Bài giảng Tiết 36: Thứ tự kể trong văn tự sự

C¸c thÇy c« ®Õn dù giê m«n Ng÷ V¨n líp 6A Gi¸o viªn : Lª ThÞ Dung Tr­êng THCS B×nh Mü KiÓm tra bµi cò ? Ng«i kÓ lµ g×? H·y nªu vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n tù sù? Ng«i kÓ lµ vÞ trÝ giao tiÕp mµ ng­êi kÓ sö dông ®Ó kÓ chuyÖn Vai trß : + KÓ theo ng«i thø nhÊt: ng­êi kÓ cã thÓ trùc tiÕp kÓ ra nh÷ng g× m×nh nghe, m×nh thÊy, m×nh tr¶i qua , cã thÓ trùc tiÕp nãi ra c¶m t­ëng, ý nghÜ cña m×nh. + KÓ theo ng«i thø ba: ng­êi kÓ cã thÓ kÓ linh ho¹t, tù do nh÷ng g× diÔn ra víi nh©n vËt ( ng­êi kÓ tù giÊu m×nh ) Trß ch¬i « ch÷ 1 3 2 1.Tæ hîp tõ gåm 9 ch÷ c¸i: Ng«i kÓ cña truyÖn “Em bÐ th«ng minh? 2.Mét tõ gåm 4 ch÷ c¸i: Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh cña c¸c truyÖn truyÒn thuyÕt vµ cæ tÝch ®· häc? 3.Mét tõ cã 2 ch÷ c¸i: Tõ cßn thiÕu trong c©u v¨n sau: V¨n tù sù chñ yÕu lµ v¨n ... ng­êi vµ ... viÖc. TiÕt 36: Thø tù kÓ trong v¨n tù sù I. T×m hiÓu thø tù kÓ trong v¨n tù sù 1.Bµi tËp: SGK/97 2. NhËn xÐt: a. V¨n b¶n 1: Chó ý!Khi cã biÓu t­îng bµn tay cÇm bót viÕt , c¸c em cÇn ghi vµo vë. } } } Nguyªn nh©n DiÔn biÕn KÕt qu¶ ? Trong c¸c sù viÖc trªn, sù viÖc nµo chØ nguyªn nh©n ? ? Sù viÖc nµo chØ kÕt qu¶? ?Sù viÖc nµo chØ diÔn biÕn? ? Tãm t¾t c¸c sù viÖc trong truyÖn “¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng”? C¸c sù viÖc cña truyÖn “¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng”. } } } Nguyªn nh©n DiÔn biÕn KÕt qu¶ - C¸c sù viÖc ®­îc kÓ liªn tiÕp nhau theo tr×nh tù thêi gian: nguyªn nh©n => DiÔn biÕn => kÕt qu¶. ViÖc g× x¶y ra tr­íc kÓ tr­íc, viÖc g× x¶y ra sau kÓ sau, cho ®Õn hÕt. => Gióp ng­êi ®äc thÊy ®­îc lßng tham ngµy cµng t¨ng cña mô vî vµ cuèi cïng bÞ tr¶ gi¸. ? Em h·y nhËn xÐt thø tù kÓ c¸c sù viÖc trong v¨n b¶n? ? KÓ theo thø tù ®ã t¹o nªn hiÖu qu¶ nghÖ thuËt g×? ? VËy thÕ nµo lµ kÓ theo thø tù tù nhiªn ( kÓ xu«i )? TiÕt 36 Thø tù kÓ trong v¨n tù sù I. T×m hiÓu thø tù kÓ trong v¨n tù sù 1.Bµi tËp: 2. NhËn xÐt: a) V¨n b¶n 1:  KÓ theo thø tù tù nhiªn (kÓ xu«i) lµ kÓ c¸c sù viÖc liªn tiÕp nhau, viÖc g× x¶y ra tr­íc, kÓ tr­íc; viÖc g× x¶y ra sau kÓ sau, cho ®Õn hÕt. Chó ý!Khi cã biÓu t­îng bµn tay cÇm bót viÕt , c¸c em cÇn ghi vµo vë. ? §¶o l¹i c¸c sù viÖc cña truyÖn “¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng” Theo thø tù sù viÖc : 5 -> 3 -> 2 -> 4 -> 1? 5)Cuèi cïng mô trë l¹i cuéc sèng nghÌo khæ bªn c¸i m¸ng lîn søt mÎ. 3)¤ng l·o vÒ nhµ kÓ cho vî nghe, mô vî b¾t «ng l·o ra biÓn ®ßi c¸ vµng tr¶ ¬n. 2)¤ng l·o b¾t ®­îc c¸ vµng, th¶ c¸ vµng, nhËn lêi høa cña c¸ vµng. 4)¤ng l·o ra biÓn 5 lÇn theo ®ßi hái cña mô vî vµ kÕt qu¶ mçi lÇn. 1)Giíi thiÖu gia c¶nh «ng l·o ®¸nh c¸. ? NÕu c¸c sù viÖc ®­îc tr×nh bµy nh­ trªn th× em cã n¾m ®­îc néi dung, ý nghÜa cña truyÖn kh«ng? V× sao? Kh«ng n¾m ®­îc néi dung, ý nghÜa cña truyÖn v× c¸c sù viÖc bÞ x¸o trén kh«ng theo tr×nh tù tù nhiªn. Do ®ã kh«ng lµm næi bËt ý nghÜa cña truyÖn lµ phª ph¸n sù tham lam béi b¹c cña mô vî.  T¸c dông: Lµm cho ng­êi ®äc, ng­êi nghe dÔ theo dâi, dÔ nhí, dÔ hiÓu, næi bËt ý nghÜa truyÖn. ? Chóng ta hay gÆp c¸ch kÓ nµy trong c¸c v¨n b¶n nµo ®· häc? Trong c¸c t¸c phÈm tù sù d©n gian nh­ truyÒn thuyÕt, cæ tÝch... ? V× sao c¸c v¨n b¶n v¨n häc d©n gian th­êng kÓ theo thø tù tù nhiªn? - V× truyÖn d©n gian th­êng cã cèt truyÖn ®¬n gi¶n, c¸c sù viÖc nèi tiÕp nhau, hµnh ®éng lÆp l¹i vµ t¨ng cÊp => §©y lµ c¸ch kÓ thÝch hîp lµm cho cèt truyÖn m¹ch l¹c, s¸ng tá, dÔ theo dâi. ? Ngoµi ra, chóng ta cßn sö dông c¸ch kÓ nµy trong c¸c tr­êng hîp nµo? Cho vÝ dô? - Trong cuéc sèng ®êi th­êng nh­ t­êng thuËt buæi chµo cê, t­êng thuËt trËn bãng ®¸, kÓ giê sinh ho¹t líp...=> ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, toµn vÑn. ? VËy kÓ theo thø tù tù nhiªn cã t¸c dông g×? TiÕt 36: Thø tù kÓ trong v¨n tù sù I. T×m hiÓu thø tù kÓ trong v¨n tù sù 1.Bµi tËp: SGK/97 2. NhËn xÐt: a)V¨n b¶n 1:  KÓ theo thø tù tù nhiªn (kÓ xu«i) lµ kÓ c¸c sù viÖc liªn tiÕp nhau, viÖc g× x¶y ra tr­íc, kÓ tr­íc; viÖc g× x¶y ra sau kÓ sau, cho ®Õn hÕt. b) V¨n b¶n 2: Chó ý!Khi cã biÓu t­îng bµn tay cÇm bót viÕt , c¸c em cÇn ghi vµo vë. 1) Ngç bÞ chã d¹i c¾n ph¶i tiªm thuèc trõ bÖnh d¹i 2) BÞ chã d¹i c¾n Ngç kªu cøu nh­ng kh«ng ai ®Õn gióp. 3) Ngç må c«i kh«ng cã ng­êi rÌn cÆp nªn trë thµnh lªu læng, h­ háng bÞ mäi ng­êi xa l¸nh. 4) Ngç ®· t×m c¸ch trªu chäc mäi ng­êi, lµm hä mÊt lßng tin. 5) Sù ¸i ng¹i cña bµ con hµng xãm tr­íc bÖnh t×nh cña Ngç. } HËu qu¶ } Nguyªn nh©n ? HËu qu¶ Ngç ph¶i g¸nh chÞu trong hiÖn t¹i lµ g×? ? Nguyªn nh©n nµo dÉn tíi hËu qu¶ ®ã ? ? Thø tù kÓ cña v¨n b¶n nµy cã gièng v¨n b¶n “ Em bÐ th«ng minh ” kh«ng? V× sao? Thø tù kÓ kh«ng gièng truyÖn “Em bÐ th«ng minh”. V×: + TruyÖn b¾t ®Çu tõ hËu qu¶ xÊu-> Ng­îc lªn kÓ nguyªn nh©n. . + KÓ kh«ng theo thø tù thêi gian: ViÖc x¶y ra sau kÓ tr­íc.ViÖc x¶y ra tr­íc l¹i kÓ sau. Cã sù ®an xen gi÷a hiÖn t¹i vµ qu¸ khø. ? C¸ch kÓ nµy cã t¸c dông nh­ thÕ nµo trong viÖc biÓu thÞ néi dung, ý nghÜa cña truyÖn? => NhÊn m¹nh hËu qu¶ ®¸ng tiÕc, ®¸ng buån do lçi lÇm tai h¹i cña Ngç g©y ra. ? Qua c©u chuyÖn, em tù rót ra cho m×nh bµi häc g×? * Bµi häc rót ra qua c©u chuyÖn: Nãi dèi h¹i th©n ? Nªu c¸c sù viÖc trong v¨n b¶n 2/ SGK- 98? ? Theo em do ®©u mµ ng­êi ®äc vÉn hiÓu ®­îc néi dung ý nghÜa cña truyÖn? Do ng­êi kÓ vËn dông kÝ øc nhí l¹i nh÷ng sù viÖc ®· x¶y ra tr­íc ®ã ? KÝ øc ®ã ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng sù viÖc nµo? ? Nh÷ng kÝ øc ®ã ng­êi ta gäi lµ yÕu tè håi t­ëng.VËy yÕu tè håi t­ëng ®ãng vai trß g× trong c©u chuyÖn? Gi¶i thÝch nh÷ng sù viÖc diÔn ra trong qu¸ khø. Lµ chÊt keo kÕt dÝnh, x©u chuçi c¸c sù viÖc: HiÖn t¹i - Qu¸ khø - HiÖn t¹i thèng nhÊt víi nhau. Lµ yÕu tè quan träng lµm c¬ së cho viÖc kÓ ng­îc. 1) Ngç bÞ chã d¹i c¾n ph¶i tiªm thuèc trõ bÖnh d¹i 2) BÞ chã d¹i c¾n Ngç kªu cøu nh­ng kh«ng ai ®Õn gióp. 3) Ngç må c«i kh«ng cã ng­êi rÌn cÆp nªn trë thµnh lªu læng, h­ háng bÞ mäi ng­êi xa l¸nh. 4) Ngç ®· t×m c¸ch trªu chäc mäi ng­êi, lµm hä mÊt lßng tin. 5) Sù ¸i ng¹i cña bµ con hµng xãm tr­íc bÖnh t×nh cña Ngç. YÕu tè Håi T­ëng ? Em hiÓu thÕ nµo lµ kÓ theo thø tù ng­îc ? a. V¨n b¶n1:  KÓ theo thø tù tù nhiªn (kÓ xu«i) lµ kÓ c¸c sù viÖc liªn tiÕp nhau, viÖc g× x¶y ra tr­íc, kÓ tr­íc; viÖc g× x¶y ra sau kÓ sau cho ®Õn hÕt. b. V¨n b¶n 2:  KÓ theo thø tù ng­îc lµ ®em kÕt qu¶ hoÆc sù viÖc hiÖn t¹i kÓ tr­íc, sau ®ã míi dïng c¸ch kÓ bæ sung hoÆc ®Ó nh©n vËt nhí l¹i mµ kÓ tiÕp c¸c sù viÖc x¶y ra tr­íc ®ã. ? Em h·y nªu t¸c dông cña c¸ch kÓ theo thø tù ng­îc ?  T¸c dông: C¸ch kÓ ng­îc g©y bÊt ngê, g©y sù chó ý hoÆc ®Ó thÓ hiÖn t×nh c¶m nh©n vËt -> lµm cho c©u chuyÖn trë nªn hÊp dÉn. ? Muèn kÓ theo thø tù ng­îc cÇn ph¶i cã ®iÒu kiÖn g× ?  L­u ý (1): Muèn kÓ theo thø tù ng­îc ph¶i cã sù s¸ng t¹o trong dßng håi t­ëng. ? Ng­êi ta th­êng v©n dông c¸ch kÓ nµy trong nh÷ng tr­êng hîp nµo? Cho vÝ dô? - VËn dông trong kÓ chuyÖn ®êi th­êng.VÝ dô: + KÓ vÒ mét viÖc tèt mµ em ®· lµm. + KÓ vÒ mét lÇn em m¾c lçi. -> §©y lµ c¸ch kÓ nghÖ thuËt th­êng thÊy trong v¨n ch­¬ng hiÖn ®¹i. 4) Ngç ®· t×m c¸ch trªu chäc mäi ng­êi, lµm hä mÊt lßng tin. 3) Ngç må c«i kh«ng cã ng­êi rÌn cÆp nªn trë thµnh lªu læng, h­ háng bÞ mäi ng­êi xa l¸nh. 1) Ngç bÞ chã d¹i c¾n ph¶i tiªm thuèc trõ bÖnh d¹i. 5) Sù ¸i ng¹i cña bµ con hµng xãm tr­íc bÖnh t×nh cña Ngç. 2) BÞ chã d¹i c¾n, Ngç kªu cøu, kh«ng ai ®Õn gióp. ? Cã thÓ s¾p xÕp c¸c sù viÖc ë bµi tËp 2 theo thø tù xu«i kh«ng? NÕu ®­îc em sÏ b¾t ®Çu tõ sù viÖc nµo vµ kÕt thóc ë sù viÖc nµo? ? Tõ hai c¸ch kÓ cña v¨n b¶n trªn, em cÇn chó ý ®iÒu g× khi lùa chän thø tù kÓ? * L­u ý (2):  ViÖc kÓ theo thø tù tù nhiªn ( kÓ xu«i) hay kÓ kh«ng theo thø tù tù nhiªn( kÓ ng­îc) lµ tïy theo nhu cÇu thÓ hiÖn néi dung cña ng­êi kÓ. ? VËy cïng mét néi dung c©u chuyÖn, chóng ta cã thÓ kÓ theo mÊy c¸ch? KÓ theo thø tù tù nhiªn (KÓ xu«i) KÓ kh«ng theo thø tù tù nhiªn (KÓ ng­îc) Hai c¸ch kÓ: Cã 2 thø tù kÓ trong v¨n tù sù: ? Qua bµi tËp 1, 2 em h·y cho biÕt cã nh÷ng thø tù kÓ nµo trong v¨n tù sù ? Nªu ®Æc ®iÓm vµ t¸c dông cña nh÷ng thø tù kÓ Êy ? + KÓ theo thø tù tù nhiªn ( kÓ xu«i ) kÓ c¸c sù viÖc liªn tiÕp nhau , viÖc g× x¶y ra tr­íc kÓ tr­íc, viÖc g× x¶y ra sau kÓ sau, cho ®Õn hÕt. => DÔ theo dâi, dÔ nhí, dÔ hiÓu. + KÓ theo thø tù ng­îc: ®em kÕt qu¶ hoÆc sù viÖc hiÖn t¹i kÓ ratr­íc, sau ®ã míi dïng c¸ch kÓ bæ sung hoÆc ®Ó nh©n vËt nhí l¹i mµ kÓ tiÕp c¸c viÖc ®· x¶y ra tr­íc ®ã. => G©y bÊt ngê, g©y chó ý, thÓ hiÖn t×nh c¶m nh©n vËt. Bµi tËp tr¾c nghiÖm A) Khi kÓ chuyÖn, ng­êi kÓ cã thÓ kÓ c¸c sù viÖc theo tr×nh tù c©u chuyÖn ®· diÔn ra. B) §Ó t¹o søc hÊp dÉn cho truyÖn, ng­êi kÓ cã thÓ ®¶o trËt tù thêi gian, diÔn biÕn cña sù viÖc. C) Kh«ng thÓ ®¶o tr×nh tù thêi gian, trËt tù cña c©u chuyÖn. D) §¶o trËt tù sù kiÖn, tr×nh tù thêi gian lµ nghÖ thuËt kÓ chuyÖn th­êng thÊy trong v¨n ch­¬ng hiÖn ®¹i. c 0 3 2 1 4 5 6 7 9 8 10 ? NhËn ®Þnh nµo kh«ng ®óng víi tr×nh tù thêi gian cña v¨n kÓ chuyÖn?  1. Bµi tËp 1: (SGK /98): *TruyÖn kÓ theo ng«i thø nhÊt. * Thø tù kÓ: KÓ ng­îc ( håi t­ëng) *Vai trß cña yÕu tè håi t­ëng: Lµ c¬ së cho viÖc kÓ ng­îc, x©u chuçi c¸c sù viÖc: HiÖn t¹i- qu¸ khø- hiÖn t¹i. *Tãm t¾t c¸c sù viÖc chÝnh: 1) “T«i” vµ Liªn lµ ®«i b¹n th©n 2) Lóc ®Çu “t«i” ghÐt Liªn 3) Mét lÇn va ch¹m “t«i” ®· hiÓu Liªn 4) Chóng t«i thµnh b¹n.  Bµi tËp 2: T×m hiÓu ®Ò vµ lËp dµn bµi cho ®Ò sau: §Ò: KÓ c©u chuyÖn lÇn ®Çu tiªn em ®­îc ®i ch¬i xa. I.T×m hiÓu ®Ò: 1.ThÓ lo¹i: Tù sù (kÓ chuyÖn) ®êi th­êng. 2. Néi dung: LÇn ®Çu ®­îc ®i ch¬i xa. 3. Ng«i kÓ: Ng«i thø nhÊt 4.Thø tù kÓ: KÓ xu«i (hoÆc kÓ ng­îc)  II. Dµn bµi: 1. Më bµi: - NÕu kÓ xu«i: Giíi thiÖu thêi gian, ®Þa ®iÓm, lÝ do ®­îc ®i ch¬i. - NÕu kÓ ng­îc( håi t­ëng): Nh©n ®iÒu g× ®ã khiÕn em nhí l¹i lÇn ®Çu tiªn ®­îc ®i ch¬i xa, ë n¬i nµo? 2. Th©n bµi: KÓ tuÇn tù diÔn biÕn (hµnh tr×nh) cuéc ®i ch¬i- cÇn l­u ý kÓ tØ mØ mét sù viÖc ®¸ng nhí nhÊt. 3 KÕt bµi: - Nªu Ên t­îng sau chuyÕn ®i. - Mong ­íc cña em…  Thùc hµnh: ViÕt phÇn më bµi: * C¸ch 1( kÓ xu«i) VD: Trong kú nghØ hÌ võa qua,em ®­îc bè mÑ cho ®i ch¬i xa mét chuyÕn t¹i vïng biÓn B·i Ch¸y - H¹ Long. §ã lµ mét chuyÕn ®i mµ em mong ®îi tõ l©u. * C¸ch 2: (KÓ ng­îc) VD1: H«m chñ nhËt võa qua khi dän dÑp tñ s¸ch, t×nh cê em t×m thÊy tÊm ¶nh gia ®×nh chôp ë vÞnh H¹ Long mïa hÌ n¨m tr­íc. CÇm tÊm ¶nh trªn tay, lßng em båi håi nhí l¹i chuyÕn ®i ch¬i xa ®Çy thó vÞ ®ã. KÓ xu«i : giíi thiÖu thêi gian, ®Þa ®iÓm, lÝ do ®­îc ®i ch¬i KÓ ng­îc (håi t­ëng): nh©n ®iÒu g× khiÕn em nhí l¹i lÇn ®i ch¬i xa, ë n¬i nµo? ChuyÕn ®i ®· ®Ó l¹i Ên t­îng g× ? H­íng dÉn häc ë nhµ: - Häc thuéc ghi nhí SGK/98. Hoµn thµnh bµi tËp 2 SGK/99. - LËp dµn ý c¸c ®Ò trong SGK chuÈn bÞ cho bµi viÕt sè 2 Bµi häc h«m nay dõng t¹i ®©y. C¶m ¬n c¸c thÇy c« vµ c¸c em ®· quan t©m, theo dâi! Xin th©n ¸i chµo c¸c thÇy c« vµ c¸c em !