Bài giảng Ngữ văn 10 tiết 45: Cảm xúc mùa thu - Đỗ Phủ

CẢM XÚC MÙA THUTiết 45ĐỖ PHỦ GIÁO VIÊN : NGUYỄN THỊ THU HÀ .TỔ VĂN –CÔNG DÂN KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHI.GIỚI THIỆU CHUNG1.Tác giả : ĐỖ PHỦ ( SGK -145)Cuộc đời : + Có khát vọng cao cả. + Số phận bất hạnh.Sự nghiệp : + Số lượng : 1500 bài . + Nội dung : NHÀ THƠ HIỆN THỰC VĨ ĐẠI CỦA TRUNG QUỐC.DANH NHÂN VĂN HÓA THẾ GIỚI .THI THÁNH .*Phong cách : Trầm uất,nghẹn ngào và bi tráng.CẢM XÚC MÙA THU2. TÁC PHẨM:a.Hoàn cảnh sáng tác:- 765 Đỗ Phủ rời Thành Đô về Vân An chạy loạn.- 766 Đỗ Phủ ngụ cư tại Quỳ châu (Tứ Xuyên ) ĐỖ PHỦBẢN ĐỒ TRUNG HOA II. TÁC PHẨM:a.Hoàn cảnh sáng tác:- 765 Đỗ Phủ rời Thành Đô về Vân An chạy nạn.- 766 Đỗ Phủ ngụ cư tại Quỳ châu (Tứ Xuyên ) => Sáng tác chùm thơ Thu hứng ( Gồm 8 bài )b. Xuất xứ :- Bài đầu tiên trong chùm thơ Cương lĩnh sáng tácBao quát nội dung c. Thể loại : Thất ngôn bát cú Đường luật . Bố cục: ( 2 cách phân chia ) + 4 câu thơ đầu : + 4 câu thơ sau: d. Cảm nhận chung:KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHII.ĐỌC HIẺU VĂN BẢN :1.Bốn câu thơ đầu : Ngọc lộ điêu thương phong thụ lâm,Vu sơn Vu giáp khí tiêu sâm.Giang gian ba lãng kiêm thiên dũng,Tái thượng phong vân tiếp địa âm .Ngọc lộ điêu thương phong thụ lâm Vu sơn Vu giáp khí tiêu sâm.Sương móc trắng xoá làm tiêu điều cả rừng cây phong,Núi Vu Kẽm Vu hơi thu hiu hắt.Lác đác rừng phong hạt móc saNgàn non hiu hắt khí thu lòa.PHIÊM ÂM DỊCH NGHĨA DỊCH THƠLác đác Ngọc lộ điêu thươngSương trắng xóa làm tiêu điềuVu sơn Vu giápNúi Vu kẽm VuNgàn nonKhí tiêu sâmHiu hắt,u ámKhí thu lòaGiang gian ba lãng kiêm thiên dũng Tái thượng phong vân tiếp địa âm.Giữa lòng sông sóng vọt lên tận lưng trời,Trên cửa ải mây sà xuống giáp mặt đất âm u.Lưng trời sóng rợn lòng sông thẳm,Mặt đất mây đùn của ải xa.PHIÊN ÂM DỊCH NGHĨA DỊCH THƠKiêm thiên dũngVọt lên tận lưng trờiRợn lòng sông thẳm Tiếp địa âmSà xuống giáp mặt đấtĐùn của ải xa* Câu 1 +2 : Ngọc lộ điêu thương phong thụ lâm, Vu sơn Vu Giáp khí tiêu sâm . Rừng phong: - Vu sơn Vu giáp :Sương phủ trắng – tiêu điều Khí thu hiu hắt, u ám Tàn tạ, âm u, buồn thươngQuú Ch©uNgọc lộ điêu thươngKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINH* Câu 1 +2 : Ngọc lộ điêu thương phong thụ lâm, Vu sơn Vu Giáp khí tiêu sâm . Rừng phong: - Vu sơn Vu giáp Sương phủ trắng – tiêu điều Khí thu hiu hắt, u ám Tàn tạ, âm u, buồn thương Câu 3 +4 : Giang gian ba lãng kiêm thiên dũng Tái thượng phong vân tiếp địa âm SÓNGMÂYKiêm thiên dũngTiếp địa âmThấpCaoCaoThấp> Phong cách thơ Đỗ Phủ giai đoạn cuối .Nghệ thuật tả cảnh : chi tiết, điêu luyện, linh hoạtÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINH2.Bốn câu thơ cuối* Câu 5+6:Tùng cúc : khai – lệ + Dấu hiệu của mùa thu+Hai mùa thu xa xứ.+ Nỗi sầu triền miên .Nhớ quê hương da diết Cô chu : hệ - cố viên tâm + Phương tiện di chuyển.+ Cuộc đời trôi nổi ,phiêu dạt.+ Nhớ chốn cũ vườn xưaKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINH2.Bốn câu thơ cuối* Câu 5+6:Tùng cúc : khai – lệ + Dấu hiệu của mùa thu+Hai mùa thu xa xứ.+ Nỗi sầu triền miên .Nhớ quê hương da diết Cô chu : hệ - cố viên tâm + Phương tiện di chuyển.+ Cuộc đời trôi nổi ,phiêu dạt.+ Nhớ chốn cũ vườn xưaNghệ thuật nhân hóa,tả cảnh ngụ tình : Đồng nhất ngoại cảnh và tâm cảnh 2.Bốn câu thơ cuối* Câu 5+6:Tùng cúc : khai – lệ + Dấu hiệu của mùa thu* Câu 5+6:+Hai mùa thu xa xứ.+ Nỗi sầu triền miên .Tùng cúc : khai – lệ * Câu 5+6:+ Nỗi sầu triền miên .Tùng cúc : khai – lệ Cô chu : hệ - cố viên tâm + Nỗi sầu triền miên .Cô chu : hệ - cố viên tâm Cô chu : hệ - cố viên tâm Khát khao cháy bỏng được trở về cố hương* Câu 7 + 8Cảnh sinh hoạt + Cảnh : - Nơi nơi may áo rét . - Giặt áo rét + Âm thanh : Dồn dập tiếng chày đập áo (đặc trưng của mùa thu xứ lạnh) Hµn y xø xø th«i ®ao xÝch* Câu 7 + 8Cảnh sinh hoạt + Cảnh : - Nơi nơi may áo rét . - Giặt áo rét + Âm thanh : Dồn dập tiếng chày đập áo (đặc trưng của mùa thu xứ lạnh) Cô đơn trống trải Da diết nhớ người thân,nhớ quê.=> Tả cảnh ngụ tình ,đồng nhất ngoại cảnh và tâm cảnh .§iÓm nh×nNgo¹i c¶nhT©m c¶nh - Tu«n r¬i n­íc m¾t- ­íc väng ®­îc trë vÒ quª- Nhí quª da diÕt - Cóc në hoa- Con thuyÒn lÎ loi- TiÕng chµy ®Ëp ¸oT©m tr¹ng võa hoµi cæ võa thÕ sù, chøa chan t×nh ®êi, t×nh ng­êi s©u s¾cCÊu tø vËn ®éng cña bµi th¬ ( S¬ ®å ho¸ )§iÓm nh×n bªn ngoµi : C©u 1, 2, 3,4§iÓm nh×n bªn trong : C©u 5, 6§iÓm nh×n bªn ngoµi : c©u 7,8( KÕt ) (HiÖn t¹i)(Qu¸ khø )(HiÖn t¹i, t­¬ng lai )Thiªn nhiªn :Rõng phong, nói Vu, dßng s«ng, cöa¶iThi nh©n :R¬i n­íc m¾t, nhí n¬i v­ên cò.X· héi :TiÕng dao th­íc may ¸o rÐt, tiÕng chµy ®Ëp ¸o §iÓm nh×n bªn ngoµi: C©u 7+8=> Nhớ quê hương ,trăn trở cho đất nước,chan chứa tình đời tình người .III TỔNG KẾT 1. Gi¸ trÞ néi dung:Bài thơ miêu tả bức tranh thiên nhiên hùng vĩ mà hiu hắt, sôi động mà nhạt nhòa trong sương khói mùa thu; đồng thời hiện diện một tâm trạng buồn xót xa với nỗi nhớ quê hương của nhà thơ.2. Gi¸ trÞ nghÖ thuËt- KÕt cÊu chÆt chÏ- Bót ph¸p t¶ c¶nh ngô t×nh- Ng«n ng÷ th¬ hµm xóc, c« ®äng ®a nghÜa ý t¹i ng«n ngo¹i.IV. LuyÖn tËp Cã ý kiÕn cho r»ng: "Bµi th¬ tuy kh«ng miªu t¶ trùc tiÕp t×nh h×nh x· héi nh­ng vÉn cã ý nghÜa hiÖn thùc réng lín" nªu ý kiÕn cña anh (chÞ)?BiÓu hiÖn c¶m xóc tr­íc c¶nh thu lµ ®Ò tµi mu«n thuë. C¶m xóc mïa thu lµ bµi th¬ buån nh­ng kh«ng bi luþ. Nhµ th¬ tõng «m Êp giÊc m¬ gióp vua Nghiªu - ThuÊn song b©y giê tÊt c¶ ®· thuéc vÒ dÜ v·ng. Sù sa ®o¹ cña triÒu ®×nh phong kiÕn, chiÕn tranh phong kiÕn ®· ®Èy con ng­êi cã tr¸ng chÝ Êy vÒ tËn gãc trêi xa th¼m vµ con ng­êi Êy ngµy ®ªm chØ cßn «m Êp mét hi väng máng manh lµ trë vÒ quª cò. H¼n ­íc m¬ cña §ç Phñ còng lµ ­íc m¬ cña bao ng­êi d©n nghÌo khæ l­u vong ®­¬ng thêi. Bëi vËy bµi th¬ tuy kh«ng miªu t¶ trùc tiÕp t×nh h×nh x· héi nh­ng vÉn chan chøa t×nh ®êi vµ cã ý nghÜa hiÖn thùc s©u s¾cDÆn dß- " C¶m xóc mïa thu" cña §ç Phñ lµ mét bµi th¬ buån. Theo anh (chÞ) c¸i buån ë bµi th¬ nµy cã bi luþ kh«ng?- B¶n dÞch cña NguyÔn C«ng Trø kh¸ hay song cã mét vµi chç ch­a thËt s¸t ý nguyªn b¶n. §èi chiÕu b¶n dÞch nghÜa víi dÞch th¬ vµ rót ra nh÷ng nhËn xÐt cÇn thiÕt.- Ph©n tÝch vµ c¶m nhËn bøc tranh c¶nh – t×nh trong bµi th¬KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINHCẢM XÚC MÙA THU(Thu hứng)Đỗ Phủ2. Tác phẩm:a. Hoàn cảnh sáng tác:- Bài thơ được viết trong thời gian Đỗ Phủ cùng gia đình đi chạy nạn ở Quỳ Châu (766).- Nằm trong chùm thơ Thu hứng (8 bài).b. Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật.c. Bố cục: 2 phần 4 câu đầu (tiền giải): Tả cảnh mùa thu  4 câu sau (hậu giải): Nỗi lòng nhà thơCẢM XÚC MÙA THU(Thu hứng)Đỗ Phủ2. Nỗi lòng của nhà thơ Khóm cúc Cô chu (con thuyền cô độc) khai tha nhật lệ (nở ra nước mắt) Hệ cố viên tâm ( buộc vàotrái tim)*Nghệ thuật: + ẩn dụ tượng trưng + số từ: lưỡng  số nhiều; nhất  duy nhất, mãi mãi.  Hai câu thơ biểu hiện lòng nhớ quê một cách sinh động và tha thiết, sâu lắng của nhà thơ.  mùa thutrôi nổi, lưu lạc của cuộc đời Phương tiện duy nhất nhà thơ gửi gắm ước nguyện về quê.CẢM XÚC MÙA THU(Thu hứng)Đỗ Phủ Âm thanh sinh hoạt của cuộc sống:- tiếng dao, thước cắt vải- tiếng chày đập vải để may áo rétVang động, xoáy sâu vào lòng người nỗi nhớ quê tê tái, khôn nguôi.Điểm nhìnNgoại cảnhTâm cảnh - Tuôn rơi nước mắt- Ước vọng được trở về quê- Nhớ quê da diết- Cúc nở hoa- Con thuyền lẻ loi- Tiếng chày đập áoTâm trạng vừa hoài cổ, vừa thế sự, chan chứa tình đời, tình người sâu sắc.CẢM XÚC MÙA THU(Thu hứng)Đỗ PhủIII. TỔNG KẾT :1. Giá trị nghệ thuật: - Kết cấu chặt chẽ.- Bút pháp tả cảnh ngụ tình.- Ngôn ngữ thơ hàm súc, cô đọng, đa nghĩa (ý tại ngôn ngoại).2. Giá trị nội dung:Bài thơ miêu tả bức tranh thiên nhiên hùng vĩ mà hiu hắt, sôi động mà nhạt nhòa trong sương khói mùa thu; đồng thời hiện diện một tâm trạng buồn xót xa với nỗi nhớ quê hương của nhà thơ.Hoà Chuû Tòch traû lôøi phoûng vaán“Ñaây laø Ñieän Bieân Phuû. – Ngöôøi noùi vaø laät ngöôïc chieác muõ caùt treân baøn – Ñaây laø nuùi. – Ngöôøi duøng nhöõng ngoùn tay maûnh deû, raén roûi ñöa theo vaønh muõ – Chuùng toâi ñang ôû ñaây. Coøn phía döôùi – tay Ngöôøi ñaët xuoáng ñaùy muõ – laø thung luõng Ñieän Bieân Phuû. Quaân Phaùp ôû ñaáy. Chuùng khoâng thoùat ra khoûi ñaây ñöôïc. Coù theå chuùng seõ coøn ôû ñaáy laâu, nhöng döùt khoùat khoâng theå thoùat ra ñöôïc.” (Theo Ñoàng chí Hoà Chí Minh, E. Coâ-beâ-leùp )TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY Đà KẾT THÚC. XIN TRÂN TRỌNG CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH!CÊu tø vËn ®éng cña bµi th¬ ( S¬ ®å ho¸ )§iÓm nh×n bªn ngoµi : C©u 1, 2, 3,4§iÓm nh×n bªn trong : C©u 5, 6§iÓm nh×n bªn ngoµi : c©u 7,8 (HiÖn t¹i)(Qu¸ khø )(HiÖn t¹i, t­¬ng lai )Thiªn nhiªn :Rõng phong, nói Vu, dßng s«ng, cöa¶iThi nh©n :R¬i n­íc m¾t, nhí n¬i v­ên cò.X· héi :TiÕng dao th­íc may ¸o rÐt, tiÕng chµy ®Ëp ¸oViÖc di chuyÓn ®iÓm nh×n (theo s¬ ®å ) chøng tá sù c¸ch t©n ®éc ®¸o cña §ç Phñ T©m tr¹ng võa hoµi cæ võa thÕ sù, chøa chan t×nh ®êi, t×nh ng­êi s©u s¾c §iÓm nh×n bªn ngoµi: C©u 7,8Giang gian ba lãng kiêm thiên dũng Tái thượng phong vân tiếp địa âm.Giữa lòng sông sóng vọt lên tận lưng trời,Trên cửa ải mây sà xuống giáp mặt đất âm u.Lưng trời sóng rợn lòng sông thẳm,Mặt đất mây đùn của ải xa.PHIÊN ÂM DỊCH NGHĨA DỊCH THƠKiêm thiên dũngVọt lên tận lưng trờiRợn lòng sông thẳm Tiếp địa âmSà xuống giáp mặt đấtĐùn của ải xa