Bài giảng Tiết 106- Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

KIỂM TRA BÀI CŨ Thế nào là thành phần biệt lập? 2. Xác định TPBL trong các câu sau đây: Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều. (Kim Lân, Làng) b) Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) Tiết 106 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt) I/ Thành phần gọi – đáp: Đọc các đoạn trích sau đây: – , bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ? b) – Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ ? Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời : _ , chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ . Trong những từ ngữ in đậm, từ ngữ nào được dùng để gọi, từ ngữ nào được dùng để đáp ? Thưa ông Này - Này dùng để gọi - Thưa ông dùng để đáp Đáp án : Những từ ngữ đó có tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu hay không ? Các từ in đậm không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu. Trong những từ in đậm đó, từ ngữ nào được dùng để tạo lập cuộc thoại, từ ngữ nào được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra ? Dùng để tạo lập cuộc thoại Dùng để duy trì cuộc thoại Bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu được gọi là gì ? Vậy thành phần gọi đáp được dùng để làm gì ? ● Thành phần gọi – đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.  →TPBL CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo) I/ Thành phần gọi – đáp: Bài tập1 : Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên – dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)? , bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn. , cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì . (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) Này Vâng - Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ trên – dưới . dùng để gọi Đáp án : - Thành phần gọi đáp là : dùng để đáp CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo) I/ Thành phần gọi - đáp: Đọc những câu sau đây: II/ Thành phần phụ chú: Lúc đi, và cũng là đứa con duy nhất của anh chưa đầy một tuổi . (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy và tôi càng buồn lắm. (Nam Cao, Lão Hạc) , , – Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh chưa đầy một tuổi . b) Lão không hiểu tôi và tôi càng buồn lắm. Nếu lược bỏ các từ in đậm, nghĩa sự việc của mỗi câu ở vd a, b có thay đổi không ? Vì sao ? đứa con gái đầu lòng của anh Nếu lược bỏ các từ in đậm thì nghĩa sự việc của câu không thay đổi. Vì nó không tham gia vào thành phần chính của câu. Đáp án : Ở câu (a), các từ in đậm được thêm vào để chú thích cho cụm từ nào ? Trong câu (b), cụm chủ - vị in đậm chú thích điều gì ? Cụm từ tôi nghĩ vậy giải thích suy đoán Lão không hiểu tôi của nv “tôi” chưa chắc đã đúng . Đáp án : Vậy thành phần phụ chú được dùng để làm gì ? →TPBL CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo) I/ Thành phần gọi - đáp: II/ Thành phần phụ chú: Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.  CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo) I/ Thành phần gọi - đáp: Đọc những câu sau đây: II/ Thành phần phụ chú: Tìm TPPC và cho biết TPPC được đặt ở giữa những dấu câu nào ? c) Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó,quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. (Vũ Khoan, Một góc nhìn của tri thức) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. (Nam Cao, Lão Hạc) d) Người nói và thạo nhiều thứ tiếng ngoại quốc:Pháp, Anh, Hoa, Nga…và Người đã làm nhiều nghề. (Lê Anh Trà, Phong cách Hồ Chí Minh) THẢO LUẬN THEO BÀN (2 phút) CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo) I/ Thành phần gọi - đáp: II/ Thành phần phụ chú:  TPPC thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi TPPC còn được đặt sau dấu hai chấm. Tiết 106 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt) I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ III. LUYỆN TẬP 1)BT1/32: 2)BT2/32: 2.Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai. Bầu ơi thương lấy bí cùng, Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn.  Thành phần gọi – đáp: Bầu ơi Không hướng đến riêng ai. I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ III. LUYỆN TẬP 1)BT1/32: 2)BT2/32: 3)BT3 + 4/33: Tiết 106 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt) 3)BT3 + 4/33: Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) -Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.Chúng liên quan với các từ ngữ nào? b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy. (Phê-đê-ri-cô May-o, Giáo dục – chìa khoá của tương lai) Tiết 106 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt) 3)BT3 + 4/33: -Tìm TPPC trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì. Chúng liên quan với các từ ngữ nào? c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. (Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới) d) Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Cũng vào du kích Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi). (Giang Nam, Quê hương) Tiết 106 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt) 3)BT3 + 4/33: Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) -Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.Chúng liên quan với các từ ngữ nào? Thành phần phụ chú Từ ngữ liên quan kể cả anh mọi người Tiết 106 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt) 3)BT3 + 4/33: -Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.Chúng liên quan với các từ ngữ nào? Thành phần phụ chú Từ ngữ liên quan kể cả anh mọi người các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy. (Phê-đê-ri-cô May-o, Giáo dục – chìa khoá của tương lai) Tiết 106 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt) 3)BT3 + 4/33: -Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì. Chúng liên quan với các từ ngữ nào? Thành phần phụ chú Từ ngữ liên quan kể cả anh mọi người các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ…người mẹ Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. (Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới) Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới lớp trẻ Tiết 106 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt) 3)BT3 + 4/33: -Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì. Chúng liên quan với các từ ngữ nào? Thành phần phụ chú Từ ngữ liên quan kể cả anh mọi người các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới lớp trẻ d) Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Cũng vào du kích Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi). (Giang Nam, Quê hương) -có ai ngờ -thương thương quá đi thôi -Cô bé nhà bên -Mắt đen tròn Tiết 106 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt) I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ III. LUYỆN TẬP 1)BT1/32: 2)BT2/32: 3)BT3 + 4/33: 4)BT5/33: Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú. GỢI Ý: Hình thức: -Một đoạn văn ngắn -Có câu chứa thành phần phụ chú Nội dung: -Phải nhận thức điểm mạnh, điểm yếu của con người Việt Nam. -Thanh niên phải là những người đi tiên phong trong học tập và học tập có hiệu quả. -Nhanh chóng nắm vững tri thức và kịp thời vận dụng các tri thức ấy vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Tiết 106 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt) I.THÀNH PHẦN GỌI - ĐÁP II.THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ III. LUYỆN TẬP 1)BT1/32: 2)BT2/32: 3)BT3 + 4/33: 4)BT5/33: Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú. THAM KHẢO: -Ngay từ bây giờ, chúng ta – những người thanh niên của thế kỉ mới – hãy tích cực học tập, tích lũy kiến thức để ngày mai lập nghiệp, xây dựng đất nước. -Để bước vào thế kỉ mới – thế kỉ của khoa học, công nghệ - thanh niên chúng ta cần được trang bị kiến thức hiện đại. Tiết 106 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt) Dặn dò Về nhà học bài, xem lại ví dụ, bài tập và làm tiếp bài tập còn lại. Chuẩn bị bài “ Nghĩa tường minh và hàm ý ” + Đọc kĩ ví dụ của phần I và trả lời các câu hỏi của ví dụ. + Làm LT. Chân thành cảm ơn quí thầy cô Cùng các em học sinh Đến tham dự tiết học!