đờm Trụng cho chõn cứng đỏ mềm, Trời ờm, biển lặng mới yờn tấm lũng. (Ca dao) III. Luyện tập: Tìm điệp ngữ trong đoạn trích sau và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì? =>ĐN có tác dụng diễn tả nỗi lo lắng nhiều mặt, triền miên của người nông dân thời xưa. Bài tập 3: Phớa sau nhà em cú một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều loài hoa: hoa cỳc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng, cả hoa lay-ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hỏi hoa tặng mẹ và chị em… Em sẽ sửa lại đoạn văn trên như thế nào cho hợp lý? Sửa lại: Phớa sau nhà em cú một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phớa sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cỳc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay-ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hỏi hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hỏi hoa tặng chị em… III. Luyện tập: * Bài tập 4 (SGK) Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng điệp ngữ. Trao đổi bài viết với các bạn khác. Nêu nhận xét về cách dùng điệp ngữ trong bài của bạn * HS làm việc theo nhóm bàn trong 5 phút. Đoạn văn tham khảo: “Buổi sáng mùa hè, sân trường tràn ngập sắc nắng. Nắng nhảy nhót trên những tán lá, nắng nhuộm vàng những sắc hoa, nắng đậu trên vai áo của cô, của bạn. Nắng làm bừng sáng lớp học, bừng sáng những gương mặt học trò.” - Điệp ngữ : nắng, bừng sáng -> nhấn mạnh vẻ đẹp sinh động và tác dụng của nắng trong buổi sáng màu hè. BT nhà: Phỏt hiện và xỏc định kiểu điệp ngữ trong từng bài ca dao sau: a/ Trong đầm gỡ đẹp bằng sen Lỏ xanh, bụng trắng, lại chen nhị vàng Nhị vàng, bụng trắng, lỏ xanh Gần bựn mà chẳng hụi tanh mựi bựn b/ Trốo lờn cõy bưởi hỏi hoa Bước xuống vườn cà hỏi nụ tầm xuõn Nụ tầm xuõn nở ra xanh biếc Em cú chồng rồi anh tiếc lắm thay... IV.Hướng dẫn HS chuẩn bị bài ở nhà Chào các em ! GV Đèo Thị Thanh Mai 1/ Chỳ trọng xỏc định cỏc kiểu điệp ngữ. 2/ Cú ý thức vận dụng điệp ngữ vào viết văn nhất là văn biểu cảm. 3/ Phõn biệt điệp ngữ với lỗi lặp từ. 4/ Chuẩn bị luyện núi: Chọn đề, làm dàn ý, tập núi. 5/ Sưu tầm cỏc bài thơ lục bỏt cú giỏ trị để giới thiệu cựng nhau trong tiết LUYỆN TẬP LÀM THƠ LỤC BÁT.