Bài giảng Ngữ văn khối 12 - Nguyễn Đình Chiểu ngôi sao sáng trong nền văn nghệ dân tộc - Phạm Văn Đồng

Nguyễn đình Chiểu ngôI sao sáng trong nền văn nghệ dân tộc -Phạm Văn Đồng-I.Tìm hiểu tiểu dẫn.Em hãy nêu những nét chính về tác giả Phạm Văn Đồng? -Phạm Văn Đồng(1906-2000) là nhà chính trị, ngoại giao tài ba đồng thời cũng là ngà giáo dục tâm huyết, nhà lí luận văn hoá văn nghệ lớn, có nhiều cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc. -Trong lĩnh vực văn học, ông có nhiều bài nói, bàI viết sâu sắc, mới mẻ về tiếng Việt và các danh nhân văn hoá như Nguyễn trãi, Nguyễn Đình Chiểu, Hồ Chí Minh Bài viết ra đời trong hoàn cảnh như thế nào? Bài “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc” là bài viết của ông được đăng trong Tạp chí Văn học số 7-1963 nhân kỉ niệm ngày mất của Nguyễn Đình Chiểu (3-7-1888).II.Đọc-hiểu văn bản1.Đọc văn bản. -Yêu cầu đọc rõ ràng ở phần viết và đọc diễn cảm các đoạn văn, thơ trích dẫn. Nhấn mạnh những ý quan trọng.2. Bố cục văn bản.Văn bản được chia làm mấy phần, gồm những luận điểm nào?Gồm 3 phần, tương ứng với 3 luận điểm lớn. Phần 1: Tác giả nêu luận điểm: phải có cách nhìn đúng đắn về NĐC và thơ văn của ông Phần 2: Tác giả nêu các luận điểm bổ sung để chứng minh cho luận điểm mở đầu. Phần 3: Đánh giá đúng vị trí của NĐC trong nền văn học dân tộc.Em có nhận xét gì về bố cục của văn bản?=>Kết cấu chặt chẽ, mạch lạc; nội dung các luận điểm logic, khoa học.III.Tìm hiểu văn bản1.Cách nhìn mới mẻ của tác giả về NĐC.Cách nhìn mới mẻ về NĐC được tác giả thể hiện thông qua hình ảnh nào trong tác phẩm, em hiểu ntn về h/a đó? -PVĐ đưa ra cách nhìn mới mẻ về NĐC thông qua hình ảnh “trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường, nhưng con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy, và càng nhìn càng thấy sáng”. ->Cách nhìn đó vừa mới mẻ,vừa đúng đắn và khoa học.Em có nhận xét gì về cách nhìn của tác giả về NĐC? ->Cách nhìn của tác giả ở đây không chỉ mới mẻ, khoa học, mà còn ý nghĩa phương pháp luận trong sự điều chỉnh và định hướng cho việc nghiên cứu và tiếp cận cuộc đời và sự nghiệp thơ văn NĐC.2.Những luận điểm bổ sung để chứng minh cho cách nhìn của tác giả.Thảo luận nhóm:Thời gian:5 phút.Câu1(Nhóm 1,2): Tác giả giúp chúng ta nhận ra điều gì trong cuộc sống và quan niệm sáng tác của nhà thơ?Câu2(Nhóm 3,4):Tác giả đánh giá như thế nào về thơ văn yêu nước của NĐC?Câu3(Nhóm 5,6):Nhóm5,6: Tác giả đánh giá như thế nào về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Lục Vân Tiên?-Cuộc sống và quan niệm sáng tác:+Về cuộc sống: Gặp nhiều khó khăn và bất hạnh nhưng ông vẫn đứng thẳng, bất hợp tác với giặc và sống theo lí tưởng “Kiến nghĩa bất vi vô dõng dã”.+Về quan niệm sáng tác: Coi thơ văn là vũ khí chiến đấu, đánh thẳng vào giặc ngoại xâm: Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà. Đối với NĐC cầm bút, viết văn làm thơ là một thiên chức và đã làm đúng thiên chức đó.-Thơ văn yêu nước của NĐC phục vụ đắc lực cho cuộc chiến đấu chống xâm lược, bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta, làm sống lại trong tâm trí của chúng ta phong trào kháng Pháp oanh liệt và bền bỉ của nhân dân Nam Bộ, tiêu biểu như Văn tế nghĩa Cần Giuộc. Đây là khúc ca những người anh hùng thất thế, nhưng vẫn hiên ngang: Sống đánh giặc, thác cũng đánh giặcmuôn kiếp nguyện được trả thù kia- Về truyện “Lục Vân Tiên”.+ nội dung: Ca ngợi chính nghĩa, đạo đức để lại những điều điều giáo huấn đáng quý trọng trong lòng quần chúng nhân dân. + nghệ thuật: Đây là một chuyện “kể”, chuyện “nói”, lối văn nôm na dễ hiểu, dễ nhớ và có thể truyền bá rộng rãi trong nhân dân.3.Vị trrí của NĐC trong nền văn học dân tộc.Tác giả đánh giá như thế nào về vị trí của NĐC trong nền văn học dân tộc?NĐC là một người chí sĩ yêu nước, một nhà thơ lớn của nước ta. Đời sống và sự nghiệp của ông là một tấm gương sáng cho hiện tại và mai sau.4. Nghệ thuật lập luận của tác giả.Em có nhận xét gì về nghệ thuật lập luận của tác giả?Nét nghệ thuật nổi bật trong bài viết là: - Kết hợp hài hoà giữa lí lẽ và tình cảm Kết hợp giữa cuộc đời và thơ văn NĐC với công cuộc chống Pháp lúc bấy giờ của nhân dân Nam Bộ.=> Nhờ vậy, bài viết rõ ràng, mạch lạc,dễ hiểu, vừa tác động đến lí trí lại thấm sâu vào tình cảm người đọc, tạo nên sức thuyết phục lớn.IV.Ghi nhớ. (SGK trang 55)V.Luyện tậpHướng dẫn làm bài tập Gợi ý làm bài:: -Phân tích rõ vì sao văn thơ NĐC không xa lạ với giới trẻ ngày nay(về nội dung và nghệ thuật). - Trên cơ sở bác bỏ quan niệm không đúng về thơ văn NĐC, xây dựng một lập luận về việc cần thiết phải học tác phẩm Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc trong nhà trường: để làm gì? Có lợi như thế nào( về mặt tư tưởng và văn học)hs tham khảo tp ở sgk ngữ văn 11.