Bài giảng Ngữ văn 10 - Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ

1. Cảnh nô lệ của Mtao Mxây theo Đam San có ý nghĩa gì? A. Thể hiện sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi và khát vọng của cá nhân người anh hùng. B. Thể hiện sự thống nhất giữa quyền lợi, khát vọng của cá nhân người anh hùng với quyền lợi, khát vọng của cộng đồng. C. Thể hiện sự thống nhất giữa quyền lợi và khát vọng của cộng đồng. D. Thể hiện sự thống nhất giữa quyền lợi, khát vọng của người anh hùng với cộng đồng, biểu hiện của ý thức dân tộc.kiÓm tra bµi cò2. Cảnh các tù trưởng khác đến ăn mừng chiến thắng của Đam San như ăn mừng chiến thắng của họ chứng tỏ: A. Người anh hùng sử thi được toàn thể cộng đồng suy tôn. B. Người anh hùng sử thi làm bá chủ của các cộng đồng. C. Người anh hùng sử thi thu phục được các bộ tộc khác. D. Người anh hùng sử thi được các bộ tộc khác xem như chỗ dựa để có lúc cầu cứu.kiÓm tra bµi cò3. Tác giả dân gian dành nhiều câu miêu tả chiến thắng hơn cảnh đổ máu trong giao tranh là vì: A. Họ không có mặt ở đó vì bận lao động sản xuất. B. Họ không am hiểu cách giao chiến giữa hai tù trưởng. C. Họ xem trọng cuộc sống thịnh vượng no đủ, sự lớn mạnh của cộng đồng. D. Họ không xem trọng cuộc giao tranh vì họ biết chắc tù trưởng của họ sẽ thắng.kiÓm tra bµi cò4. Đọc đoạn văn sau: Bắp chân chàng to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy.Biện pháp tu từ được dùng là: A. Biện pháp so sánh B. Biện pháp phóng đại C. Biện pháp nhân hóa D. Biện pháp so sánh và phóng đạikiÓm tra bµi cò( truyÒn thuyÕt)TruyÖn an d¦¥ng v¦¥ng vµ mÞ ch©u - träng thuûv¨n b¶nTHPT ĐA KIAGVBM: NGUYỄN VĂN SINHLỚP 10QUẦN THỂ DI TÍCH CỔ LOAPhần Tiểu dẫn trong sách giáo khoa trình bày những nội dung nào? Tóm tắt?CÂU HỎI THẢO LUẬN1. Thể loại truyền thuyết:Đặc trưng Giá trị và ý nghĩa Môi trường - Tự sự, văn xuôi Phản ánh lịch sử Có yếu tố thần kì, hư cấu, tưởng tượng Thể hiện ý thức lịch sử của nhân dân- Hình tượng nghệ thuật đặc sắc.- Nhuốm màu thần kì lẫn cảm xúc đời thường.- Là những bài học lịch sử.- Minh giải cho các lễ hộiGắn với lễ hội, tín ngưỡng dân gianI. Tìm hiểu chung:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)Câu hỏi thảo luận:- Do đâu có truyền thuyết này?- Truyện có thể chia thành mấy phần?- Em hãy tóm tắt các tình tiết chính của truyện?truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)I. Tìm hiểu chung: - Cụm di tích lịch sử thành Cổ Loa. - Trích Truyện Rùa Vàng – Lĩnh Nam Chích Quái ( TK.XV)BẢN ĐỒ LOA THÀNH2. Xuất xứ:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)I. Tìm hiểu chung:3. Bố cục:4.Tóm tắt cốt truyện:Xây thành, chế nỏMất cảnh giác, mất nỏ thầnChiến tranh lần 2, kết cục bi thảm của An Dương Vương Kết cục bi thảm của Trọng Thủy.Từ đầu ..xin hòa : ADV xây thành, chế nỏ giữ nước.Tiếp theo.. đi xuống biển: Bi kịch nước mất nhà tanPhần còn lại: Hình ảnh Ngọc trai-giếng nước - thái độ của dân gian đối với Mị Châu.truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)II. ĐỌC - HIỂU:1. An Dương Vương xây thành, chế nỏ giữ nước:a. Quá trình xây thành:- Hễ đắp tới đâu lại lở tới đấy;- Lập đàn trai giới;- Cầu đảo bách thần. Những khó khăn chồng chất cho ta thấy ý chí và quyết tâm của nhà vua trong việc xây thành giữ nước.- Quá trình xây thành giữ nước của An Dương Vương được miêu tả như thế nào?- Những chi tiết ấy cho ta hiểu gì về ý chí và quyết tâm của An Dương Vương?Sau lễ cầu đảo của An Dương Vương, có điều gì xảy ra?-> Nhờ cụ già mách bảo, được sứ Thanh Giang giúp đỡ, thành xây nửa tháng thì xong. =>Gặp muôn vàn khó khăn nhưng hoàn thành mĩ mãn.truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt) + An Dương Vương được thần linh giúp đỡ vì An Dương Vương đã có ý thức đề cao cảnh giác lo xây thành chuẩn bị vũ khí từ khi giặc chưa đến. + Tưởng tượng ra sự giúp đỡ của thần linh phải chăng chính là cách để nhân dân ta ca ngợi nhà vua, tự hào về chiến công xây thành chế nỏ đánh thắng giặc ngoại xâm của dân tộc. + Sự giúp đỡ thần kì của thần linh được đưa vào để: - Lí tưởng hóa việc xây thành - Khẳng định tổ tiên cha ông đời trước luôn ngầm giúp đỡ con cháu đời sau. Con cháu nhờ cha ông mà trở nên hiển hách. Cha ông nhờ con cháu mà càng rạng rỡ anh hùng. Đây cũng là nét đẹp truyền thống của dân tộc Việt Nam+ Dựng nước là một việc gian nan vất vả. Nhân dân muốn ca ngợi công lao của nhà vua (Tìm mọi cách để xây thành)Theo em vì sao An Dương Vương được thần linh giúp đỡ? Ý nghĩa hiện thực ẩn chứa đằng sau chi tiết ấy?Thái độ của nhân dân với An Dương Vương ?a. Quá trình xây thành:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)Nhà vua cảm tạ Rùa Vàng và băn khoăn: “Nếu có giặc” ->Đó là ý thức của người đứng đầu đất nước, bởi lẽ:- Dựng nước đã khó, giữ nước còn khó hơn- Dựng nước phải đi liền với giữ nước.Xây thành xong An Dương Vương nói gì với Rùa Vàng? Ý nghĩa của chi tiết này?b. Quá trình chế nỏ: => Muốn giữ nước phải có vũ khí tối tân và tinh thần cảnh giác cao độ. Mất cảnh giác, tự bằng lòng với chính mình sẽ dẫn đến họa mất nước.truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)+ Vô tình: gả con gái là Mị Châu cho con trai Triệu Đà+ Mất cảnh giác: (giặc đến) - Cậy có nỏ thần - Điềm nhiên ngồi đánh cờ - Lẫy thần đã mất: bỏ chạy->Bi kịch: mất nước2. Bị kịch nước mất, nhà tan:Thuật lại diễn biến dẫn đến bi kịch nước mất nhà tan của An Dương Vương?+ Giặc đuổi: cùng đường, kêu sứ Thanh Giang - Quay lại chém Mị Châu - Đi xuống biển->Bi kịch: nhà tan a. Diễn biến:II. ĐỌC - HIỂU:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt) b. Nguyên nhân mất nước:- Vua vô tình gả con gái là Mị Châu cho con trai Đà là Trọng Thủy và cho ở rể;- Mị Châu cả tin nghe Trọng Thủy dỗ cho xem nỏ thần-> nỏ thần bị đánh tráo;- Triệu Đà cất binh sang đánh nước ta;- Vua cậy có nỏ thần vẫn điềm nhiên ngồi đánh cờ;- Quân Đà tiến sát đến, nỏ thần đã mất, vua bỏ chạy.->An Dương Vương đã ngủ quên trên chiến thắng, lơ là mất cảnh giác đã vô tình để kẻ thù lọt vào làm nội gián, lại còn ỷ lại vào vũ khí tốt mà không phòng bị, chủ quan khinh địch.Nêu nguyên nhân của bi kịch nước nhà tan?Em có suy nghĩ gì về nguyên nhân này?2. Bị kịch nước mất, nhà tan:II. ĐỌC - HIỂU:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)- Xây thành kiên cố;- Băn khoăn tìm cách giữ nước; Sai Cao Lỗ làm nỏ; Đánh thắng giặc.Liệt kê chi tiếtThái độ, tình cảm của nhân dân - ADV được thần linh giúp đỡ vì có ý thức đề cao cảnh giác, biết trọng hiền tài. - Tưởng tượng hình ảnh thần linh để ca ngợi, tự hào.- Gả con gái cho kẻ thù, không nghe lời khuyên của Cao Lỗ.- Khinh địch. - Tự tay chém đầu con gái. - Cầm sừng tê đi xuống biển - Nghiêm khắc phê phán thái độ mất cảnh giác, khinh địch, xa rời nhân dân- Trân trọng hành động dũng cảm của nhà vua. Giải thích lí do mất nước, xoa dịu nỗi đau mất nước.PHIẾU HỌC TẬP - Liệt kê những chi tiết kể công trạng của ADV trong việc giữ nước?- Thái độ, tình cảm của nhân dân trước những việc làm của nhà vua?- Chỉ ra những sai lầm và cách sửa chữa của vua ADV?- Dân gian tỏ thái độ gì khi kể những sự việc này?Sai lầm:Sửa chữa sai lầm:Công trạng: 2. Bị kịch nước mất, nhà tan:II. ĐỌC - HIỂU:* Rùa vàng là hiện thân của trí tuệ sáng suốt’ là tiếng nói đúng đắn mạnh mẽ của cha ông đối với những kẻ phạm tội làm lộ bí mật quốc gia, đẩy dân tộc đến thảm họa mất nước.* An Dương Vương theo Rùa vàng -> khẳng định: - Nhà vua là người có công dựng nước. - Phút khó khăn nhất, nhà vua vẫn đứng trên lợi ích dân tộc, quốc gia => Trong lòng nhân dân An Dương Vương không chết mà bước vào thế giới vĩnh hằng của thần linh.Trong tấn bi kịch này, ta lại thấy sự xuất hiện của Rùa Vàng. Theo em, chi tiết sáng tạo này có ý nghĩa gì?Sau khi chém Mị Châu, An Dương Vương theo Rùa Vàng xuống biển. Quan điểm của nhân dân đối với nhà vua thể hiện qua chi tiết này?2. Bị kịch nước mất, nhà tan:II. ĐỌC - HIỂU:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)+ Vô tình: Cho Trọng Thủy xem nỏ thần+ Ngây thơ: Hẹn đánh dấu lông ngỗng+ Giặc đến: Bỏ chạy cùng cha -> Nước mất+ Bị kết tội là giặc : “Kẻ nào”+ Bị cha chém đầu -> Nhà tanMị Châu ngây thơ cả tin, vô tình tiếp tay cho kẻ thù.- Quá tin và yêu chồng nên để Trọng Thủy lấy được nỏ thần.- Đánh dấu đường để Trọng Thuỷ tìm ra được hai cha con.Hãy đánh giá những hành động của Mị Châu?Chỉ ra nguyên nhân bi kịch của Mị Châu?Qua đó, em thấy Mị Châu là người như thế nào?3. Hình ảnh Ngọc Trai – Giếng nước - Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy):a) Bi kịch của Mị Châu :II. ĐỌC - HIỂU:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt) * Mị Châu hoá thân thành những hình tượng nào (Số phận của Mị Châu)? * Phát hiện nét nghệ thuật độc đáo trong hình ảnh hoá thân của nhân vật Mị Châu?* Hình ảnh hoá thân của Mị Châu thể hiện thái độ gì của nhân dân?3. Hình ảnh Ngọc Trai – Giếng nước - Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy):b) Hình ảnh Ngọc Trai – Nước Giếng:II. ĐỌC - HIỂU:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)Số phận của Mị ChâuNét độc đáo về nghệ thuậtThái độ của nhân dân Máu ngọc trai, Xác ngọc thạch. Thủ pháp truyền thống Nét sáng tạo: hóa thân hai mặt (hóa thân, phân thân) Bao dung, thông cảm. Phê phán nghiêm khắc: hình phạt cho những ai quên nghĩa vụ với Tổ quốcPHIẾU HỌC TẬP 3. Hình ảnh Ngọc Trai – Giếng nước - Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy):b) Hình ảnh Ngọc Trai – Nước Giếng:II. ĐỌC - HIỂU:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)Sáng tạo hình ảnh Ngọc trai – Giếng nước nhân dân muốn khẳng định điều gì?truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)3.Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy)GIẾNG NGỌCb) Hình ảnh Ngọc Trai – Nước Giếng:II. ĐỌC - HIỂU:a) Hình ảnh Ngọc Trai – Nước Giếng:Mị Châu khấn nguyện thành châu ngọcLòng hối hận của Trọng Thủy hòa trong giếng nướcNgọc rửa trong nước giếng càng sáng đẹp hơnNGỌC TRAI – NƯỚC GIẾNG truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)Hình ảnh có vẻ đẹp toàn mĩ, thể hiện thái độ cảm thông, bao dung của nhân dân đối với Mị Châu.3. Hình ảnh Ngọc Trai – Giếng nước - Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy):II. ĐỌC - HIỂU:CÂU HỎI THẢO LUẬNc) Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy):truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)II. ĐỌC - HIỂU:THEO EM CHI TIẾT NGỌC TRAI – NƯỚC GIẾNG CÓ PHẢI HÌNH ẢNH KHẲNG ĐỊNH TÌNH YÊU THUỶ CHUNG KHÔNG?* Chi tiết Ngọc Trai – Nước Giếng không phải hình ảnh khẳng định tình yêu chung thủy vì: - Người dân Âu Lạc mất nước không ai lại ngợi ca người gây ra thảm họa mất nước. - Hình ảnh Ngọc Trai – Nước Giếng là một sáng tạo nghệ thuật đẹp tới mức hoàn mĩ nhưng nó không giành để ca ngợi mối tình Mị Châu – Trọng Thủy. Vì Trọng Thủy đã lừa dối gây nên cái chết của An Dương Vương và Mị Châu, hắn phải tìm đến cái chết trong ân hận. Ngọc trai – Giếng nước là hình ảnh thể hiện oan tình của Mị Châu được hóa giải. Đồng thời cho thấy thái độ bao dung, vị tha của nhân dân đối với Mị Châu. Mị Châu vừa đáng thương lại vừa đáng trách: * Đáng thương: - Quá ngây thơ, thật thà, trong sáng. - Quá tin và yêu chồng “Trái tim nhầm chỗ để trên đầu” * Đáng trách: + Nỏ thần thuộc tài sản bí mật quốc gia. Mị Châu đã tiết lộ bí mật quốc gia, gây ra thảm họa mất nước. Nàng phải đền tội là đúng. + Đành rằng tình cảm vợ chồng là gắn bó, nhưng cái riêng phải đặt dưới cái chung, vì đó là vận mệnh của Quốc gia, của dân tộc. + Nước mất nhà sẽ tan. Việc làm của Mị Châu đã là một bài học quá đắt về tinh thần cảnh giác mà người xưa muốn gửi lại.Theo em Mị Châu đáng thương hay đáng trách?c) Thái độ của nhân dân (trước tấn thảm kịch ấy):truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)II. ĐỌC - HIỂU:4) Ý nghĩa văn bản: Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy giải thích nguyên nhân việc mất nước Âu Lạc và nêu bài học lịch sử về việc giữ nước, tinh thần cảnh giác với kẻ thù, cùng cách xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa riêng với chung, nhà với nước, cá nhân với cộng đồng.truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)II. ĐỌC - HIỂU:Cốt lõi lịch sửChi tiết thần kìÝ nghĩa Nước Âu Lạc Thành Cổ Loa Vũ khí mạnh Nước rơi vào tay Triệu Đà. Rùa Vàng Nỏ thần Mị Châu hóa thân Hồn Trọng Thủy hòa vào nước giếngTôn vinh dân tộc, hạ thấp kẻ thùIII- CỦNG CỐ:Em hãy chỉ ra những đặc điểm của truyền thuyết trong truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng ThủyPHIẾU HỌC TẬP truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)* Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy là cách giải thích của cha ông về việc mất nước Âu Lạc.* Bài học về tinh thần cảnh giác với kẻ thù.* Phải biết xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa riêng với chung, giữa nhà với nước, giữa cá nhân với cộng đồng.Giá như trên đời còn có một Mị ChâuVừa say đắm yêu thương, vừa luôn luôn cảnh giác!Không sơ hở mắc lừa mẹo giặc,Một Mị Châu như ta vẫn hằng mơ!...Anh cũng như em đều muốn nhắc Mị ChâuĐời còn giặc xin đừng quên cảnh giácNhưng nhắc sao được hai ngàn năm trướcNên em ơi ta đành tự nhắc mìnhTheo em sau khi tìm hiểu xong văn bản này ta rút ra được những bài học gì?truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)III- CỦNG CỐ:* Chọn đáp án đúng trong các câu sau:1. Theo quan niệm của dân gian, An Dương Vương được thần linh giúp đỡ vì: A. An Dương Vương là vua. B. An Dương Vương không biết xây thành. C. An Dương Vương là một vị thần. D. An Dương Vương có ý thức với sự an nguy của đất nước. 2. Qua hình ảnh của Mị Châu, dân gian biểu hiện thái độ gì? A. Cho rằng nàng vô tội. B. Cho rằng tội của nàng không đáng bị lên án. C. Cho rằng nàng là người ngây thơ, trong sáng, nặng tình riêng cho nên vô tình phạm tội tiếp tay cho giặc, cần được bao dung nhưng vẫn phải chịu hình phạt xứng đáng. D. Cho rằng nàng là người trung hiếu nhưng bị lừa dối. 3. Hình ảnh ngọc trai – nước giếng có ý nghĩa gì? A. Sự nghiêm khắc nhưng bao dung của nhân dân, chứng thực cho tấm lòng trong sáng của Mị Châu. B. Sự nghiêm khắc nhưng bao dung của nhân dân, chứng nhận nỗi ân hận và mong muốn hoá giải tội lỗi của Trọng Thuỷ. C. Ca ngợi mối tình Mị Châu – Trọng Thuỷ. D. Cả A và B đều đúng.III. CỦNG CỐtruyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)+ Luyện tập các bài trang 43.+ Học bài theo các câu hỏi hướng dẫn học bài và suy nghĩ thêm theo gợi ý trong phần củng cố.+ Chuẩn bị Lập dàn ý bài văn tự sự. + Kể tóm tắt cốt truyện; Học thuộc Ý nghĩa VBdÆn dß:truyÖn an d¦¥NG v¦¥NG vµ mÞ ch©u - träng thuû.( truyÒn thuyÕt)