Bài giảng Ngữ văn khối 12 - Sóng

SOÙNGGIễÙI THIEÄU CHUNG TAÙC GIAÛ TAÙC PHAÅMPHAÂN TÍCHXuaõn Quyứnh1.Tác giả Xuân Quỳnh(1942-1988) a) Cuộc đời:- Từ một diễn viên múa thaứnh nhà thơ.-Cuộc đời có nhiều thăng trầm (Mồ côi mẹ; hai lần đò)-Mất trong một tai nạn giao thông thảm khốc cùng chồng( Lưu Quang Vũ) và con traiGioựi thieọu chung Xuaõn Quyứnh (6/10/1942 - 29/8/1988) teõn khai sinh laứ Nguyeón Thũ Xuaõn Quyứnh, queõ taùi phửụứng La Kheõ, thaứnh phoỏ Haứ ẹoõng, Haứ Taõy. Nhaứ thụ xuaỏt thaõn trong moọt gia ủỡnh coõng chửực, moà coõi meù tửứ nhoỷ, ụỷ vụựi baứ noọi. - Baỷn saộc thụ Xuaõn Quyứnh tửụi taộn, hoàn haọu vaứ noàng nhieọt. Thụ Xuaõn Quyứnh laứ tieỏng loứng cuỷa moọt taõm hoàn gaộn boự thieỏt tha vụựi cuoọc soỏng, con ngửụứi, khao khaựt tỡnh yeõu, traõn troùng, chaờm chuựt cho haùnh phuực bỡnh dũ ủụứi thửụứng. Vaứi neựt veà taực giaỷ – taực phaồm- 2001, Xuaõn Quyứnh ủửụùc truy taởng giaỷi thửụỷng Nhaứ nửụực veà Vaờn hoùc ngheọ thuaọt.- Taực phaồm chớnh: + Tụ Taốm – Choài bieỏc (1963) + Hoa Doùc Chieỏn Haứo (1968) + Gioự Laứo Caựt Traộng (1974)1. Xuaỏt xửự – hoaứn caỷnh saựng taực: Vaứi neựt veà taực giaỷ – taực phaồm Baứi thụ ủửụùc vieỏt trong chuyeỏn ủi cuỷa Xuaõn Quyứnh veà vuứng ven bieồn Dieõm ẹieàn, tổnh Thaựi Bỡnh (29/12/1967) Baứi thụ ủửụùc in trong taọp thụ “Hoa Doùc Chieỏn Haứo” (1968) Boỏ cuùc: goàm 4 phaàn+ phaàn 1: Soựng - khỏt vọng tỡnh yeõu (2 khoồ thụ ủaàu)+ phaàn 2: Soựng – băn khoăn trăn trở veà tỡnh yeõu (2 khoồ tieỏp theo)+ phần 3: Súng-những sắc thỏi cảm xỳc của tỡnh yờu (3 khổ tiếp)+ phaàn 4: Soựng - khaựt voùng bất tử hoỏ tỡnh yờu- tỡnh yeõu vúnh haống (2 khoồ cuoỏi)Vaứi neựt veà taực giaỷ – taực phaồm Caỷm nhaọn chung: Baứi thụ coự moọt aõm hửụỷng daứo daùt, nhũp nhaứng, taùo ra nhửừng ủụùt soựng lieõn tieỏp nhau, luực traứn leõn soõi noồi luực eõm dũu laộng laùi. Sửù moõ taỷ nhũp ủieọu beõn ngoaứi (Soựng) laứ ủeồ dieón taỷ nhũp beõn trong cuỷa taõm hoàn: nhửừng ủụùt soựng cuỷa tỡnh yeõu khao khaựt, daứo daùt, soõi noồi vaứ da dieỏt saõu laộng Vaứi neựt veà taực giaỷ – taực phaồm Caỷm nhaọn chung: Mửụùn soựng ủeồ noựi khaựt voùng tỡnh yeõu, soựng laứ aồn duù taõm traùng ngửụứi con gaựi ủang yeõu, laứ sửù hoựa thaõn cuỷa “em”. Hai nhaõn vaọt aỏy phaõn ủoõi ra ủeồ soi chieỏu vaứo nhau. Taõm traùng ngửụứi con gaựi ủang yeõu soi vaứo soựng ủeồ thaỏy roừ mỡnh hụn, nhụứ soựng ủeồ bieồu hieọn nhửừng traùng thaựi xuực ủoọng, nhửừng khao khaựt maừnh lieọt cuỷa mỡnh.Dữ dội và dịu ờmỒn ào và lặng lẽSụng khụng hiểu nổi mỡnhSúng tỡm ra tận bểễi con súng ngày xưaVà ngày sau vẫn thế Nỗi khỏt vọng tỡnh yờu Bồi hồi trong ngực trẻTrước muụn trựng súng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào súng lờn?Súng bắt đầu từ giúGiú bắt đầu từ đõu?Em cũng biết nữaKhi nào ta yờu nhauCon súng dưới lũng sõuCon súng trờn mặt nướcễi con súng nhớ bờNgày đờm khụng ngủ đượcLũng em nhớ đến anhCả trong mơ cũn thứcDẫu xuụi về phương bắcDẫu ngược về phương namNơi nào em cũng nghĩHướng về anh - một phươngỞ ngoài kia đại dương Trăm ngàn con súng đúCon nào chẳng tới bờDự muụn vời cỏch trởCuộc đời tuy dài thếNăm thỏng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMõy vẫn bay về xaLàm sao đựoc tan raThành trăm con súng nhỏGiữa biển lớn tỡnh yờuĐể ngàn năm cũn vỗPHAÂN TÍCH+ phaàn 1: Soựng - khỏt vọng tỡnh yeõu (2 khoồ thụ ủaàu)+ phaàn 2: Soựng – băn khoăn trăn trở veà tỡnh yeõu (2 khoồ tieỏp theo)+ phần 3: Súng-những sắc tỏhi cảm xỳc của tỡnh yờu (3 khổ tiếp)+ phaàn 4: Soựng - khaựt voùng bất tử hoỏ tỡnh yờu- tỡnh yeõu vúnh haống (2 khoồ cuoỏi)SoựngII. PHAÂN TÍCH 1. Những nột đặc sắc về nghệ thuật:Âm điệu: dạt dào, nhịp nhàng -> õm điệu của súng biển cuxng là õm điệu của súng lũng.Cỏc yếu tố tạo thành: +thể thơ 5 chữ.+ Phương thức tổ chức ngụn từ: Nhịp thơ linh hoạt (thường là khụng ngắt nhịp); vần chõn-vần cỏch; lối phối õm luõn phiờn bằng-trắc =>gợi lờn hỡnh ảnh cỏc lớp súng nối đuụi nhau trập trựng, vụ tận.b. Hỡnh tuợng và kết cấu:* Hai hỡnh tượng: “súng” và “em” + “Súng” là hỡnh tuợng bao trựm xuyờn suốt toàn bài. Là hỡnh ảnh ẩn dụ của tõm hồn người con gỏi đang yờu (súng lũng, súng tỡnh)+ “Em” là cỏi tụi trữ tỡnh của nhà thơ. 1. Những nột đặc sắc về nghệ thuật:a. Âm điệu: b. Hỡnh tuợng và kết cấu: * Kết cấu song hành giữa “súng” và “em”:“Súng” là sự hoỏ thõn của em trờn cơ sở nhận thức tương đồng giữa 2 hỡnh tượng: súng nước xụn xao, triền miờn vụ tận giống như những trạng thỏi cảm xỳc tràn đầy khao khỏt trong lũng người trước tỡnh yờu đụi lứa. “Súng” và “em” tuy 2 mà 1, lức phõn chia, lức ;ại hoà nhập để thể hioện nhứng trạng thỏi tỡnh cảm phong phỳ, phức tạp trong tõm hồn người con gỏi đang yờu. Người con gỏi đang yờu soi búng vào súng để thấy mỡnh rừ hơn, mượn súng để biểu hiện những khao khỏt mónh liệt của lũng mỡnh. Mọi tớnh chất của song đều được quy chiếu về bản năng của người phụ nữ, hướng đến cắt nghĩa bản chất tỡnh yờu.=> Cỏch biểu hiện cảm xỳc vừa rất hữu hỡnh, cụ thể, vừa chớnh xỏc, gợi cảm, lại rất tự nhiờnII. PHAÂN TÍCHPHAÂN TÍCH2. Tõm hồn nguời phụ nữ đang yờu qua “súng” : a. 2 khoồ ủaàu: Khỏt vọng tỡnh yờu Baứi thụ vieỏt veà tỡnh yeõu nhửng ngay tửứ ủaàu nhaứ thụ khoõng trửùc tieỏp boọc loọ taõm traùng cuỷa mỡnh maứ mửụùn “Soựng”, ủeồ noựi. Con “Soựng” khụng bỡnh yờn, khụng thuần nhất, nú theồ hieọn nhửừng traùng thaựi traựi ngửụùc nhau: “Dửừ doọi vaứ dũu eõm – Oàn aứo vaứ laởng leừ”; ẹaõy cuừng chớnh laứ nhửừng bieỏn ủoồi muoõn hỡnh muoõn veỷ cuỷa nhửừng traựi tim khao khaựt yeõu ủửụng, ủaởc bieọt laứ tuoồi treỷ. Những trạng thỏi trỏi ngược,bất thường của súng Dữ dội >một quy luật phổ biến: trong tỡnh yờu, trực cảm đến trước lớ trớ. Lớ trớ của con người khụng bao giờ cú thể cắt nghĩa được sự huyờn diệu và bớ ẩn của tỡnh yờu. “Em cuừng khoõng bieỏt nửừa Khi naứo ta yeõu nhau” Moọt caõu hoỷi raỏt con gaựi, nheù nhaứng, boỏi roỏi laón chuựt ủaộm say, ngoùt ngaứo nuừng nũu. Beõn caùnh sửù noàng naứn coứn laứ sửù nghú suy, tỡm toứi moọt caõu traỷ lụứi duứ ớt thoõi nhửng phaỷi coự. Nhửng cuoỏi cuứng caõu hoỷi vaón ủeồ ủoự, nhaứ thụ baỏt lửùc Laứm sao maứ coự theồ ủaựp noồi Traờn trụỷ vụựi khoồ thụ ta thaỏy noói loứng nhaứ thụ traờn trụỷ, nhũp thụ trong khoồ thụ thay ủoồi luực 3/2 luực 2/3 linh hoaùt nhửng khoõng xuoõi thaỳng, khoõng bỡnh thửụứng, theồ hieọn taõm traùng daốn vaởt, nghú suy, tỡm toứi.=> Nỗi khắc khoải tự nhận thức về mỡnh một trỏi tim say đắm mà tỉnh tỏo, biết nghĩ, cú trỏch nhiệm trong tỡnh yờu.Con súng dưới lũng sõuCon súng trờn mặt nướcễi con súng nhớ bờNgày đờm khụng ngủ được Con soựng nhụự bụứ thao thửực “Ngaứy ủeõm khoõng nguỷ ủửụùc”. Noựi “con soựng dửụựi loứng saõu”, “con soựng treõn maởt nửụực” nhaứ thụ muoỏn noựi ủeỏn sửù toaứn dieọn->Nỗi nhớ da diết, thường trực choỏng ngợp thời gian, khụng gian và trong ý thức, tiềm thức của con người. Duứ taọn ủaựy soõng hay ngay treõn beà maởt soựng vaón chổ nhụự bụứ, thửụng bụứ. Tỡnh yeõu thửụứng ủoàng haứnh vụựi noói nhụự vaứ sửù mong ủụùi, vỡ leừ ủoự maứ trong thụ Xuaõn Quyứnh ủieàu ủoự cuừng theồ hieọn khaự roừ. Yeõu noàng naứn thỡ nhụự cuừng da dieỏt. Noói nhụự cửự doàn leõn taàng taàng lụựp lụựp nhử tửứng ủụùt soựng.c. 3 khổ tiếp: những sắc thỏi cảm xỳc của tỡnh yờu:* Nỗi nhớ và sự thủy chung (k5, 6) Noói nhụự cuỷa con soựng chớnh laứ noói nhụự cuỷa con ngửụứi, noói nhụự taàng taàng lụựp lụựp ủan xen nhau, noỏi tieỏp nhau, thoõi thuực giuùc giaừ. Noựi soựng ủeồ noựi ủeỏn noói loứng mỡnh. Nhụự nhau thụứi gian nhử daứi theõm, caỷ giaỏc nguỷ cuừng nhử chaọp chụứn: “Loứng em nhụự ủeỏn anh – Caỷ trong mụ coứn thửực”. Khoồ thụ ủửụùc vieỏt theo theồ taờng daàn, caỷm xuực trong thụ ủửụùc ủun noựng ủeỏn taọn cuứng daứo daùt, noựng boỷngTrong thụ mỡnh khi noựi veà noói nhụự Xuaõn Quyứnh cuừng ủaừ vieỏt:“Nhửừng ngaứy khoõng gaởp nhauBieồn baùc ủaàu thửụng nhụựNhửừng ngaứy khoõng gaởp nhauLoứng thuyeàn ủau raùn vụừ” (Thuyeàn vaứ Bieồn) Phaỷi noựi raống, trong tỡnh yeõu Xuaõn Quyứnh yeõu heỏt mỡnh. Yeõu cuoàng nhieọt, ủaộm say, chaựy boỷng, noàng naứn. Khoồ thụ tieỏp khaỳng ủũnh ủửụùc ủieàu ủoự:Dẫu xuụi về phương bắcDẫu ngược về phương namNơi nào em cũng nghĩHướng về anh - một phương ẹeỏn ủaõy nhaứ thụ ủaừ ủửa ra khaựi nieọm khoõng gian ủeồ noựi leõn mửực ủoọ thuỷy chung. “ Daóu xuoõi”,”Daóu ngửụùc”,”Phửụng Baộc”,”Phửụng Nam”, laứ nhửừng tửứ cuù theồ, cỏch núi sỏng tạo làm cho cõu thơ hàm sỳc, ý vị hơn ủeồ khaỳng ủũnh sửù thuỷy chung “Nơi nào em cũng nghĩHướng về anh - một phương” => trỏi tim người con gỏi đang yờu chỉ cú 1 phương duy nhất-phương cú người mỡnh yờu. Phửụng hửụựng ủaởt ra xa bao nhieõu thỡ loứng ngửụứi laùi theồ hieọn roừ sửù thuỷy chung baỏy nhieõu “Moọt phửụng”. Caõu thụ nhử moọt lụứi khaỳng ủũnh raộn roỷi, maùnh meừ dửựt khoaựt, roừ raứng. Tỡnh yeõu seừ chieỏn thaộng taỏt caỷ neỏu nhử ủoự laứ tỡnh yeõu chaõn thaọt, thuỷy chung. Lụứi thụ vang leõn nhử moọt lụứi theà nguyeọn ủoùc leõn cửự rửng rửng xuực ủoọng.Ở ngoài kia đại dương Trăm ngàn con súng đúCon nào chẳng tới bờDự muụn vời cỏch trở=> Tỡnh yờu thiết tha, nồng nàn, mónh liệt mà thủy chung, son sắt. * Khổ 7: Niềm tin vào hạnh phỳc, tương lai: Một niềm tin khụng dễ dói, ngõy thơ vỡ nú được đặt trong những thử thỏch của cuộc đời. Dửụứng nhử ủeồ khaỳng ủũnh theõm cho lụứi noựi cuỷa mỡnh nhaứ thụ ủaừ ủửa ra haứng loaùt caực daón chửựng veà thieõn nhieõn taùo vaọt. Taỏt caỷ roài seừ chieỏn thaộng neỏu coự sửù kieõn nhaón, coự sửực maùnh. Moùi vaọt roài seừ bũ chinh phuùc neỏu con ngửụứi coự yự chớ quyeỏt taõm.d. 2 khoồ cuoỏi: Soựng – khaựt voùng veà tỡnh yeõu vúnh haống: Nhaùy caỷm vụựi thụứi gian, yự thửực veà thụứi gian và những hữu hạn của cuộc đời con người gaộn vụựi nieàm lo aõu vaứ khaựt khao trong hieọn taùiCuộc đời tuy dài thếNăm thỏng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMõy vẫn bay về xa Haứng loaùt caực thửỷ thaựch ủửụùc ủửa ra “Soựng”, cuoọc ủụứi vaứ “Bieồn” roọng laứ theỏ, daứi laứ theỏ nhửng vaón bũ chinh phuùc=> dự cảm về một hạnh phỳc mong manh: ước muốn hoỏ thõn với khỏt vọng hiến dõng một cỏch trọn vẹn, mónh liệt-đem tỡnh yờu riờng hoà nhập với tỡnh yờu lớn của cuộc đời để được vĩnh hằng như “súng”Làm sao được tan raThành trăm con súng nhỏGiữa biển lớn tỡnh yờuĐể ngàn năm cũn vỗ Khoồ thụ keỏt laứ moọt ửụực muoỏn khoõn cuứng. Trong ửụực mong vaón laón chuựt baờn khoaờn cuỷa “laứm sao ủửụùc tan ra”. Moọt khaựt voùng maừnh lieọt thoỏt leõn thaứnh lụứi mong muoỏn ủửụùc, hoứa laón vụựi beồ ủụứi roọng lụựn, bửựt mỡnh ra khoỷi nhửừng nhoùc nhaốn, lo toan, tớnh toaựn ủeồ ngaọp mỡnh trong tỡnh yeõu, tuoồi treỷ ngoùt ngaứo vaứ haùnh phuực. ệụực mong toàn taùi vúnh haống treõn coừi ủụứi naứy thoõi thuực, giuùc giaừ. Lụứi thụ, yự chớ, nhũp thụ coự phaàn nhanh hụn, maùnh hụn gaỏp gaựp hụn. Baứi thụ keỏt thuực maứ lụứi thụ coứn vang voùng maừi, aứo aùt cuỷa soựng, ửụực muoỏn tung mỡnh vaứo beồ tỡnh yeõu ngaứy caứng nhieọt thaứnh. Soi mỡnh vào súng, hoỏ thõn thành súng, người phụ nữ đang yờu chõn thành bộc lộ tõm hồn mỡnh: yờu mónh liệt, chủ động, kiờu hónh nhưng thường trực nỗi khắc khoải tự nhận thức về mỡnh, về hành trỡnh hạnh phỳc trong cỏc quy luật muụn thưở của con người.3. Nột riờng của thơ Xuõn Quỳnh:Súng diễn đạt khỏt vọng tỡnh yờu như một nhu cầu tự nhận thức, khỏ phỏ cỏi tụi bản thể. Súng là bài thơ giải bày và chiờm nghiệm liờn quan đến nhón quan nữ giới (giàu trực cảm và ưa bộc bạch).Trọng tư thế chủ động, bỡnh đẳng của người phụ nữ thời hiện đại, bài thơ vẫn thể hiện được nột tõm lớ chung của người phụ nữ truyền thống.Ngheọ thuaọt Caỏu truực baứi thụ ủửụùc xaực laọp theo caỏu truực ủan xen hỡnh tửụùng: Soựng – Bụứ (khoồ 5), sau ủoự laứ Anh – Em (khoồ 3,4) roài laùi Soựng – Bụứ (khoồ 7). Lụựp lụựp soựng ủan xen nhau tụựi lui nhử vaọy, bieồn nhử laởng daàn ủi nhửụứng choó cho nhửừng suy tử cuỷa cuoọc ủụứi. Caõu tửứ ủaởc saộc: laỏy hỡnh tửụùng soựng ủeồ theồ hieọn taõm hoàn mỡnh – taõm traùng cuỷa ngửụứi con gaựi khi yeõu. Theồ thụ 5 chửừ khoõng ngaột nhũp, khoõng chaỏm caõu vụựi sửù traỷi daứi cuỷa caỷm xuực, gụùi aõm hửụỷng daùt daứo cuỷa soựng bieồn – soựng loứng. Soựng ủửụùc theồ hieọn baống hỡnh aỷnh nhaõn hoựa, aồn duù, so saựnh taứi tỡnh. ẹieọp caỏu truực caõu, ủieọp tửứ khieỏn baứi thụ coự aõm hửụỷng naựo nửực, thớch hụùp trong vieọc theồ hieọn tỡnh yeõu haờm hụỷ, ủaộm say. Toồng keỏt Qua hỡnh tửụùng soựng, treõn cụ sụỷ khaựm phaự sửù tửụng ủoàng, hoứa hụùp giửừa soựng vaứ em, baứi thụ dieón taỷ tỡnh yeõu cuỷa ngửụứi phuù nửừ thieỏt tha, noàng naứn, chung thuỷy, muoỏn vửụùt leõn thửỷ thaựch cuỷa thụứi gian vaứ sửù hửừu haùn cuỷa ủụứi ngửụứi. Tửứ ủoự thaỏy ủửụùc tỡnh yeõu laứ moọt tỡnh caỷm cao ủeùp, moọt haùnh phuực lụựn lao cuỷa con ngửụứi.