Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 103: Các thành phần biệt lập (Tiếp theo) - Lương Thị Lệ Oanh

phòng gd - đt huyện THƯờNG TíN trường thcs DũNG TIếNbài giảng ngữ văn 9Giáo viên thực hiện: Lương Thị Lệ OanhKiểm tra bài cũThế nào là thành phần biệt lập của câu? Có những thành phần biệt lập nào đã học? Nêu khái niệm các thành phần đó? các thành phần biệt lập Tieỏt 103( Tiếp theo)Tieỏt 103Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)I- Thành phần gọi - đáp.1. Ví dụ:1.- Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?2.- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ? Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đànbà mau miệng trả lời:Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.NàyThưa ôngThưa ôngNày2.Nhận xét:-Từ ngữ dùng để gọi:- Từ ngữ dùng để đáp:thành phần biệt lập-Từ ngữ được dùng để tạo lập cuộc thoại:- Từ ngữ được dùng để duy trì cuộc thoại:-Thành phần biệt lập.- Đượcdùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)BT1: Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên- dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)?Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy,chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người cứ ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã.Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì. (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)Tieỏt 103Trò ChơiTiếp sức*Tạo lập cuộc thoại (Nội dung tuỳ chọn)- HS1: lời thoại có thành phần gọi - đáp dùng để tạo lập cuộc thoại với HS 2- HS2: lơì thoại có thành phần gọi - đáp dùng để duy trì cuộc thoại với HS 1.Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)I- Thành phần gọi - đápII- Thành phần phụ chú1. Ví dụ:- Bổ sung, giải thích thêmmột số chi tiết cho nộidung chính của câu.a. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.c. Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Cũng vào du kích Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi). Nhận xét: - Bổ sung, giải thích thêm một số chi tiết cho nội dung chính của câu.Nêu thái độ, tâm trạng, kèm theo lời nói của người nói, của nhân vật.- Nêu xuất xứ của lời nói, văn bản,Tieỏt 1032.Nhận xét:Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)I- Thành phần gọi - đáp.-Thành phần biệt lập đượcdùng để tạo lập hoặc đểduy trì quan hệ giao tiếp.II- Thành phần phụ chú- Bổ sung, giải thích thêmmột số chi tiết cho nộidung chính của câu.Xác định thành phần phụ chú trong những ví dụ sau:1.Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. ( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)2. Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả: na, ổi, xoài,Tieỏt 103Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)I- Thành phần gọi - đáp.-Thành phần biệt lập đượcdùng để tạo lập hoặc đểduy trì quan hệ giao tiếp.II- Thành phần phụ chú- Bổ sung, giải thích thêmmột số chi tiết cho nộidung chính của câu.- TPPC thường được đặtgiữa hai dấu gạch ngang,hai dấu phẩy, hai dấungoặc đơn hoặc giữa mộtdấu gạch ngang với mộtdấu phẩy, sau dấu haichấmIII- Luyện tậpa.Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứacon duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. (Nam Cao, Lão Hạc)c. Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Cũng vào du kích Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi). ( Giang Nam, Quê hương)d.Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. ( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)đ. Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả: na, ổi, xoài,Tieỏt 103Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)1.Bài tập 2 (SGK)Tìm thành phần gọi - đáp trong câu ca dao và cho biết lời gọi - đáp đó hướng đến ai . Bầu ơi thương lấy bí cùng, Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.Bầu, bí : thành phần gọi- đáp có tính chất chungchung, không hướng đến riêng một ai mà hướng đếntất cả con người cùng tồn tại trong một cộng đồng xã hội.(baàu, bớ, giaứn-> aồn duù: chổ nhửừng ngửụứi trong cuứng moọtnửụực, tuy là những con người khác dòng họ nhửng cuứngdaõn toọc, cuứng truyeàn thoỏng lũch sửỷ)Tieỏt 103Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo) Bài tập số 3, 4 (SGK) Tìm thành phần phụ chú trong đoạn trích và cho biếtchúng bổ sung cho điều gì và liên quan đến những từ ngữnào trước đó?b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đếnhoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìakhoá của cánh cửa này - các thầy, cô giáo, các bậc chamẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệmvô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lạicho các thế hệ mai sau sẽ tuỳ thuộc vào những trẻ em màchúng ta để lại cho thế giới ấy. (Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)Tieỏt 103Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)3. Bài tập số 5 (SGK) Tuoồi treỷ phaỷi hửụựng tụựi tửụng lai, tuoồi treỷ Vieọt Namcuừng theỏ! Tửụng lai – ủoự laứ nhửừng gỡ chửa coự hoõm nay.Thanh nieõn muoỏn ủaùt ủửụùc moọt tửụng lai tửụi saựng thỡ phaỷi nỗ lửùc ngay tửứ baõy giụứ, baống vieọc chuaồn bũ cho mỡnh moọt haứnh trang tinh thaàn vửừng chaộc- ủoự laứ tri thửực, kú naờng , thoựi quen, ủeồ thanh nieõn coự theồ tửù tin trửụực maùng thoõng tin toaứn caàu, trửụực sửù ủoứi hoỷi cuỷa hoọi nhaọp kinh teỏ theỏ giụựi vụựi tớnh kổ luaọt vaứ cửụứng ủoọ lao ủoọng cao. Muoỏn vaõy, thanh nieõn phaỷi tieõn phong trong hoùc taọp vaứ hoùc taọp coự hieọu quaỷ, kũp thụứi vaọn duùng tri thửực aỏy vaứo sửù nghieọp coõng nghieọp hoựa, hieọn ủaùi hoựa ủaỏt nửụực. Vaứ cuừng chổ coự nhử vaọy, thanh nieõn mụựi xửựng ủaựng laứ muứa xuaõn vúnh cửỷu cuỷa nhaõn loaùi! Tieỏt 103CÂU HỎI GHẫP ĐễI Mỗi thành phần biệt lập trong cỏc cõu văn sau đều cú tỏc dụng đối với việc diễn đạt nội dung ý nghĩa của cõu. Hóy nối mỗi dũng của cột trỏi với một dũng của cột phải sao cho phự hợp. a. Bỏc ơi, cho chỏu hỏi chợ Đụng Ba ở đõu ?b. Võng, chỏu cũng đó nghĩ như cụ !c. Chắc chắn tụi sẽ trở lại Khẳng định thỏi độ tin cậy2. Duy trỡ quan hệ giao tiếp3. Tạo lập quan hệ giao tiếp1234phụchúgọiđápcảmthántìnhtháithànhphầnbiệtlậpCác thành phần biệt lập ( Tiếp theo)Chao ôi! Mong nhớ! Ôi mong nhớMột cánh chim thu lạc cuối ngàn. (Chế Lan Viên)Trên những chặng đường dài 50, 60 km, chúng ta chỉ gặp cây dừa: dừa xiêm thấp lè tè, dừa nếp lơ lửng giữa trời, dừa lửa lá đỏ,Ngẫm ra thì tôi chỉ nói cho sướng miệng tôi (Tô Hoài)Ơi chiếc xe vận tảiTa cầm lái đi đây (Tố Hữu)Tieỏt 103Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo)I- Thành phần gọi - đáp.-Thành phần biệt lập đượcdùng để tạo lập hoặc đểduy trì quan hệ giao tiếp.II- Thành phần phụ chú- Bổ sung, giải thích thêmmột số chi tiết cho nộidung chính của câu.- TPPC thường được đặtgiữa hai dấu gạch ngang,hai dấu phẩy, hai dấungoặc đơn hoặc giữa mộtdấu gạch ngang với mộtdấu phẩy, sau dấu haichấm Các thành phần biệt lậpThành phần tình tháiThành phần cảm thánThành phần gọi - đápThành phần phụ chúTieỏt 103về nhàÔn lại các thành phần biệt lậpLàm bài tập 5 Chuẩn bị bài: Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của LaPhongTenXin chân thành cảm ơn