Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 10 - Đọc văn Bình ngô đại cáo - Nguyễn Trãi

Đọc văn BÌNH NGÔ ĐẠI CÁO - Nguyễn Trãi - I. Cuộc đời II. Sự nghiệp thơ văn 1. Những tác phẩm chính 2. Văn chính luận 3. Thơ trữ tình III. Kết luận 1380 - 1442Phần I: Tác giả Nguyễn TrãiI. Cuộc đời - Bình Ngô đại cáo - Phần I: Tác giả Nguyễn TrãiNăm sinh, năm mất, tên hiệuỨc Trai(1380- 1442)Gia đìnhTuổi thơCó truyền thống lớn: yêu nước, khoa bảng, văn họcMẹ mất/ ông ngoại qua đời14401407 -> 1427142814391464Kháng chiến chống Minh, dâng Bình Ngô sách, viết Quân trung từ mệnh tập, làm chức Thừa chỉViết Cáo bình NgôVề ở ẩn tại Côn SơnLại ra phò vua giúp nước 1442Vụ án Lệ Chi Viên: tru di tam tộcVua Lê Thánh Tông minh oan: Ức Trai tâm thượng quang Khuê tảo1980UNESCO công nhận là danh nhân văn hóa thế giớiQuân Minh xâm lược nước ta- Khởi nghĩa Lam SơnI. Cuộc đờiCâu hỏi Theo em, giai đoạn nào trong cuộc đời Nguyễn Trãi đã tạo nên bước chuyển biến lớn để Nguyễn Trãi trở thành anh hùng dân tộc, nhân vật lịch sử kiệt xuất ? I. Cuộc đời - Bình Ngô đại cáo - Phần I: Tác giả Nguyễn Trãi Có nhiều thăng trầm gắn liền với lịch sử dân tộc . Một đời tận hiến cho dân tộc Nguyễn Trãi là một nhân vật lịch sử kiệt xuất (Kết tinh tài năng nhiều mặt) . Một bậc anh hùng dân tộc, một nhà văn hoá lớn Nguyễn Trãi là người chịu oan khiên thảm khốc nhất trong lịch sử trung đại Việt NamCuộc đời Sự nghiệp sáng tác - Bình Ngô đại cáo - Phần I: Tác giả Nguyễn TrãiII. Sự nghiệp sáng tácNhững tác phẩm chínhQuân sự - ngoại giao Lịch sử Địa lí Thơ ca Loại hìnhChữ HánChữ NômChính trị - Lịch sửNhận xét: Số lượng lớn, xuất sắc ở nhiều thể loại => Kết tinh tài năng nhiều mặtBình Ngô đại cáoQuân trung từ mệnh tậpLam Sơn thực lục Băng Hồ di sự lục Văn bia Vĩnh LăngDư địa chíỨc Trai thi tậpQuốc âm thi tậpII. Sự nghiệp sáng tác 1. Những tác phẩm chính 2. Văn chính luận 2. Văn chính luậnViệc nhân nghĩa cốt ở yên dânQuân điếu phạt trước lo trừ bạoNhư nước Đại Việt ta từ trước Vốn xưng nền văn hiến đã lâu.......Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời xây nền độc lậpCùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên làm đế một phươngEm hãy chỉ ra những tư tưởng lớn được thể hiện trong đoạn văn bản này?Tư tưởng Nhân nghĩaTư tưởng Độc lập dân tộc.2. Văn chính luận Nay ta suy tính hộ các ông thì cớ bại vong có sáu! Nước lụt mênh mông, tường rào đổ lở, lương cỏ thiếu thốn, ngựa chết quân ốm; bại vong đó là một! Xưa Đường Thái Tông bắt Kiến Đức và Thế Sung phải ra hàng; nay bao nhiêu cửa quan hiểm trở đều có binh tướng đồn đóng, viện binh đến, tất nhiên bị bại, viện binh đã bại, các ông còn trốn đằng trời; bại vong đó là hai! Nước ông binh khỏe ngựa béo, nay còn để ở miền Bắc để phòng thủ quân Nguyên, không rỗi đâu ra nhìn sang nước Nam được; bại vong đó là ba! Can qua liên miên, chinh phạt không nghỉ, người sống chẳng yên, nhao nhao thất vọng; bại vong đó là bốn! Gian thần chuyên chính, chúa yếu trị vì, xương thịt hại nhau, “gia đình sinh biến”; bại vong đó là năm! Nay ta dấy nghĩa quân trên dưới đồng lòng, anh hùng tận lực, quân lính càng luyện, khí giới càng tinh, vừa cày ruộng vừa đánh giặc, trong thành quân sĩ mỏi mệt, tự chuốc diệt vong; bại vong đó là sáu! ( Trích Thư dụ Vương Thông lần nữa - Quân trung từ mệnh tập)Lập luận sắc sảo, khúc chiết 2. Văn chính luận Nhận xét:Số lượng lớn, ý nghĩa lịch sử đặc biệtChứa đựng những tư tưởng lớn lao vượt tầm thời đạiĐạt đến trình độ nghệ thuật chính luận mẫu mựcNguyễn Trãi – nhà văn chính luận kiệt xuấtNhững ý kiến về giá trị văn chương chính luận của Nguyễn Trãi“Văn chương chính luận có truyền thống vững chắc trước Nguyễn Trãi. Nhưng Nguyễn Trãi là người đưa văn chương chính luận đến một trình độ bậc cao” – Đinh Gia Khánh “Quân trung từ mệnh tập là đỉnh cao của dòng văn học luận chiến ngoại giao chống xâm lược” - Nguyễn Huệ Chi“Toàn bộ tập văn sắc sảo này như một cái thòng lọng vô hình mà mỗi bức thư là một cái nút” – Bùi Văn Nguyên“Nguyễn Trãi là nhà văn chính luận kiệt xuất có ý thức tự giác dùng văn chương phục vụ cho mục đích chính trị” – Bùi Duy TânII. Sự nghiệp sáng tácNhững tác phẩm chính Văn chính luận 3. Thơ trữ tình“Hai tập thơ “Ức Trai thi tập” và “Quốc âm thi tập” ghi lại trung thực hình ảnh Nguyễn Trãi vừa là người anh hùng vĩ đại vừa là con nguời trần thế ”3.Thơ trữ tình a. Chân dung một bậc anh hùng Bui một tấc lòng ưu ái cũ Đêm ngày cuồn cuộn nước triều đông. Còn một tấc lòng âu việc nước Đêm đêm thức nhẵn nẻo sơ chung Tóc nên bạc bởi lòng ái ưuTrừ độc, trừ tham, trừ bạo ngượcCó nhân, có chí , có anh hùng Chớ cậy sang mà ép nề,Lời chẳng phải vưỡn không nghe. Ung dung cứ nói điều ta thíchUốn gối theo đời không thể vâng. Vườn quỳnh dầu có chim hótCõi trần có trúc đứng ngăn- Hoa liễu chiều xuân cũng hữu tình / Ưa mi vì bởi tiết mi thanh Nhân nghĩa, yêu nước, thương dânPhẩm chất ngay thẳng, cứng cỏi.II. Sự nghiệp thơ vănNhững tác phẩm chínhVăn chính luậnThơ trữ tình a. Chân dung một bậc anh hùng vĩ đại b. Con người trần thế nhất trần gian3. Thơ trữ tìnha. Chân dung một bậc anh hùng vĩ đạib. Con người trần thế nhất trần gian Phượng những tiếc cao diều hãy liệngHoa thường hay héo cỏ thường tươi Miệng thế nhọn hơn chông mác nhọnLòng người quanh những nước non quanh- Ngoài chưng mọi chốn đều thông hết Bui một lòng người cực hiểm thay- Đã biết cửa quyền nhiều hiểm hóc Cho hay đường lợi cực quanh co .. Buốt xót trước những nghịch cảnh của cuộc sống, trước nhân tình thế thái. Những trải nghiệm đau đớn về cuộc đời * Nguyễn Trãi đau nỗi đau con người 3. Thơ trữ tìnha. Chân dung một bậc anh hùng vĩ đạib. Con người trần thế nhất trần gian - Nguyễn Trãi đau nỗi đau của con người - Nguyễn Trãi yêu tình yêu của con ngườiTình yêu thiên nhiên + Nghĩa vua tôi, tình cha con, bạn bè + Tình yêu quê hương - Kình ngạc băm vằm non mấy khúc Giáo gươm chìm gãy bãi bao tầng - Cửa biển có non tiên - Nước biếc, non xanh thuyền gối bãi Đêm thanh, nguyệt bạc, khách lên lầu- Hái cúc ương lan hương bén áo Tìm mai đạp nguyệt tuyết xâm khăn Thiªn nhiªn trong th¬ NguyÔn Tr·i hiÖn lªn víi những vÎ ®Ñp tiªu biÓu nµo? Thiªn nhiªn bình dÞ, méc m¹c Thiªn nhiªn thanh cao, ­íc lÖ Thiªn nhiªn hïng vÜ, mÜ lÖTình yªu thiªn nhiªn- Cây rợp chồi cành, chim kết tổ Ao quang mấu ấu, cá nên bầy - Ao quan thả gửi đôi bè muốngĐất bụt ương nhờ một lảnh mùng_Tả lòng thanh vị núc nác Vun đất ải lảnh mồng tơi3. Thơ trữ tìnha. Chân dung một bậc anh hùng vĩ đạib. Con người trần thế nhất trần gian - Nguyễn Trãi đau nỗi đau của con người - Nguyễn Trãi yêu tình yêu của con người Quân thân chưa báo lòng canh cánh Tình phụ cơm trời áo cha Lòng bạn trăng vằng vặc caoNghĩa vua tôi, tình cha, con bạn bè trong sáng, nồng hậuMột tấm lòng gắn bó tha thiết với quê hương Mười năm phiêu bạt ngán bình bồng Nỗi nhớ như cờ chẳng bớt rung Quê quán hằng đem hồn gửi mộng Mả mồ suông rưới lệ pha hồng (Tình yêu thiên nhiên +Nghĩa vua tôi tình cha con, bạn bè + tình yêu quê hương )Cuộc đời Sự nghiệp sáng tác Kết luận - Bình Ngô đại cáo - Phần I: Tác giả Nguyễn TrãiIII. Kết luậnCâu1: Hãy điền những từ vào chỗ trống để có được một nhận định khái quát và chính xác nhất về vị trí và vai trò của thiên tài văn học Nguyễn Trãi trong nền văn học trung đại “Thiên tài văn học Nguyễn Trãi trở thành một hiện tượng văn học... truyền thống văn học Lí – Trần, đồng thời .... cho cả một giai đoạn mới.” A. Kết tinh - mở đường B. Kết tinh - khuôn mẫu C. Khác hẳn với – mở đườngIII. Kết luậnKết luận chung về văn chương Nguyễn Trãi1. Vị trí: Thiên tài văn học Nguyễn Trãi trở thành một hiện tượng văn học độc đáo ở hai phương diện: kết tinh và mở đườngCâu 2: Nội dung văn chương Nguyễn Trãi là sự hội tụ hai nguồn cảm hứng nào của văn học dân tộc? A. Nhân đạo- dân chủ B. Yêu nước- nhân đạo C. Nhân đạo- anh hùng caKết luận chung về văn chương Nguyễn Trãi1. Vị trí: Thiên tài văn học Nguyễn Trãi trở thành một hiện tượng văn học độc đáo ở hai phương diện: kết tinh và mở đường2. Nội dung: Văn chương Nguyễn Trãi hội tụ và làm phong phú hơn cho hai nguồn cảm hứng: yêu nước và nhân đạoCâu 3:Về hình thức nghệ thuật, đóng góp lớn của văn chương Nguyễn Trãi với văn học dân tộc là ở những phương diện cơ bản nào? Ngôn ngữ văn họcThể loạiCả A và BKết luận chung về văn chương Nguyễn Trãi1. Vị trí: Thiên tài văn học Nguyễn Trãi trở thành một hiện tượng văn học độc đáo ở hai phương diện: kết tinh và mở đường2. Nội dung: Văn chương Nguyễn Trãi hội tụ và làm phong phú hơn cho hai nguồn cảm hứng: yêu nước và nhân đạo3. Nghệ thuật: Văn chương Nguyễn Trãi có đóng góp lớn về hai phương diện: thể loại và ngôn ngữ văn họcIII.Hướng dẫn học bài 1. Làm những câu hỏi trắc nghiệm trong sách bài tập2. Thuyết minh thật ngắn gọn về cuộc đời và thơ văn Nguyễn Trãi 3. Chuẩn bị bài học giờ sau: Đọc hiểu văn bản “Bình Ngô đại cáo”