Bài giảng Ngữ văn 10 - Ca dao than thân yêu thương tình nghĩa

DAO THAN THÂNYÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨA1TUONG THI THUYEN - BA DIEMTìm hiểu tiểu dẫn âu 1: Ca dao thuộc thể loại nào ? Tự sự Trữ tình Cả A , B đều đúng Cả A, B đều sai2TUONG THI THUYEN - BA DIEM âu 2 : Câu nào dưới đây không nói đúng nội dung ca dao ? Ca dao là tiếng hát than thân , nói lên nỗi nhọc nhằn , tủi nhục của người bình dân xưa. Ca dao là tiếng hát yêu thương tình nghĩa,thể hiện đời sống tình cảm đẹp đẽ của người lao động. Ca dao hài hước thể hiện tâm hồn lạc quan yêu đời của người lao động Ca dao đúc kết kinh nghiệm sống của người lao động.3TUONG THI THUYEN - BA DIEM âu 3 : Câu nào sau đây không phải là nghệ thuật của ca dao ? Thể thơ lục bát , Kết cấu ngắn gọn. Thường là câu nói ngắn gọn có hai vế đối nhau . Ngôn ngữ dân gian . Cả a và c 4TUONG THI THUYEN - BA DIEMNgồi buồn nhớ mẹ ta xưaThuyền về có nhớ bến chăngĐôi ta nghĩa nặng tình dàyEm ơi chua ngọt đã từng Thử tài đoán nội dung ca dao qua hình minh hoạ Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa5TUONG THI THUYEN - NAM KI KHOI NGHIANội dung bài học :I / Tìm hiểu chungII / Tìm hiểu văn bản 1.Nhóm ca dao than thânBài 1 ,2 2. Nhóm ca dao tình nghĩaBài 3,4, 5, 66TUONG THI THUYEN - BA DIEM II. Đọc – hiểu văn bản. ài số 1 , 2: Ca dao than thân :Lời than thân của người phụ nữ trong xã hội cũ. 7TUONG THI THUYEN - BA DIEMa. Nét chung . Mở đầu: “ Thân em như”  Lời than thân của người phụ nữ. Hình ảnh đều sử dụng biện pháp tu từ so sánh ẩn dụ: + Tấm lụa đào - phất phơ giữa chợ - vào tay ai + Củ ấu gai – ai ơi nếm thử. Thân phận bị lệ thuộc và giá trị của họ không ai biết đến.8TUONG THI THUYEN - BA DIEM“ Tấm lụa đào” Ý thức được về sắc đẹp, tuổi xuân.“ Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?” Câu hỏi tu từ: lo âu về thân phận , số phận chông chênh .“ Củ ấu gai – trong trắng ngoài đen” .Ý thức về phẩm hạnh, nhân cách.“ Ai ơi nếm thử – nếâm ra mới biết”  Lời mời mọc da diết, nỗi ngậm ngùi chua xót khi giá trị của họ không được ai biết đến.Nét riêng9TUONG THI THUYEN - BA DIEMNhững bài ca dao trên nói lên thân phận bị lệ thuộc của người phụ nữ .Nét đẹp : cất lên tiếng nói ca ngợi vẻ đẹp , bộc lộ khát vọng được tự do yêu thương .10TUONG THI THUYEN - BA DIEMNối cột A và B sao cho phù hợp :Tấm lụa đàoTấm lụa đào giữa chợ GiếngGiếng giữa đàngCủ ấu gaiVật có íchVật đẹp , quýVật bé bỏng , tầm thườngCủa chung , ai dùng cũng đượcMón hàng để mua bán11TUONG THI THUYEN - BA DIEM ài số 3: Tình yêu dang dở . Mở đầu :theo thể hứng đưa đẩy, gợi hứng để giãi bày tâm sự ,tình cảm. Bộc bạch tâm sự. “ Ai làm chua xót”  Nỗi chua xót trong lòng chàng trai khi nhận ra nguyên nhân làm tan vỡ mối tình.12TUONG THI THUYEN - BA DIEMSo sánh ẩn dụ: “ Mặt trăng sánh mặt trời”. “ Sao Mai sánh với sao Hôm” Tình nghĩa bền vững, thủy chung vĩnh hằng. “ Mình ơi có nhớ ta chăng?”“ Ta như sao Vượt chờ trăng giữa trời”.Lời hỏi nhưng cũng là lời bộc lộ lòng mình một sự chờ đợi mỏi mòn trong cô đơn và vô vọng. 13TUONG THI THUYEN - BA DIEM  Bài ca dao nói về mối tình lỡ làng duyên kiếp nhưng cao hơn cả làĐó chính là tình yêu đích thực , tình yêu mãnh liệt. tình nghĩa thủy chung son sắt.14TUONG THI THUYEN - BA DIEM Kết luận: -Nỗi niềm chua xót, đắng cay và tìnhcảm yêu thương chung thủy của người bình dân trong xã hội cũ đượcbộc lộ chân tình và sâu sắc. - Nghệ thuật dân gian đã tô đậm thêm vẻ đẹp tâm hồn của người lao động .15TUONG THI THUYEN - BA DIEM Cô kia đứùng ở bờ sôngMuốn sang anh ngả cành hồng cho sangTục ngữCa daoDân caAi nhanh hơn ?Ca daoDân caAi xui (mà) con sáo ( cái mà) sang sông (ơ) Cho nên (cái mà) con sáo (ơ) sổ lồng(cái kìa) bay xa( cái kìa) bay xaTục ngữ16TUONG THI THUYEN - BA DIEM ài số 4: Nỗi niềm thương nhớ người yêu da diết, bồn chồn. -Nhân vật trữ tình : cô gái. -Tâm trạng : nhớ thương người yêu khôn nguôi. 17TUONG THI THUYEN - BA DIEM_Cái khăn : quen thuộc , kỉ vật tình yêu  gợi nhớ , lưu giữ biết bao tình cảmlứa đơi ._Nhân vật trữ tình mượn khăn để bộc bạch tâm sự :+điệp từ , điệp câu : nỗi nhớ da diết triền miên +câu hỏi tu từ :nỗi nhớ thương day dứt khơng thể lí giải được vì sao ,nỗi nhớ bao trùm nỗi lịng của cơ gái18TUONG THI THUYEN - BA DIEMHình ảnh nghệ thuật : *“Khăn, đèn, mắt” →Hình ảnh nhân hoá , hoán dụ biểu tượng thương nhớ của người con gái đang yêu. * “Khăn xuống, lên, rơi –vắt” →thanh bằng,lặp, láy như điệp khúc → Lòng người không yên, nỗi nhớ triền miên, da diết đến mức không tự chủ cả bước đi dáng đứng.19TUONG THI THUYEN - BA DIEMTâm trạng cô gái:* “Đèn không tắt -mắt ngủ không yên” →Lòng người nhớ thương, thao thức.*Lo phiền “một nỗi”, “một bề” → nhiều vấn vương, thao thức vì thương nhớ.→ tô đậm nỗi nhớ thương dằng dặc, không nguôi của cô gái. Đây là tâm trạng của những người phụ nữ đang yêu.20TUONG THI THUYEN - BA DIEM  Bài ca vẫn là một khúc hát trữ tình lạc quan của người bình dân Việt Nam xưa , vẫn chan chứa tình người như một nét đẹp tâm hồn của các cô gái Việt ở làng quê xưa.21TUONG THI THUYEN - BA DIEM ài số 5: Ước muốn -Ước gì : sông rộng một gang →mong được gặp gỡ -Cây cầu = dải yếm→chiếc cầu yêu thương, mang hơi ấm trái tim→Bài ca dao là lời tỏ tình tế nhị, khéo léo của cô gái. Ước muốn gặp gỡ, yêu thương.→Tình cảm đằm thắm, đôn hậu, giàu tình nặng nghĩa22TUONG THI THUYEN - BA DIEM_Ước muốn của cơ gái thật táo bạo _ Niềm mong ước tha thiết :+sơng rộng một gang : vơ lí+cầu dải yếm : ước lệ Lịng của cơ gái thì rất chân thật ,dịu dàng nhưng cũng thật táo bạo.23TUONG THI THUYEN - BA DIEM ài số 6: Nghĩa tình gắn bó thủy chung của vợ chồng .- Hình ảnh Muối + gừng: + hương vị muối mặn , gừng cay + tình người , biểu trưng của sự gắn bó mãi mãi-Từ ngữ chỉ thời gian “ ba năm” , “chín tháng” , “ ba vạn sáu ngàn ngày” _Cách nĩi trùng điệp  Tình nghĩa con người vững bền thuỷ chung. 24TUONG THI THUYEN - BA DIEM Câu thơ lục bát kéo dài để khẳng định : tình nghĩa vợ chồngbền vững đến bạc đầu răng long.25TUONG THI THUYEN - BA DIEM Kết luận: -Nỗi niềm chua xót, đắng cay và tình cảm yêu thương chung thủy của người bình dân trong xã hội cũ được bộc lộ chân tình và sâu sắc. - Nghệ thuật dân gian đã tô đậm thêm vẻ đẹp tâm hồn của người lao động .26TUONG THI THUYEN - BA DIEMThi đuaQua chùm ca dao đã học em thấy những biện pháp nghệ thuật nào thường được dùng trong ca dao ? Những biện pháp đó có nét riêng gì khác với nghệ thuật thơ của văn học viết ?27TUONG THI THUYEN - BA DIEMài tập : Dựa vào bài ca dao 4 , em hãy diễn đạt lại nội dung của bài ca dao bằng hình thức văn xuôi.28TUONG THI THUYEN - BA DIEM Dựa vào bài ca dao 3 , em hãy diễn đạt lại nội dung của bài ca dao bằng hình thức văn xuôi.Luyện tập 29TUONG THI THUYEN - BA DIEMGhi nhớ SGK30TUONG THI THUYEN - BA DIEMKính chào quí thầy cô31TUONG THI THUYEN - BA DIEM32TUONG THI THUYEN - BA DIEMTập thể lớp 10A6 kính chào quí thầy cô đến dự tiết dạy – học tốt Gv: Tưởng Thị Thuyên33TUONG THI THUYEN - BA DIEM