Bài giảng Ngữ văn 10 - Đọc văn: Chí khí anh hùng (Nguyễn Du)

§äc v¨n: ChÝ khÝ anh hïngNguyÔn duTRUYÖN KIÒU(tiÕp theo)I. §äc – t×m hiÓu chung1. VÞ trÝ- Tr­íc- TrÝch ®o¹n nãi vÒ cuéc chia biÖt gi÷a Tõ H¶i - Thuý KiÒu- Tõ c©u 2.213 ®Õn 2.230, thuéc phÇn 2 - Gia biÕn vµ l­u l¹c * TrÝch ®o¹n lµ s¸ng t¹o riªng cña NguyÔn Du so víi cèt truyÖn cña Thanh T©m Tµi Nh©n2. §äc, ph©n chia bè côca. §äc vµ t×m hiÓu chó thÝch- §äc:` §äc phÇn tiÓu dÉn, cho biÕt vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch?TRUYÖN KIÒU NGUYÔN DU (TiÕp theo)§äc v¨n: CHÝ KHÝ ANH HïNGVĂN BẢN“Nửa năm hương lửa đương nồng,Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương.Trông vời trời bể mênh mang,Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong.Nàng rằng: "Phận gái chữ tòng,Chàng đi thiếp cũng quyết lòng xin đi".Từ rằng: Tâm phúc tương tri,Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?Bao giờ mười vạn tinh binh,Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường.Làm cho rõ mặt phi thường,Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.Bằng nay bốn bể không nhà,Theo càng thêm bận, biết là đi đâu?Đành lòng chờ đó ít lâu,Chầy chăng là một năm sau vội gì!"Quyết lời dứt áo ra đi,Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi" Theo §µo Duy Anh, tõ ®iÓn “TruyÖn KiÒu”I. §äc – t×m hiÓu chung1. VÞ trÝ2. §äc – ph©n chia bè côca. §äc vµ t×m hiÓu chó thÝch.b. Bè côc:* Nh©n vËt Tõ H¶i: Tõ H¶i lµ nh©n vËt lý t­ëng, giÊc méng lín trong ®êi NguyÔn Du “GiÊc méng anh hïng” – n¬i NguyÔn Du göi g¾m kh¸t väng tù do, vÉy vïng chèng ¸p bøc bÊt c«ng cña x· héi.II. §äc hiÓu1. ChÝ khÝ cña Tõ H¶ia. Qua lêi kÓ – ng«n ng÷ cña t¸c gi¶:* Ng«n ng÷ miªu t¶ Tõ H¶i, ng«n ng÷ gîi t¶ kh«ng gian- “Tr­îng phu”: chØ mét trang nam nhi cã chÝ khÝ. BËc anh hïng (s¾c th¸i t«n x­ng)- “§éng lßng bèn ph­¬ng”: ChØ chÝ khÝ anh hïng tung hoµnh thiªn h¹ => H×nh ¶nh thÓ hiÖn kh«ng gian kho¸ng ®¹t, n©ng tÇm vãc con ng­êi s¸nh ngang víi vò trô§äc ®o¹n trÝch (chó ý ng«n ng÷ cña t¸c gi¶) T×m nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶ h×nh ¶nh Tõ H¶i? Nh÷ng tõ ng÷ gîi t¶ h×nh ¶nh kh«ng gian? Nh÷ng tõ ng÷ chØ hµnh ®éng cña Tõ H¶i?- NhËn xÐt vÒ ®Æc ®iÓm vµ hiÖu qu¶ cña nh÷ng ng«n ng÷ ®ã trong viÖc thÓ hiÖn chÝ khÝ cña Tõ H¶i?§äc v¨n: CHÝ KHÝ ANH HïNG (TrÝch “TruyÖn KiÒu”) – NguyÔn DuII. §äc hiÓu1. ChÝ khÝ cña Tõ H¶ia. Lêi kÓ – ng«n ng÷ cña t¸c gi¶:* Ng«n ng÷ miªu t¶ Tõ H¶i, ng«n ng÷ gîi t¶ kh«ng gian- “Tr«ng vêi”: tr«ng ra xa, h­íng vÒ trêi bÓ mªnh mang (kh«ng gian)- “ Thanh g­¬m yªn ngùa”: t­ thÕ s½n sµng “nh­ che ®Çy c¶ trêi ®Êt”* Ng«n ng÷ chØ hµnh ®éng cña nh©n vËt- “ Tho¾t” : hµnh ®éng nhanh chãng diÔn ra trong kho¶nh kh¾c bÊt ngê.- “ Th¼ng rong”: ®i liÒn mét m¹ch, chØ cã mét h­íng.- “QuyÕt lêi døt ¸o”: hµnh ®éng hiªn ngang, kiªn quyÕt, hïng dòng trong vËn héi chim b»ng tung c¸nh chÝn v¹n dÆm trªn biÓn kh¬i. => Tõ H¶i hiÖn lªn gi÷a kh«ng gian vò trô réng lín (c¶m høng chung khi miªu t¶ ng­êi anh hïng trung ®¹i): mét thanh g­¬m, mét yªn ngùa, mét khÝ ph¸ch phi th­êng, con ng­êi Êy b¾t ®Çu sù nghiÖp lín cña m×nh: sù nghiÖp anh hïng§äc v¨n: CHÝ KHÝ ANH HïNG (TrÝch “TruyÖn KiÒu”) – NguyÔn DuII. §äc hiÓu1. ChÝ khÝ cña Tõ H¶ia. Lêi kÓ – ng«n ng÷ t¸c gi¶b. §èi tho¹i gi÷a Tõ H¶i – Thuý KiÒu- Lêi tho¹i cña Thuý KiÒu: ThÓ hiÖn ­íc nguyÖn ra ®i ®Ó cïng chia sÎ, cïng tiÕp søc vµ cïng g¸nh v¸c c«ng viÖc víi chång.- Lêi tho¹i cña Tõ H¶i:+ Tõ chèi ­íc muèn cña KiÒu+ Béc lé chÝ khÝ, kh¸t väng phi th­êng:“ Bao giê m­êi v¹n tinh binhTiÕng chiªng dËy ®Êt bãng tinh rîp ®­êng”+ Bé lé niÒm tin, b¶n lÜnh phi th­êng:“ §µnh r»ng chê ®ã Ýt l©uChµy ch¨ng lµ mét n¨m sau véi g×”§äc v¨n: CHÝ KHÝ ANH HïNG (TrÝch “TruyÖn KiÒu”) – NguyÔn Du§äc nh÷ng lêi tho¹i trong c¶nh chia biÖt gi÷a Tõ H¶i – Thuý KiÒu, cho biÕt: KiÒu ®· nãi g× víi Tõ H¶i? Tõ H¶i nãi g× víi KiÒu? (cã thÓ xem ®ã lµ lêi thuyÕt phôc KiÒu cña Tõ? Lêi béc b¹ch chÝ khÝ?) Nµng r»ng: “phËn g¸i ch÷ tßngChµng ®i thiÕp còng mét lßng xin ®i”Tõ r»ng: “T©m phóc t­¬ng triSao ch­a tho¸t khái n÷ nhi th­êng t×nhBao giê m­êi v¹n tinh binhTiÕng chiªng dËy ®Êt bãng tinh dîp ®­êng.Lµm cho râ mÆt phi th­êngBÊy giê ta sÏ r­íc nµng nghi giaB»ng nay bèn bÓ kh«ng nhµTheo cµng thªm bËn biÕt lµ ®i ®©u?§µnh lßng chê ®ã Ýt l©uChÇy ch¨ng lµ mét n¨m sau véi g×”II. §äc hiÓu1. ChÝ khÝ cña Tõ H¶ia. Lêi kÓ – ng«n ng÷ t¸c gi¶b. §èi tho¹i gi÷a Tõ H¶i – Thuý KiÒu* LuyÖn tËp§äc v¨n: CHÝ KHÝ ANH HïNG (TrÝch “TruyÖn KiÒu”) – NguyÔn DuTõ nh÷ng ®iÒu ®· biÕt, ph¸t biÓu c¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh ng­êi anh hïng Tõ H¶i? (cã thÓ so s¸nh víi h×nh ¶nh cña nh÷ng anh hïng trong v¨n häc thêi trung ®¹i trong th¬ cña NguyÔn C«ng Trø, NguyÔn §×nh ChiÓu...)§äc v¨n: CHÝ KHÝ ANH HïNG (TrÝch “TruyÖn KiÒu” ) – NguyÔn Du1. ChÝ khÝ cña Tõ H¶ia. ThÓ hiÖn qua lêi kÓ – ng«n ng÷ t¸c gi¶b. ThÓ hiÖn qua ®èi tho¹i gi÷a Tõ H¶i – Thuý KiÒu2. Cuộc thuyết phục của Tõ H¶i với Thuý KiÒu 1. Từ Hải bừng dậy khát vọng lớn lao“Nửa năm hương lửa đương nồng,Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương.Trông vời trời bể mênh mang,Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong.Nàng rằng: "Phận gái chữ tòng,Chàng đi thiếp cũng quyết lòng xin đi".Từ rằng: Tâm phúc tương tri,Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?Bao giờ mười vạn tinh binh,Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường.Làm cho rõ mặt phi thường,Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.Bằng nay bốn bể không nhà,Theo càng thêm bận, biết là đi đâu?Đành lòng chờ đó ít lâu,Chầy chăng là một năm sau vội gì!"Quyết lời dứt áo ra đi,Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi"  Nửa năm thoắt hương lửa bốn phươngđương nồng trời bể mênh mang III- Ph©n tÝch:1. Khát vọng lớn bõng dËy trong người anh hùng Tõ H¶i=>Tình nồng dù quý giá không ru yên được khát vọng lớn. Bậc “Trượng phu” nhanh chóng, bất ngờ tho¾t động lòng bõng dậy chí anh hùng. Quan niÖm: “Nam nhi chÝ ë bèn ph­¬ng”. - T©m thế của Từ Hải: - ViÖc lín vµ t×nh riªng:Tr«ng vêi.../Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong. Mét t­ thÕ ®Ñp, hiªn ngang kh«ng v­íng bËn, kh«ng lÖ bé cña ng­êi qu©n tö s½n sµng lªn ®­êng. §ang vui duyªn ®Ñp, tho¾t thay ®æi. Kh¸t väng lín s½n chÊt chøa trong cèt c¸ch anh hïng bõng dËy m¹nh mÏ. T©m thÕ: ®· ra ®i, kh«ng thÓ gi÷.“Nàng rằng: "Phận gái chữ tòng,Chàng đi thiếp cũng quyết lòng xin đi".+ Không can mà xin đi theo+ Lý do: Theo đạo lý phận gái “tòng phu”Khát khao hạnh phúcKhông sợ hiểm nguyTôn trọng đạo lýKhông muốn xa Từ Hải+Thuý Kiều=>Lời lẽ: Nói ít nhưng cứng cỏi “quyết lòng xin đi ”- Lời Thuý Kiều:2. Cuộc thuyết phục của Từ Hải với Thúy Kiều: “Từ rằng: Tâm phúc tương tri,Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?Bao giờ mười vạn tinh binh,Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường.Làm cho rõ mặt phi thường,Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.Bằng nay bốn bể không nhà,Theo càng thêm bận, biết là đi đâu?Đành lòng chờ đó ít lâu,Chầy chăng là một năm sau vội gì!"Quyết lời dứt áo ra đi,Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi" -Tr¸ch- ®Ò cao- Høa ®ãn b»ng chiÕn th¾ng-C¨n ng¨n thùc tÕ-HÑn cô thÓ-Tõ H¶i lªn ®­êng-Lời Từ Hải: Trách, hứa, can ngăn, hẹn: Từ rằng: Tâm phúc tương tri,Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?Bao giờ mười vạn tinh binh,Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường.Làm cho rõ mặt phi thường,Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.Tõ H¶i muèn KiÒu cè g¾ng v­ît qua thãi th­êng ®Ó cïng s¸nh víi bËc anh hïng. §Ò cao Thuý KiÒu “T©m phóc t­¬ng tri” víi m×nh. Kh«ng ph¶i lµ m©y giã tho¶ng qua nh­ng còng kh«ng thÓ lµ sù trãi buéc c¶n viÖc lín. Lêi høa vÒ thµnh c«ng trë thµnh sÝnh lÔ r­íc nµng.=>Ng­êi anh hïng: Tr¸nh v­íng bËn mü nh©n mÊt chÝ lín.Sù thèng nhÊt gi÷a sù nghiÖp lín vµ t×nh s©u ®Ëm víi ng­êi tri kû.+Tr¸ch:+ Høa:Bằng nay bốn bể không nhà,Theo càng thêm bận, biết là đi đâu?Đành lòng chờ đó ít lâu,Chầy chăng là một năm sau vội gì!"+ Can ng¨n :+ Lêi hÑn ®Çy tù tin: -> Cã thêi h¹n cô thÓ.* Lêi an ñi cña Tõ H¶i lµ lêi cña ng­êi n¾m ®­îc vËn héi vµ chñ ®éng ®­îc viÖc lín. ®ång thêi Tõ H¶i hiÓu cho nçi lo cña Thuý kiÒu: muèn ®­îc b×nh an h¹nh phóc sau bao sãng giã tñi nhôc.-> Tõ H¶i ch­a yªn lßng, ch­a cã c¬ nghiÖp nªn kh«ng thÓ chu ®¸o ®­îc víi ng­êi trong méng. Lý lÏ rÊt thùc tÕ, cô thÓ.Quyết lời (lêi nãi) dứt áo ra đi (hµnh ®éng),Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi- Tõ H¶i lªn ®­êng:+ Lêi nãi vµ hµnh ®éng liªn tiÕp mau lÑ, døt kho¸t. + H×nh ¶nh ­íc lÖ: c¸nh chim b»ng ®Õn lóc tho¶ chÝ vÉy vïng trong “Giã m©y”, “dÆm kh¬i”: kh¸t väng lín kh«ng thÓ bã trong kh«ng gianphßng khuª nhá hep dï cã Êm ªm h¹nh phóc thª nhi. Giã m©y vµ dÆm kh¬i lµ vïng trêi cña kh¸t väng tung c¸nh.* NghÖ thuËt: Bè côc chÆt chÏ, kÕt cÊu râ rµng.2 c©u: QuyÕt xin ®i theo cña KiÒu-10 c©u: Lêi Tõ H¶i ( tr¸ch, høa, can, hÑn)-2 c©u: Lªn ®­êng=> Tõ H¶i träng t×nh c¶m cña KiÒu nªn kh«ng nì lµm nµng bÞ tæn th­¬ng. Tho¾t ®éng lßng bèn ph­¬ng nh­ng còng kh«ng nì phò phµng víi ng­êi tri kû. Høa hÑn lêi chu ®¸o råi døt ¸o lªn ®­êng. Tõ H¶i: T×nh s©u–ChÝ cao.-KiÒu chia tay Tõ H¶i:* C¸c cuéc chia tay cña Thuý KiÒu trong“TruyÖn KiÒu”:-Khi KiÒu chia tay Kim Träng:-Khi KiÒu chia tay Thóc Sinh:C©u hái: Tõ c¸c cuéc chia ly nªu trªn, em cã nhËn xÐt g× ???Gîi ý:- Lý do KiÒu kh«ng muèn xa Tõ H¶i: V× mçi lÇn chia tay tr­íc ®©y ®Òu thµnh ly biÖt ngh×n trïng.So s¸nh 3 lÇn chia tay ®Ó hiÓu t©m lý KiÒu, dù c¶m sau chia ly cña NguyÔn Du.Tr¶ lêi:- Cuéc chia tay nµy kh«ng mang dù b¸o buån.VÇng tr¨ng ai xÎ lµm ®«iNöa in gèi chiÕc nöa soi dÆm tr­êngQuyết lời dứt áo ra đi Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi- ChÝ khÝ cña Tõ H¶i t¹o sù tin cËy v÷ng ch¾c.Buộc yên quảy gánh vội vàng,Mối sầu xẻ nửa bước đường chia haiIV.Tæng kÕt:Ghi nhËn tõ phÇn ghi nhí s¸ch gi¸o khoa.Häc sinh tù rót c¸c ý chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt.