Bài giảng ngữ văn 6 - tiết 101: Hoán dụ

T « h o µ i ® o µ n g i á i 1. 2. 3. 4. 5. 6. D U Y K H ¸ N M I N H H ô £ N G U Y Ô N T U ¢ N T ¹ D U Y A N H H O ¸ N D ô I - Ho¸n dô lµ g× ? xÐt vÝ dô sau : ¸o n©u liÒn víi ¸o xanh N«ng th«n cïng víi thÞ thµnh ®øng lªn . ( Tè H÷u ) Ho¸n dô lµ gäi tªn , sù vËt , hiÖn t­îng kh¸i niÖm b»ng tªn cña mét sù vËt , hiÖn t­îng , kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã ng­êi n«ng d©n ng­êi c«ng nh©n nh÷ng ng­êi sèng ë n«ng th«n nh÷ng ng­êi sèng ë thµnh thÞ ng÷ v¨n 6 . tiÕt 101: Ho¸n dô ¸o n©u ¸o xanh N«ng th«n thÞ thµnh a b Tõ a nghÜ ®Õn b : dùa trªn quan hÖ gÇn gòi ho¸n dô Bµi tËp nhanh .T×m phÐp ho¸n dô trong c©u th¬ sau : Em ®· sèng bëi v× em ®· th¾ng C¶ n­íc bªn em, quanh gi­êng nÖm tr¾ng . ( Tè H÷u ) C¶ n­íc nh»m t¨ng søc, h×nh , gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t I - Ho¸n dô lµ g× ? xÐt vÝ dô sau : ¸o n©u liÒn víi ¸o xanh N«ng th«n cïng víi thÞ thµnh ®øng lªn . ( Tè H÷u ) Ho¸n dô lµ gäi tªn , sù vËt , hiÖn t­îng kh¸i niÖm b»ng tªn cña mét sù vËt , hiÖn t­îng , kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã TÊt c¶ n«ng d©n ë n«ng th«n vµ c«ng nh©n ë c¸c thµnh phè ®Òu ®øng lªn . Ng¾n gän , giµu h×nh ¶nh , nªu bËt ®­îc ®Æc ®iÓm cña nh÷ng ng­êi ®­îc nãi ®Õn chØ th«ng b¸o sù kiÖn Ghi nhí ng÷ v¨n 6 . tiÕt 101: Ho¸n dô I - Ho¸n dô lµ g× ? Ii – c¸c kiÓu Ho¸n dô XÐt c¸c vÝ dô sau : a) Bµn tay ta lµm nªn tÊt c¶ Cã søc ng­êi sái ®¸ còng thµnh c¬m . (Hoµng Trung Th«ng) Bµn tay ta LÊy mét bé phËn ®Ó gäi toµn thÓ - LÊy mét bé phËn ®Ó gäi toµn thÓ b)Göi miÒn B¾c lßng miÒn Nam chung thuû §ang x«ng lªn chèng MÜ tuyÕn ®Çu . (Lª Anh Xu©n) miÒn B¾c miÒn Nam LÊy vËt chøa ®ùng ®Ó gäi vËt bÞ chøa ®ùng - LÊy vËt chøa ®ùng ®Ó gäi vËt bÞ chøa ®ùng con ng­êi (bé phËn) (toµn thÓ) (vËt chøa ®ùng) (vËt bÞ chøa ®ùng) nh÷ng ng­êi sèng ë miÒn B¾c (vËt chøa ®ùng) nh÷ng ng­êi sèng ë miÒn Nam (vËt bÞ chøa ®ùng) ng÷ v¨n 6 . tiÕt 101: Ho¸n dô I - Ho¸n dô lµ g× ? Ii – c¸c kiÓu Ho¸n dô c) Ngµy HuÕ ®æ m¸u Chó Hµ Néi vÒ T×nh cê chó ch¸u GÆp nhau Hµng BÌ . (Tè H÷u) §æ m¸u (dÊu hiÖu chiÕn tranh) ChiÕn tranh LÊy dÊu hiÖu cña sù vËt ®Ó gäi sù vËt - LÊy dÊu hiÖu cña sù vËt ®Ó gäi sù vËt d) Mét c©y lµm ch¼ng nªn non Ba c©y chôm l¹i nªn hßn nói cao . Mét (cô thÓ) Ba Sè Ýt Sè nhiÒu (trõu t­îng) LÊy c¸i cô thÓ ®Ó gäi c¸i trõu t­îng - LÊy c¸i cô thÓ ®Ó gäi c¸i trõu t­îng - LÊy mét bé phËn ®Ó gäi toµn thÓ - LÊy vËt chøa ®ùng ®Ó gäi vËt bÞ chøa ®ùng Ghi nhí (Ca dao) ng÷ v¨n 6 . tiÕt 101: Ho¸n dô I - Ho¸n dô lµ g× ? Ii – c¸c kiÓu Ho¸n dô - LÊy dÊu hiÖu cña sù vËt ®Ó gäi sù vËt - LÊy c¸i cô thÓ ®Ó gäi c¸i trõu t­îng - LÊy mét bé phËn ®Ó gäi toµn thÓ - LÊy vËt chøa ®ùng ®Ó gäi vËt bÞ chøa ®ùng Ghi nhí IiI– LUYÖN TËP 1.ChØ ra phÐp ho¸n dô trong nh÷ng c©u th¬, c©u v¨n sau vµ cho biÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c sù vËt trong mçi phÐp ho¸n dô lµ g× a) Lµng xãm ta x­a kia lam lò quanh n¨m mµ vÉn quanh n¨m ®ãi r¸ch . Lµng xãm ta ngµy nay bèn mïa nhén nhÞp c¶nh lµm ¨n tËp thÓ . (Hå ChÝ Minh) Lµng xãm - ng­êi n«ng d©n (Quan hÖ gi÷a vËt chøa ®ùng víi vËt bÞ chøa ®ùng) b) V× lîi Ých m­êi n¨m ph¶i trång c©y V× lîi Ých tr¨m n¨m ph¶i trång ng­êi (Hå ChÝ Minh) M­ßi n¨m - thêi gian tr­íc m¾t Tr¨m n¨m - thêi gian l©u dµi (Quan hÖ gi÷a c¸i cô thÓ víi c¸i trõu t­îng) c) ¸o chµm ®­a buæi ph©n li CÇm tay nhau biÕt nãi g× h«m nay (Tè H÷u) ¸o chµm - ng­êi ViÖt B¾c (quan hÖ gi÷a dÊu hiÖu cña sù vËt víi sù vËt) d) V× sao? Tr¸i §Êt nÆng ©n t×nh Nh¾c m·i tªn ng­êi : Hå ChÝ Minh (Tè H÷u) ng÷ v¨n 6 . tiÕt 101: Ho¸n dô I - Ho¸n dô lµ g× ? Ii – c¸c kiÓu Ho¸n dô - LÊy dÊu hiÖu cña sù vËt ®Ó gäi sù vËt - LÊy c¸i cô thÓ ®Ó gäi c¸i trõu t­îng - LÊy mét bé phËn ®Ó gäi toµn thÓ - LÊy vËt chøa ®ùng ®Ó gäi vËt bÞ chøa ®ùng Ghi nhí IiI– LUYÖN TËP 2. Nèi cét A víi cét B cho phï hîp ng÷ v¨n 6 . tiÕt 101: Ho¸n dô I - Ho¸n dô lµ g× ? Ii – c¸c kiÓu Ho¸n dô IiI– LUYÖN TËP 3. H·y ®iÒn tõ thÝch hîp(ho¸n dô , Èn dô) vµo chç chÊm trong b¶ng so s¸nh sau : Èn dô Ho¸n dô 2. Nèi cét A víi cét B cho phï hîp mÆt trêi Må h«i ng÷ v¨n 6 . tiÕt 101: Ho¸n dô I - Ho¸n dô lµ g× ? Ii – c¸c kiÓu Ho¸n dô IiI– LUYÖN TËP H­íng dÉn vÒ nhµ Lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n ®Ò tµi tù chän trong ®ã cã sö dông ho¸n dô ChuÈn bÞ bµi : TËp lµm th¬ bèn ch÷ ng÷ v¨n 6 . tiÕt 101: Ho¸n dô KÝnh Chóc c¸c thÇy c« gi¸o m¹nh khoÎ H¹nh phóc thµnh ®¹t! Chóc C¸c em häc sinh! Ch¨m ngoan häc giái HÑn gÆp l¹i!