Bài giảng Tiết 53 bài 13 Văn bản: Tiếng gà trưa- Tiết 1 (Xuân Quỳnh)

Mạnh Khỏe Hạnh Phúc. An Khang Thịnh Vượng. Kính chúc các thầy giáo , cô giáo Ngữ văn –Tiết 53: BàI 13: Tiếng gà trưa ( Tiết 1 ) -Xuân Quỳnh - Người thực hiện: Lã Thị Phượng Nguyễn Thị Xuân Quỳnh sinh ngày 6/10/1942, quê ở làng La Khê, ven thị xã Hà Đông , tỉnh Hà Tây, lớn lên ở Hà Nội. - Xuất thân trong một gia đỡnh công chức, Tuổi thơ nhiều mất mát, mồ côi mẹ từ khi còn nhỏ, xa cha, sống với bà ở La khê - Hà Tây. - Tháng 2-1955 được tuyển vào đoàn văn công TW làm diễn viên múa. - 1962-1964 : Học trường viết văn học trường bồi dưỡng viết văn trẻ khoá 1 của hội nhà văn . Năm 1978 biên tập viên báo văn nghệ. từ năm 1978 dến năm 1988 là biên tập viên nhà xuất bản tác phẩm mới, uỷ viên ban chấp hành hội nhà văn VN khoá 3. Là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ ca hiện đại Việt Nam. Thơ trẻ trung, sôi nổi, tha thiết, giàu nữ tính.Viết về những điều bỡnh dị trong cuộc sống. Mất ngày 29.8.1988 trong một tai nạn giao thụng tại cầu Phỳ Lương, thị xó Hải Dương cựng với chồng và con trai ỳt Lưu Quỳnh Thơ 13 tuổi Trờn đường hành quõn xa Dừng chõn bờn xóm nhỏ Tiờ́ng gà ai nhảy ụ̉: “Cục...cục tác cục ta” Nghe xao đụ̣ng nắng trưa Nghe bàn chõn đỡ mỏi Nghe gọi vờ̀ tuụ̉i thơ Tiờ́ng gà trưa ễ̉ rơm hụ̀ng những trứng Này con gà mái mơ Khắp mình hoa đụ́m trắng Này con gà mái vàng Lụng óng như màu nắng. Tiờ́ng gà trưa Có tiờ́ng bà võ̃n mắng - Gà đẻ mà mày nhìn Rụ̀i sau này lang mặt ! Cháu vờ̀ lṍy gương soi Lòng dại thơ lo lắng. Tiờ́ng gà trưa Tay bà khum soi trứng Dành từng quả chắt chiu Cho con gà mái ṍp Cứ hàng năm hàng năm Khi gió mùa đụng tới Bà lo đàn gà toi Mong trời đừng sương muụ́i Đờ̉ cuụ́i năm bán gà Cháu được quõ̀n áo mới ễi cái quõ̀n chéo go ễ́ng rụ̣ng dài quét đṍt Cái áo cánh trúc bõu Đi qua nghe sụ̣t soạt. Tiờ́ng gà trưa Mang bao nhiờu hạnh phúc Đờm cháu vờ̀ nằm mơ Giṍc ngủ hụ̀ng sắc trứng Cháu chiờ́n đṍu hụm nay Vì lòng yờu Tụ̉ quụ́c Vì xóm làng thõn thuụ̣c Bà ơi cũng vì bà Vì tiờ́ng gà cục tác ễ̉ trứng hụ̀ng tuụ̉i thơ. Văn bản Tiếng gà trưa (Tiờ́t 1) - Xuân Quỳnh - I. TÁC GIẢ TÁC PHẨM 1. Tác giả: ? Dựa vào chỳ thớch SGK và bằng sự hiểu biết của mỡnh hóy giới thiệu những nột chớnh về cuụ̣c đời, sự nghiợ̀p sáng tác của tỏc giả. Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942-1988) Là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ ca hiện đại VN . - Thơ trẻ trung, sôi nổi, tha thiết, giàu nữ tính. - Viết về những điều bình dị trong cuộc sống. 2. Tác phẩm: ?Xuõn Quỳnh có những tác phõ̉m nào? Em biết gỡ về hoàn cảnh ra đời của bài thơ? -Tác phẩm chính: Tơ tằm - Chồi biếc (1963, in chung với Cẩm Lai) Hoa dọc chiến hào (1968), Giú Lào cỏt trắng (1974), Lời ru trờn mặt đất (1978), Sõn ga chiều em đi (1978), Tự hỏt (1984), Hoa cỏ may (Giải thưởng văn học năm 1990 của Hội nhà văn). - Tiếng gà trưa: Bài thơ được viết trong thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống Mĩ. In trong tập thơ “ Hoa dọc chiến hào”(1968) của Xuõn Quỳnh. Tiếng gà trưa in trong tập thơ “ Hoa dọc chiến hào”(1968) 3. Đọc tỡm hiểu chỳ thớch: a. Đọc : b. Tỡm hiểu chỳ thớch: - Gà mỏi mơ: gà mỏi lụng màu hoa mơ vàng nhợt xen đốm trắng lốm đốm. - Chắt chiu: dành dụm tiết kiệm từng chỳt và kiờn trỡ. - Gà toi: Gà chết vỡ cỏc dịch bệnh khỏc nhau. - Lang mặt: Da mặt có những đám trắng loang lổ do bệnh lang ben (bệnh ngoài da do một thứ nấm gây ra). Trong dân gian xưa lưu truyền quan niệm cho rằng nhỡn gà đẻ là bị loang mặt. - Sương muối: Sương đông thành những hạt búng trắng xóa phủ trên mặt đất và cây cỏ , trông như muối, chỉ xuất hiện khi thời tiết rất lạnh , có hại đối với cây cối và loài vật. - Chéo go: Vải dày, trên mặt vải có những đường dệt chéo song song với nhau theo bề ngang khổ vải. - Trúc bâu: Vải trắng dày, dệt bằng sợi bông thông thường. II. PHÂN TÍCH VĂN BẢN 1. Kết cấu bố cục - Thể thơ: ? Về thể thơ em nhận ra bài thơ này giống với bài thơ nào đó học ở lớp 6 và nú thuộc thể thơ gỡ? Nhắc lại thờ̉ thơ nhịp thơ? Anh đụ̣i viờn thức dọ̃y Thṍy trời khuya lắm rụ̀i Mà sao Bác võ̃n ngụ̀i Đờm nay Bác khụng ngủ. Lặng yờn bờn bờ́p lửa Vẻ mặt Bác trõ̀m ngõm Ngoài trời mưa lõm thõm Mái lờ̀u tranh xơ xác 5 chữ ? Em hóy chỉ ra sự biến đổi khỏ linh hoạt về số chữ trong cõu, số cõu trong bài thơ “Tiờ́ng gà trưa” ? Theo em cõu thơ 3 chữ “ Tiờ́ng gà trưa” lặp lại ở đầu cỏc khổ 2-3-4-7 cú tỏc dụng gỡ. Mỗi lần cất lờn gợi một hỡnh ảnh hoặc 1 sự việc trong kỉ niệm tuổi thơ nú vừa như sợi dõy liờn kết cỏc hỡnh ảnh ấy lại vừa như điểm nhịp cho dũng cảm xỳc của chủ thể trữ tỡnh. ? GV: Vọ̃y cảm xỳc chủ đạo của chủ thờ̉ trữ tình bao trựm cả bài thơ là gỡ. Tỡnh yờu cuộc sống, yờu gia đỡnh, yờu làng xúm quờ hương ? Cảm xỳc ấy của tỏc giả được khơi gợi từ sự việc gỡ. Tiếng gà trưa bờn xúm nhỏ trờn đường hành quõn. Tiếng gà trưa là một õm thanh đồng vọng gia đỡnh, xúm làng trở thành hành trang người lớnh trẻ. ? Nội dung được trỡnh bày trong văn bản này như sau: - Tiếng gà trưa nhảy ổ làm thức dậy tỡnh cảm làng quờ. - Những kỉ niệm tuổi thơ được tiếng gà trưa khơi dậy. Những suy tư về tiếng gà trưa. Từ nội dung trên em dễ dàng nhận ra bố cục bài thơ này như thế nào? Mỗi phần tương ứng với khổ thơ nào trong bài thơ? - Bụ́ cục: 3 phõ̀n ? Với nội dung và mạch cảm xỳc được trỡnh bày em hóy xỏc định kiểu văn bản. ? Trong bài thơ biểu cảm này theo em nhân vật trữ tỡnh là ai. Người chiến sĩ hành quõn – tỏc giả 2. Phõn tích Văn bản Tiếng gà trưa (Tiờ́t 1) - Xuân Quỳnh - i.Giới thiệu tác giả, tác phẩm 1. Tác giả: Xuõn Quỳnh ( 1942 – 1988) 2. Tác phõ̉m II/ Phân tích văn bản 1. Kết cấu, bố cục 2. Phõn tớch ? Đọc thầm đoạn 1 ( Khổ đầu ). Khổ thơ kể về một sự việc bỡnh thường mà thỳ vị theo em đú là sự việc gỡ. Trờn đường hành quõn nghe tiờ́ng gà mái cục tác trong nắng trưa ? Tại sao trong vụ vàn õm thanh làng quờ tõm trớ con người chỉ bị ỏm ảnh bởi tiếng gà trưa. Tiờ́ng gà là õm thanh của làng quờ, Tiờ́ng gà trưa là tiờ́ng gà nhảy ụ̉ 1 õm thanh bình dị thõn thuụ̣c từ bao đời, õm thanh dự báo điờ̀u tụ́t lành đem lại niờ̀m vui cho những người dõn chụ́n thụn quờ-> tiờ́ng gà trưa đờ̉ tạo thành kỉ niợ̀m khó quờn của con người. a. Tiếng gà trưa thức dậy tỡnh cảm làng quê. ? Đường hành quõn xa là đường ra trận tiếng gà trưa cú ý nghĩa đặc biệt gỡ. Gợi cảm giỏc mới lạ ? Với người ra trận tiếng gà trưa gợi cảm giỏc mới lạ nào. Cảm thấy --------> Nắng trưa xao động (v/đẹp làng quê) --------> Chân đỡ mỏi (thoải mái tinh thần) --------> Tuổi thơ hiện về (đánh thức kí ức) ? Tại sao tiếng gà trưa lại gợi cảm giỏc đú. Buổi trưa ở làng quờ là thời điểm yờn tĩnh, tiếng gà cú thể khua động cả khụng gian Tiếng gà đem lại niềm vui cho con người cú thể giỳp con người vơi đi nỗi vất vả. Gợi những kỉ niệm tốt lành thuở ấu thơ: những bộ quần áo mới, tỡnh bà cháu thân thương… Đem lại niềm vui, vơi đi nỗi vất vả Thanh thản tõm hồn Kỉ niệm tuổi thơ ? Để diễn tả sự xao động khụng gian và tõm hồn người chiến sĩ tỏc giả cú những thành cụng gỡ về việc sử dụng từ ngữ? ? Sử dụng điệp từ “ nghe” cho thấy ngoài cảm nhận õm thanh tiếng gà bằng thớnh giỏc, tỏc giả cũn cảm nhận õm thanh tiếng gà bằng cỏch nào khỏc nữa. Dụng ý của tác giả? Cảm nhận bằng tõm tưởng hồi ức: Thấy chõn đỡ mỏi, thấy hiện về tuổi thơ -> Con người khụng chỉ nghe tiếng gà bằng thớnh giỏc mà cũn nghe cả bằng cảm xỳc tõm hồn. -> ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. (+) Điệp từ “nghe” Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác }Tạo giọng điợ̀u thơ ngọt ngào gợi nhiờ̀u cảm xúc cùng ùa đờ́n. ? Vậy đến đây em cú cảm nhận như thế nào về tỡnh cảm của người chiến sĩ đối với làng xúm quờ hương. -> Gắn bó với làng xúm quờ hương. Tỡnh yờu quê thắm thiết, sâu nặng Củng cố 1.Hỡnh ảnh nào là hỡnh ảnh nổi bật nhất xuyờn suốt bài thơ? Tiờ́ng gà trưa. 2. Tiờ́ng gà trưa đã khơi gợi nhiờ̀u tỡnh cảm,cảm xỳc. Tình cảm cảm xúc đầu tiờn được thể hiện trong bài thơ “Tiếng gà trưa” đú là tỡnh cảm, cảm xỳc nào? Tỡnh cảm gắn bú với làng xúm quờ hương tha thiết sõu nặng. Hướng dẫn về nhà - Học thuộc lũng bài thơ, Nắm được nội dung, NT khổ thơ 1. - Viết đoạn văn ngắn nờu cảm nhận của em về giỏ trị biểu cảm của từ “Nghe” (được lặp lại 3 lần) và từ “ xao động” trong đoạn 1 - Soạn và tỡm hiểu tiếp phần cũn lại “ Tiếng gà trưa khơi dậy những kỉ niệm ấu thơ” 1, Hình ảnh thơ về thiên nhiên Tập thể lớp 7a xin trân trọng cảm ơn cácthầy giáo, cô giáo đã tới dự giờ, thĂm lớp Mạnh Khoẻ Hạnh Phỳc An Khang Thịnh Vượng