Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 105+106: Sống chết mặc bay - Vũ Thị Thu Hà

NGỮ VĂN 7G/V: VŨ THỊ THU HÀTRƯỜNG THCS SÀI ĐỒNG NGỮ VĂN 7TIẾT 105,106SỐNG CHẾT MẶC BAYPhạm Duy TốnI. Tìm hiểu chung1. Tác giả, tác phẩma. Tác giả: là nhà văn mở đường cho nền văn xuôi quốc ngữ Việt Namb. Tác phẩm: truyện ngắn thành công nhất của Phạm Duy Tốn2. Đọc – tìm hiểu chú thích, tóm tắtDựa vào phần chú thích * trong sgk, em hãy nêu vài nét về tác giả, tác phẩm?Phạm Duy Tốn (1883-1924)I. Tìm hiểu chung1. Tác giả, tác phẩma. Tác giả: là nhà văn mở đường cho nền văn xuôi quốc ngữ Việt Namb. Tác phẩm: truyện ngắn thành công nhất của Phạm Duy Tốn2. Đọc – tìm hiểu chú thích, tóm tắtDân làng X, phủ X đang phải đối mặt với nguy cơ đê vỡ. Họ đang cố gắng hết sức để cứu con đê, bảo toàn tính mạng và cuộc sống của mình. Trong khi ấy, trong đình cao mà vững chãi, những người có trách nhiệm hộ đê là quan phủ và các chức sắc đang ăn chơi, hưởng lạc, say mê ván bài tổ tôm, lãng quên đám con dân đang cực khổ trong tình thế “ ngàn cân treo sợi tóc”. Và đúng lúc quan sung sướng vì ù ván bài to nhất cũng là lúc đê vỡ, dân chúng lâm vào cảnh “màn trời chiếu đất”, xiết bao thảm sầu.I. Tìm hiểu chung1. Tác giả, tác phẩma. Tác giả: là nhà văn mở đường cho nền văn xuôi quốc ngữ Việt Namb. Tác phẩm: truyện ngắn thành công nhất của Phạm Duy Tốn2. Đọc – tìm hiểu chú thích, tóm tắt3. Bố cục:Em hãy nêu bố cục của tác phẩm ?+ Phần 1: Từ đầu đến “Khúc đê này hỏng mất ”: Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dân.+ Phần 2: Tiếp đến “Điếu mày ” : Quan phủ cùng nha lại đánh tổ tôm khi đi hộ đê.+ Phần 3: Còn lại : Đê vỡ, nhân dân lâm vào tình cảnh thảm sầu.3 phầnI. Tìm hiểu chungII. Tìm hiểu chi tiết1. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dânCảnh đê sắp vỡ được gợi tả bằng chi tiết không gian, thời gian, địa điểm như thế nào ? a. Cảnh đê sắp vỡ+ thời gian :+ địa điểm : + không gian : + tình trạng khúc đê: + tình thế :- không khéo thì vỡ mất - gần một giờ đêm- khúc đê làng X- phủ X- trời mưa tầm tã , nước sông Nhị Hà đang lên- đã thẩm lậu Tình thế vô cùng nguy nan, khẩn cấp Tiết 105-106 : SỐNG CHẾT MẶC BAY (Phạm Duy Tốn)I. Tìm hiểu chungII. Đọc – tìm hiểu chi tiết1. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dâna. Cảnh đê sắp vỡTình thế vô cùng nguy nan, khẩn cấpb. Sự chống đỡ của người dânTrước tình cảnh đê sắp vỡ, người dân đã có những hành động gì?- Dân phu: người cuốc, người xẻng, đội đất, vác treướt như chuột- Âm thanh: huyên náo, ồn àoNhốn nháo, vất vả, mệt nhọcNhốn nháo, vất vả, mệt nhọcngày càng yếu "Nước sông Nhị Hà lên to quá", thời nước cứ cuồn cuộn ".Sức người"Sức người khó lòng địch nổi với sức trời", ngày một giảm Thế đêĐê " núng thế lắm, hai ba đoạn đã thẩm lậu "."Trời mưa tầm tã", "Mưa tầm tã trút xuống".mỗi lúc một tăngThế nướcngày càng mạnhNghệ thuật tăng cấp, đối lậpSức trờiII. Tìm hiểu chi tiết1. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dâna. Cảnh đê sắp vỡb. Sự chống đỡ của người dânEm có nhận xét gì về bức tranh trên ? NT tăng cấp, đối lập -> khung cảnh hộ đê ngoài đình rất nhốn nháo, căng thẳng, thiên tai đang từng lúc đe doạ cuộc sống của người dân.II. Tìm hiểu chi tiết1. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dân2. Hình ảnh quan lạiQuan phụ mẫu đi hộ đê đang ở đâu trước lúc đê sắp vỡ, không khí ở đó ra sao ? Địa điểm: Trên đình cao, rất vững chãi, - Không khí: Tĩnh mịch, trang nghiêmĐối lập với cảnh ngộ của dân hộ đêTheo dõi đoạn văn kể chuyện trong đình, hãy cho biết có những chuyện gì xảy raChuyện quan phủ được hầu hạChuyện quan phủ chơi tổ tôm.Chuyện quan phủ nghe tin đê vỡ.THẢO LUẬN NHÓMChuyện quan phủ được hầu hạChuyện quan phủ chơi tổ tôm.Chuyện quan phủ nghe tin đê vỡ.NHÓM 1NHÓM 2NHÓM 3- Chân dung, đồ sinh hoạt, cử chỉ- Thành phần tham dự, không khí- Thái độ, hành động Tiết 105-106 : SỐNG CHẾT MẶC BAY (Phạm Duy Tốn)I. Tìm hiểu chungII. Tìm hiểu chi tiết1. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dân2. Hình ảnh quan lạia. Cảnh quan phủ được hầu hạ- Chân dung: Uy nghi, chễm chện ngồi, tay trái dựa gối xếp, chân phải duỗi thẳng ra để cho tên người nhà quỳ ở đất mà gãi. - Đồ sinh hoạt: Có bát yến hấp đường phèn, tráp đồi mồi, trầu vàng, ống thuốc bạc, đồng hồ vàng, dao chuôi ngà.- Cử chỉ: Ngài xơi bát yến vừa xong, ngồi khểnh vuốt râu, rung đùi. Cuộc sống quan lại xa hoa, vương giả Tiết 105-106 : SỐNG CHẾT MẶC BAY (Phạm Duy Tốn)I. Tìm hiểu chungII. Tìm hiểu chi tiết1. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dân2. Hình ảnh quan lạia. Cảnh quan phủ được hầu hạb. Cảnh quan chơi tổ tôm- Thầy đề, thầy đội nhất, thầy thông nhì, chánh tổng sở tại. - Cảnh: Lúc mau, lúc khoan, ung dung êm ái, khi cười, khi nói vui vẻ. Ăn chơi, ham mê cờ bạcII. Tìm hiểu chi tiết1. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dân2. Hình ảnh quan lạia. Cảnh quan phủ được hầu hạb. Cảnh quan chơi tổ tômc. Chuyện quan nghe tin đê vỡ Thầy đề: lo sợ, run cầm cập. Quan phụ mẫu: - đổ trách nhiệm cho cấp dưới, cho dân, đe doạ cách cổ, bỏ tù.- Niềm vui của viên quan khi ù thông tôm. Hách dịch, bàng quan vô trách nhiệmCảnh quan phủ đi “ hộ đê” Cảnh người dân đang hộ đêTrời mưa mỗi lúc một nhiều. Nước sông mỗi lúc một dâng cao. Âm thanh mỗi lúc một ầm ĩ. Sức người ngày càng yếu.Nguy cơ vỡ đê và cuối cùng đã đến.Đam mê cờ bạc không chứng kiến dân hộ đê.Ván bài ù mỗi lúc một to. Đam mê ngày càng lớn Niềm vui phi nhân tính.“ ù thông tôm chi chi nảy” -> Đê vỡ.II.Tìm hiểu chi tiết1. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dân2. Hình ảnh quan lạiNêu nhận xét về hình ảnh viên quan phụ mẫu ?- Là những tên quan vô lương tâm, vô trách nhiệm, vô nhân tính. Nhận xét về nét đặc sắc nghệ thuật của đoạn văn- NT: tương phản và tăng cấp Tiết 105-106 : SỐNG CHẾT MẶC BAY (Phạm Duy Tốn)I. Tìm hiểu chungII. Tìm hiểu chi tiết1. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dân2. Hình ảnh quan lại3. Cảnh đê vỡ- Khắp mọi nơi, miền đó nước tràn lênh láng, xoáy thành vực sâu, nhà cửa trôi băng, lúa má ngập hết. - Kẻ sống không chỗ ở, kẻ chết không nơi chôn, lênh đênh mặt nước.Dân chúng rơi vào cảnh khốn cùngII. Tìm hiểu chi tiết1. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dân2. Hình ảnh quan lại3. Cảnh đê vỡIII. Tổng kếtQua phần tìm hiểu ở trên em hãy rút ra giá trị hiện thực tác phẩm?- Tố cáo bọn quan lại thời Pháp thuộc chỉ biết vơ vét, đục khoét, bỏ mặc nhân dân đói rét, lầm than1. Giá trị hiện thực2. Giá trị nhân đạo3. Giá trị nghệ thuậtQua tác phẩm tác giả đã bày tỏ tình cảm như thế nào?- Đau xót trước cảnh lầm than, chết chóc của dân. Tố cáo ,vạch trần bộ mặt bọn quan lại bằng hình tượng văn học độc đáoNhận xét sự thành công của tác giả về mặt nghệ thuật?- Tác giả đã kết hợp thành công nghệ thuật tương phản và nghệ thuật tăng cấpII. Tìm hiểu chi tiếtIII. Tổng kếtIV. Luyện tậpcâu 2 :Nét nổi bật về nghệ thuật trong tác phẩm “Sống chết mặc bay” là gì ?A. Nhân vật có nội tâm sâu sắc. B. Kết hợp 2 phép tương phản và tăng cấp C. Nghệ thuật khắc hoạ hình tượng độc đáo và lãng mạn.D. Ngôn ngữ kể chuyện hiện đại. Câu 1: Quan phụ mẫu trong tác phẩm là người thế nào?A. Có lối sống xa hoa, quyền quýB. Ham mê cờ bạcC. Hách dịch, vô lương tâmD. Tất cả các ý kiến trên NGUY CƠ VỠ ĐÊNhân dânQuan, nha lạiVất vả chống đỡ Bình thản,đánh tổ tôm ĐÊ VỠ Lâm vào cảnh khốn khổ, sầu thảmVẫn bình thản, thờ ơ trước cuộc sống lầm than của nhân dânCuộc sống lầm than, cơ cực trước thiên taiThái độ vô trách nhiệm, bỉ ổi và phi nhân tính.HƯỚNG DẪN VỀ NHÀHọc thuộc ghi nhớ Chuẩn bị bài cách làm bài văn lập luận giải thích - Tìm trong văn bản Sống chết mặc bay những câu văn trình bày theo phương thức lập luận giải thích