Bài giảng Tiết 54 Văn bản: Tiếng gà trưa (Xuân Quỳnh)

Giáo viên : Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ : “Cục … cục tác cục ta” Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ Tiếng gà trưa ổ rơm hồng những trứng Này con gà mái mơ Khắp mình hoa đốm trắng Này con gà mái vàng Lông óng như màu nắng Tiếng gà trưa Có tiếng bà vẫn mắng - Gà đẻ mà mày nhìn Rồi sau này lang mặt ! Cháu về lấy gương soi Lòng dại thơ lo lắng Tiếng gà trưa Tay bà khum soi trứng Dành từng quả chắt chiu Cho con gà mái ấp Cứ hàng năm hàng năm Khi gió mùa đông tới Bà lo đàn gà toi Mong trời đừng sương muối Để cuối năm bán gà Cháu được quần áo mới Ôi cái quần chéo go ống rộng dài quét đất Cái áo cánh chúc bâu Đi qua nghe sột soạt Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh phúc Đêm cháu về nằm mơ Giấc ngủ hồng sắc trứng Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác ổ trứng hồng tuổi thơ. Lời mắng suồng sã yêu thương:  Bà mong muốn mọi sự tốt đẹp cho cháu. I. Tìm hiểu chungII. Phân tích1. Tiếng gà trưa thức dậy tình cảm làng quê2. Tiếng gà trưa khơi dậy những kỉ niệm ấu thơa, Hình ảnh những con gà mái và ổ trứng hồng * Lời bà mắng: Gà đẻ mà mày nhìnRồi sau này lang mặt b, Kỉ niệm về tình bà cháu Hình ảnh này ứng với câu thơ nào trong bài thơ? Tiếng gà trưa Tay bà khum soi trứng Dành từng quả chắt chiu Cho con gà mái ấp Bà là người chịu thương chịu khó, cần cù chắt chiu từng niềm vui nhỏ trong cuộc sống còn nhiều vất vả, lo toan. * Cách bà chọn trứng: khum soi trứngchắt chiu từng quả Cứ hàng năm hàng năm Khi gió mùa đông tới Bà lo đàn gà toi Mong trời đừng sương muối Để cuối năm bán gà Cháu được quần áo mới. Khổ thơ này có gì khác so với hai khổ thơ trên ? Nhận xét về nhịp thơ ? Nỗi lo chân thật : Tất cả vì niềm vui của cháu.  Tình yêu thương sâu sắc của bà. *Nỗi lo của bà: Lo đàn gà toi ---> Cháu được quần áo mới *Niềm vui của cháu : Quần chéo go áo cánh chúc bâu Hạnh phúc đơn sơ và giản dị của trẻ em nghèo. Tình bà cháu Bà Nghèo nhưng hiền thảo, hết lòng vì con cháu, chịu đựng, nhẫn nại và hi sinh Sâu sắc đằm thắm và cảm động . Cháu Biết ơn, yêu thương và kính trọng bà. Tiếng gà trưa Suy tư về hạnh phúc Chỉ ra khổ thơ tương ứng với những suy tư trên ? gợi gợi Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh phúc Đêm cháu về nằm mơ Giấc ngủ hồng sắc trứng Suy tư về mục đích chiến đấu Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác ổ trứng hồng tuổi thơ. 3. Tiếng gà trưa gợi những suy tư Vì sao người cháu nghĩ tiếng gà trưa mang bao hạnh phúc đến ? Tiếng gà và ổ trứng hồng là hình ảnh của cuộc sống chân thật bình yên, no ấm. 2. Tiếng gà trưa thức dậy bao tình cảm bà cháu gia đình, quê hương nhà thơ. 3. Tiếng gà trưa là âm thanh bình dị, thân thương của làng quê đem lại niềm yêu thương cho con người. Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh phúc Đêm cháu về nằm mơ Giấc ngủ hồng sắc trứng ---> Giấc mơ hồng : Mơ những điều tốt lành và hạnh phúc. Cháu chiến đấu hôm nayVì lòng yêu tổ quốcVì xóm làng thân thuộcBà ơi, cũng vì bàVì tiếng gà cục tácổ trứng hồng tuổi thơ  Tình yêu đất nước bắt nguồn từ  những điều bình dị nhất. *Điệp từ “vì”  Khẳng định mục đích chiến đấu vừa cao cả vừa bình dị. * Mục đích chiến đấu Vì tổ quốc Vì xóm làng Vì bà Vì ổ trứng hồng tuổi thơ. Đặt bài thơ vào trong hoàn cảnh cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đang diễn ra gay go ác liệt ở chiến trường Miền Nam, ta mới thấy hết giá trị của bài thơ. Nó có sức cổ vũ động viên tinh thần chiến đấu của toàn dân và nhất là của những người chiến sỹ ra trận. Bài tập Bài tập 1. Bài thơ được viết theo thể thơ nào ? A. Lục bát B. Song thất lục bát C. Bốn chữ D. Năm chữ Bài tập 2. Tình cảm cảm xúc nào được thể hiện trong bài thơ ? A. Hoài niệm tuổi thơ B. Tình bà cháu C. Tình quê hương đất nước D. Tất cả các ý kiến trên. 3. Bài tập 3. Hình ảnh nổi bật xuyên suốt bài thơ là gì ? A. Tiếng gà trưa B. Quả trứng hồng C. Người bà D. Người chiến sỹ 4. Bài tập 4. Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ trên là gì ? A. Cách diễn đạt tự nhiên với những hình ảnh giản dị chân thực. B. Sử dụng các biện pháp nhân hoá có giá trị biểu cảm. C. Ngôn ngữ cô đọng hàm xúc. D. Sử dụng rộng rãi lối liên tưởng, tưởng tượng. D. Năm chữ D. Tất cả các ý kiến trên A. Cách diễn đạt tự nhiên với những hình ảnh giản dị chân thực B. Quả trứng hồng Giá trị tác phẩm Giá trị nội dung Giá trị nghệ thuật Hoài niệm tuổi thơ Điệp ngữ - điệp câu Tình bà cháu Diễn đạt tự nhiên Tình yêu quê hương đất nước Hình ảnh chân thực bình dị 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Tiếng gà trưa được lặp lại bốn lần ở đầu mỗi khổ. Mỗi lần cất lên là một hình ảnh,một sự việc trong kỷ niệm tuổi thơ của người chiến sỹ. Nó như một dòng nhạc chủ âm vừa kết nối các đoạn thơ,vừa điểm nhịp cho từng cung bậc cảm xúc của nhân vật trữ tình. Tiếng gà trưa đã gọi người chiến sỹ về với tuổi thơ và cũng mở ra một tình cảm mới mẻ trong cuộc chiến đấu hôm nay. Cụm từ tiếng gà trưa chính là điệp ngữ,điệp câu. Đọc diễn cảm bài thơ. 2. Viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nghĩ của em về tình bà cháu trong bài thơ. Học thuộc lòng bài thơ - phân tích. Soạn bài : “ Một thứ quà của lúa non : Cốm ” H ể C ụ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 T i ế N G g à t R Ư A i t c h h ắ c u g m n ắ n à u t y ê u ổ u ố c q 1 i 3 4 5 6 7 8 9 10 11 t c h H ắ C u 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ế t h i h ờ i u t 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 H ể C ụ T i N G g à t R Ư A i t c h h ắ c u g m n ắ n à u t y ê u ổ u ố c q n h ạ h ú c h p 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ế t h i h ờ i u t H ể C ụ T i G g à t R Ư A i t c h h ắ c u g m n ắ n à u t y ê u ổ u ố c q g c ả m ợ i 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 n h ạ h ú c h p ế t h i h ờ i u t H ể C ụ T i g à t R Ư A i t c h h ắ c u g m n ắ n à u t y ê u ổ u ố c q 1 i 3 4 5 g 7 8 9 10 11 t c h h ắ C u m n ắ n à u 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a c t r b ứ h g à n 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g c ả m ợ i n h ạ h ú c h p ế t h i h ờ i u t H ể C ụ T i g t R Ư A i t c h h ắ c u g m n ắ n à u t y ê u ổ u ố c q 1 i 3 4 5 g 7 t 9 10 11 t c h h ắ c u m n ắ n à u y ê u ổ u ố c q 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 r s ắ m à u c c r ỡ ự 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a c t r b ứ h g à n g c ả m ợ i n h ạ h ú c h p ế t h i h ờ i u t H ể C ụ T i g t i t c h h ắ c u g m n ắ n à u t y ê u ổ u ố c q ư u y t s 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 r s ắ m à u c c r ỡ ự a c t r b ứ h g à n g c ả m ợ i n h ạ h ú c h p ế t h i h ờ i u t H ể C ụ T i g t i t c h h ắ c u g m n ắ n à u t y ê u ổ u ố c q a x g đ ộ n o 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ư u y t s r s ắ m à u c c r ỡ ự a c t r b ứ h g à n g c ả m ợ i n h ạ h ú c h p ế t h i h ờ i u t H ể C ụ T i g t i t c h h ắ c u g m n ắ n à u t y ê u ổ u ố c q T i ế N G g à t R Ư A t c h h ắ c u m n ắ n à u y ê u ổ u ố c q 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11