Bài giảng tiết 113- 114: Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lý

GV: NGUYỄN THỊ KIM HOÀN Kiểm tra bài cũ * Chọn đáp án đúng: 1/Nghị luận về một sự việc, hiện tượng trong đời sống là: Bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn học Bàn về một sự việc, hiện tượng trong đời sống Bàn về thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống của con người Bàn về một công trình nghiên cứu khoa học B 2/Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí là: Bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn học Bàn về một sự việc, hiện tượng trong đời sống Bàn về thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống… của con người Bàn về một công trình nghiên cứu khoa học C Nghị luận về một sự việc ,hiện tượng trong đời sống xã hội là bàn về một sự việc, hiện tượng cĩ ý nghĩa đối với đời sống xã hội ,đáng khen , đáng chê hay cĩ vấn đề đáng suy nghĩ. 2/Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí là: NghÞ luËn vỊ mét vÊn ®Ị t­ t­ëng, ®¹o lÝ lµ bµn vỊ vÊn ®Ị thuéc lÜnh vùc t­ t­ëng, ®¹o ®øc, lèi sèng… cđa con ng­êi. 1/Nghị luận về một sự việc, hiện tượng trong đời sống là: Đuổi hình bắt chữ CHÚC MỪNG 20-11 Tơn sư trọng đạo THỜI GIAN LÀ VÀNG NghÜa trang liƯt sü Tr­êng S¬n §êi ®êi biÕt ¬n c¸c anh hïng LiƯt sü Uống nước nhớ nguồn Một mặt người bằng mười mặt của Học đi đơi với hành Tiết 113-114: I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường Đề 2: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn Đề 4: Đức tính khiêm nhường Đề 5: Có chí thì nên Đề 6: Đức tính trung thực Đề 7: Tinh thần tự học Đề 8: Hút thuốc là có hại Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn-Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra Đọc các đề bài sau và trả lời câu hỏi: Đề bài: (SGK/ trang 51,52) ? Các đề bài trên có gì giống nhau ? Chỉ ra sự giống nhau đó ? I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: Đề bài: (SGK/ trang 51,52) Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường Đề 2: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn Đề 4: Đức tính khiêm nhường Đề 5: Có chí thì nên Đề 6: Đức tính trung thực Đề 7: Tinh thần tự học Đề 8: Hút thuốc là có hại Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn-Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra * Giống nhau: Bàn về những vấn đề tư tưởng, đạo lí. I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: Đề bài: (SGK/ trang 51,52) Bàn về những vấn đề tư tưởng, đạo lí. Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn-Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra => Đề 1 , 3 , 10 là đề có mệnh lệnh I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: Đề bài: (SGK/ trang 51,52) * Giống nhau: Bàn về những vấn đề tư tưởng, đạo lí. Đề 2: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn Đề 4: Đức tính khiêm nhường Đề 5: Có chí thì nên Đề 6: Đức tính trung thực Đề 7: Tinh thần tự học Đề 8: Hút thuốc là có hại Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo => Là đề mở, không có mệnh lệnh I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: > Phải vận dụng giải thích , chứng minh hoặc bình luận tư tưởng , đạo lí nêu trong đề , bày tỏ suy nghĩ đánh giá của mình về tư tưởng , đạo lí ấy . Dạng đề không có yêu cầu riêng về “chứng minh , giải thích , bình luận” Đề bài: (SGK/ trang 51,52) Bàn về những vấn đề tư tưởng, đạo lí. * Giống nhau: I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: * Đề bài: (SGK/ trang 51,52) * Đề bài tương tự I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: * Đề bài: (SGK/ trang 51,52) Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường Đề 2: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn Đề 4: Đức tính khiêm nhường Đề 5: Có chí thì nên Đề 6: Đức tính trung thực Đề 7: Tinh thần tự học Đề 8: Hút thuốc là có hại Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn-Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra * Đề bài tương tự - Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Kiến giết voi - Bàn về câu tục ngữ ăn quả nhớ kẻ trồng cây -Tinh thần dũng cảm I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: * Đề bài: (SGK/ trang 51,52) Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường Đề 2: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn Đề 4: Đức tính khiêm nhường Đề 5: Có chí thì nên Đề 6: Đức tính trung thực Đề 7: Tinh thần tự học Đề 8: Hút thuốc là có hại Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn-Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra * Đề bài tương tự - Bàn về câu tục ngữ Lá lành đùm lá rách -Tinh thần đoàn kết - Đức tính kiên trì Sai rồi! Đúng rồi! Bµn vỊ ®¹o lÝ Uèng n­íc nhí nguån Bµn vỊ tác hại của trò chơi điện tử Suy nghĩ về câu tục ngữ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng Lßng biÕt ¬n thÇy c« gi¸o. Sai rồi! D Sai rồi! Trong c¸c ®Ị bµi sau, ®Ị nµo kh«ng thuéc bµi nghÞ luËn mét vÊn ®Ị t­ëng, ®¹o lÝ I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ ; Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” C¸c b­íc lµm bµi : 1 / T×m hiĨu ®Ị vµ t×m ý . 2 / LËp dµn bµi 3 / ViÕt bµi . 4 / §äc l¹i bµi viÕt vµ sưa ch÷a. 1/. Tìm hiểu đề và tìm ý : ? Nêu tính chất của đề và yêu cầu về nội dung - Tính chất của đề : Nghị luận về một vấn đề tưởng, đạo lí. - Nội dung : thể hiện sự hiểu biết , đánh giá ý nghĩa đạo lí “uống nước nhớ nguồn” I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ ; Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” 1/. Tìm hiểu đề và tìm ý : Đề bài yêu cầu nêu suy nghĩ , vậy là nêu lên điều gì ? -Yêu cầu Hình thức Nội dung - Suy nghĩ: là thể hiện sự hiểu biết đánh giá ý nghĩa của đạo lí “uống nước nhớ nguồn”  - Hình thức: Nghị luận -Nội dung: Đạo lí uống nước nhớ nguồn I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: Muốn làm được đề bài này cần có tri thức gì ? II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ ; Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” 1/. Tìm hiểu đề và tìm ý : - Hiểu biết về tục ngữ Việt Nam -> Phải biết cách giải thích đúng câu tục ngữ -Vận dụng các tri thức về đời sống -> Phải biết cách nêu ý kiến nhận xét đánh giá, dẫn chứng thực tế - Hình thức: Nghị luận -Nội dung: Đạo lí uống nước nhớ nguồn Hiểu biết Vận dụng => Giải thích, chứng minh, phân tích, tổng hợp - Phân tích dẫn chứng, tổng hợp các ý I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” 1/. Tìm hiểu đề và tìm ý : - Hình thức: Nghị luận -Nội dung: Đạo lí uống nước nhớ nguồn Câu tục ngữ trên cần giải thích từ ngữ nào ? Hãy giải thích từ ngữ đó? Nước :.là mọi thành quả từ các giá trị của đời sống vật chất ( như cơm ăn , áo mặc , nhà ở , hòa bình…) cho đến các giá trị tinh thần ( văn hóa , phong tục tập quán …) Uèng n­íc: H­ëng thơ c¸c thµnh qu¶ cđa d©n téc I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” 1/. Tìm hiểu đề và tìm ý : - Hình thức: Nghị luận -Nội dung: Đạo lí uống nước nhớ nguồn -Nguån: Nh÷ng ng­êi ®i tr­íc ®· cã c«ng s¸ng t¹o ra c¸c gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn cđa d©n téc. Nhí nguån: Lßng biÕt ¬n «ng bà, tỉ tiªn, c¸c vÞ tiỊn bèi cđa d©n téc. I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” 1/. Tìm hiểu đề và tìm ý : - Hình thức: Nghị luận -Nội dung: Đạo lí uống nước nhớ nguồn Nước : =>Là thành quả được hưởng thụ Nguồn : => Là những người làm ra thành quả Em hiểu thế nào là đạo lí “uống nước nhớ nguồn”? -“Uống nước nhớ nguồn” là lòng biết ơn của người hưởng thụ thành quả đối với người làm ra thành quả cho mình hưởng  -Ý nghĩa : Nêu ý nghĩa của câu tục ngữ? Lòng biết ơn đối với người làm ra thành quả cho mình hưởng Đọc lại mục 1( Ghi nhớ SGK/54) Sai rồi! Sai rồi! D Ý nµo sau ®©y kh«ng phï hỵp víi ®Ị bµi Bµn vỊ c©u nãi “Cã chÝ th× nªn” ChÝ lµ chÝ h­íng, quyÕt t©m cđa con ng­êi. Ng­êi cã chÝ lµ ng­êi lu«n gỈp thời cơ tốt trong cuéc sèng Ng­êi cã chÝ lµ biÕt v­¬n lªn trong mäi hoµn c¶nh. Người có chí là người luôn kiên trì nhẫn nại Đúng rồi! Sai rồi! I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” 1/. Tìm hiểu đề và tìm ý : 2/. Lập dàn bài : Dµn bài ®¹i c­¬ng a.Më bµi: -Giíi thiƯu câu tục ngữ vµ nªu t­ t­ëng chung cđa nó. b.Th©n bµi: -Gi¶i thÝch néi dung c©u tơc ng÷ -§¸nh gi¸ néi dung c©u tơc ng÷ c.KÕt bµi: -Kh¼ng ®Þnh truyỊn thèng tèt ®Đp cđa d©n téc -ý nghÜa cđa c©u tơc ng÷ ®èi víi ngµy h«m nay -Giíi thiƯu câu tục ngữ vµ nªu t­ t­ëng chung cđa nó. -Gi¶i thÝch néi dung c©u tơc ng÷ - §¸nh gi¸ néi dung c©u tơc ng÷ -Kh¼ng ®Þnh truyỊn thèng tèt ®Đp cđa d©n téc -ý nghÜa cđa c©u tơc ng÷ ®èi víi ngµy h«m nay b.Thân bài c.Kết bài: a.Më bµi: Dµn bài ®¹i c­¬ng Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” Dµn bài chi tiết Më bµi: -Giíi thiƯu c©u tơc ng÷” uèng n­íc nhí nguån” và việc thể hiện lßng biÕt ¬n trong cuộc sống Th©n bµi - Giải thích: “nước”, “nguồn”, “uống nước”, “nhớ nguồn” => Lòng biết ơn đối với người làm ra thành quả cho mình hưởng -Giíi thiƯu câu tục ngữ vµ nªu t­ t­ëng chung cđa nó. -Gi¶i thÝch néi dung c©u tơc ng÷ - §¸nh gi¸ néi dung c©u tơc ng÷ -Kh¼ng ®Þnh truyỊn thèng tèt ®Đp cđa d©n téc -ý nghÜa cđa c©u tơc ng÷ ®èi víi ngµy h«m nay b/ Thân bài c/ Kết bài: a/ Më bµi: Dµn bài ®¹i c­¬ng Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” + Nêu đạo lí làm người + Thể hiện truyền thống tốt đẹp của dân tộc . + Là lời nhắc nhở đối với những ai vô ơn . - Khích lệ mọi người cống hiến cho xã hội , dân tộc Kết bài: - Khẳng định giá trị câu tục ngữ -Đánh giá câu tục ngữ: => Lòng biết ơn đối với người làm ra thành quả cho mình hưởng - Giải thích: “nước”, “nguồn”, “uống nước”, “nhớ nguồn” Th©n bµi Dµn bài chi tiết I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ Tiết 113-114: II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” 1/. Tìm hiểu đề và tìm ý : 2/. Lập dàn bài : (SGK/ trang 52)  3/ Viết bài: a.Më bµi: a.Më bµi (SGK) + Đi tõ chung ®Õn riªng : Trong kho tµng tơc ng÷ ViƯt Nam cã rÊt nhiỊu c©u tơc ng÷ s©u s¾c thĨ hiƯn truyỊn thèng ®¹o lÝ cđa ng­êi ViƯt. Mét trong nh÷ng c©u ®ã lµ c©u : Uèng n­íc nhí nguån. C©u tơc ng÷ nµy nãi lªn lßng biÕt ¬n ®èi víi nh÷ng ai ®· lµm nªn thµnh qu¶ cho con ng­êi h­ëng thơ. + §i tõ thùc tÕ ®Õn ®¹o lÝ : §Êt n­íc ViƯt Nam cã nhiỊu ®Ịn, chïa vµ lƠ héi. Mét trong nh÷ng ®èi t­ỵng thê cĩng, suy t«n ®ã lµ anh hïng, cã vÞ tỉ tiªn cã c«ng víi d©n, víi lµng, víi n­íc. TruyỊn thèng ®ã ®­ỵc ph¶n ¸nh vµo mét c©u tơc ng÷ rÊt hay vµ c« ®äng : Uèng n­íc nhí nguån Em h·y viết phần mở bài cho đề bài Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” HÕt giê 120 115 110 105 100 95 90 85 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 1 C©u hái th¶o luËn: Thời gian: 120 giây Më bµi tham khảo + DÉn mét c©u danh ng«n : Cã mét c©u danh ng«n nỉi tiÕng :kỴ nµo b¾n vµo qu¸ khø b»ng sĩng lơc th× t­¬ng lai sÏ b¾n vµo h¾n b»ng ®¹i b¸c !.ThËt vËy, nÕu n­íc cã nguån, c©y cã gèc th× con ng­­êi cã tỉ tiªn vµ lÞch sư. Kh«ng cã ai tù nhiªn sinh ra ë trªn ®êi nµy vµ tù nhiªn lµm ra mäi thø ®Ĩ sèng. TÊt c¶ nh÷ng thµnh qu¶ vỊ vËt chÊt vµ tinh thÇn mµ chĩng ta ®­ỵc thõa h­ëng ngµy nay ®Ịu do må h«i lao ®éng vµ m¸u x­¬ng chiÕn ®Êu cđa cha «ng ta t¹o dùng. V× thÕ c©u tơc ng÷ Uèng n­íc nhí nguån đã nêu lên mét ý nghÜa ®¹o lÝ rÊt s©u s¾c. C¸c b­íc lµm bµi : 1 / T×m hiĨu ®Ị vµ t×m ý . 2 / LËp dµn bµi( xem l¹i ghi nhí sgk) 3 / ViÕt bµi . 4 / §äc l¹i bµi viÕt vµ sưa ch÷a. * CỦNG CỐ Dặn dò -Xem lại các bước làm bài nghị luận một vấn đề về tư tưởng đạo lí - Viết tiếp phần thân bài theo yêu cầu SGK -Nắm vững dàn bài chung văn nghị luận - Thực hiện phần luyện tập ( bảng phụ)