Bài giảng Ngẫu nhiên viết nhân buổi về quê (Hồi hương ngẫu thư) Hạ Tri Chương

TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRUNG GV: Trần Thị Thanh Thuý Bức tranh này minh hoạ cho bài thơ nào mà các em đã học trong chương trình Ngữ văn lớp 7? (Hồi hương ngẫu thư) Hạ Tri Chương KIỂM TRA BÀI CŨ TUẦN 16TIẾT 76 BÀI 16 Lỗ Tấn Tiết 76: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn I/ Tỡm hiểu chung: 1/Tỏc giả: - Lỗ Tấn ( 1881 – 1936) là nhà văn Trung Quốc nổi tiếng. + Họ Chu, lúc nhỏ tên là Chu Chương Thọ, tên chữ là Dự Tài. + Sau đổi tên là Chu Thụ Nhân. Quê: Phủ Thiệu Hưng – tỉnh Chiết Giang( Trung Quốc). - Thuở nhỏ ông học rất giỏi, lớn lên ông học các ngành: hàng hải, địa chất, y. Sau ông chuyển sang viết văn với ý định lấy văn học làm vũ khí biến đổi tinh thần dân chúng. I/ Tỡm hiểu chung: 1/Tỏc giả: 2/Tỏc phẩm: Tiết 76: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn ? Nêu hiểu biết của em về sự nghiệp văn học của Lỗ Tấn - Số lượng tác phẩm rất đồ sộ và đa dạng: + 17 tạp văn + Truyện ngắn xuất sắc: Gào thét (1923) và Bàng hoàng (1926) + Truyện vừa: AQ chính truyện - “Cố hương” là một truyện ngắn in trong tập Gào thét. (1923) Tiết 76: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn I/ Tỡm hiểu chung: 1/Tỏc giả: 2/Tỏc phẩm: 3/ Đọc, tỡm hiểu chỳ thớch: - Giọng điệu chậm, trầm, buồn, hơi bùi ngùi khi kể, tả. - Giọng ấp úng của Nhuận Thổ, giọng chao chát của thím Hai Dương. - Giọng suy ngẫm triết lý ở đoạn cuối truyện. - Cố hương: quờ cũ, quờ gốc, nơi mà mỡnh xa cỏch. Tiết 76: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn I/ Tỡm hiểu chung: 1/Tỏc giả: 2/Tỏc phẩm: 3/ Đọc, tỡm hiểu chỳ thớch: 4/ Túm tắt: Câu chuyện kể lại chuyến về thăm quê sau 20 năm xa cách của nhân vật “tôi” để bán nhà, đưa gia đình đi nơi khác sinh sống. Đó là vào một buổi chiều ảm đạm. Ngồi trên thuyền, nhân vật “tôi” nhận ra một điều rất đáng buồn là quê hương mình đã đổi thay quá nhiều so với 20 năm trước. Nhưng đó là sự đổi thay khiến người ta đau lòng. Làng quê giờ đây xơ xác, tiêu điều. Con người già đi, xấu thêm và trở nên đần độn hoặc chua ngoa đanh đá ( như Nhuận Thổ và thím Hai Dương). Đem theo gia đình, nhân vật “ tôi” rời quê hương trong một buổi chiều muộn với niềm hi vọng và tin tưởng vào thế hệ tương lai:“ Kì thực trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường thôi.” Tiết 76: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn I/ Tỡm hiểu chung: 1/Tỏc giả: 2/Tỏc phẩm: 3/ Đọc, tỡm hiểu chỳ thớch: 4/ Túm tắt: 5/ Bố cục: Em hóy chia trỡnh tự bố cục theo nội dung vừa túm tắt? 3 phần + Phần1: từ đầu đến “ tôI đang làm ăn, sinh sống”=> Nhân vật “tôi” trên đường trở về quê cũ. + Phần 2: tiếp theo đến “ sạch trơn như quét”=> Nhân vật “tôi” những ngày ở quê. + Phần 3: Còn lại=>Nhân vật “ tôi” trên đường rời quê. Hóy xỏc định phương thức biểu đạt chớnh của tỏc phẩm? Trong đú phương thức nào là chủ yếu ? Tự sự kết hợp với miờu tả, biểu cảm và nghị luận. Trong đú, tự sự là chủ yếu. ? Truyện cú mấy nhõn vật? Nhõn vật nào là nhõn vật trung tõm ? Vỡ sao em biết? - Tụi, Nhuận Thổ, thớm 2 Dương, Thuỷ Sinh, chỏu Hoàng. Trong đú nhõn vật “tụi” là nhõn vật trung tõm. - Vỡ: Cỏc sự việc và nhõn vật trong truyện đều được cảm nhận từ nhõn vật “tụi”. Túm tắt truyện ngắn “Cố hương” Đọc và phỏt hiện những chi tiết theo nội dung bố cục. So sỏnh hỡnh ảnh của nhõn vật Nhuận Thổ khi cũn nhỏ và khi đó trưởng thành và từ đú rỳt ra nhận xột về nguyờn nhõn của sự đổi thay này. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI KIỂM TRA BÀI CŨ ? Truyện cú mấy nhõn vật? Nhõn vật nào là nhõn vật trung tõm ? Vỡ sao em biết? - Tụi, Nhuận Thổ, thớm 2 Dương, Thuỷ Sinh, chỏu Hoàng. Trong đú nhõn vật “tụi” là nhõn vật trung tõm. - Vỡ: Cỏc sự việc và nhõn vật trong truyện đều được cảm nhận từ nhõn vật “tụi”. ? Nhắc lại bố cục của văn bản. + Phần1: từ đầu đến “ tôI đang làm ăn, sinh sống”=> Hun vật “tôi” trên đường trở về quê cũ. + Phần 2: tiếp theo đến “ sạch trơn như quét”=> Nhân vật “tôi” những ngày ở quê. + Phần 3: Còn lại=>Nhân vật “ tôi” trên đường rời quê. Tiết 77: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn I/ Tỡm hiểu chung: II/Đọc – hiểu văn bản: 1/Nhõn vật “tụi” trờn đường trở về quờ: Đang độ giữa đụng. Gần đến làng trời lại càng u ỏm. Xa gần thấy thấp thoỏng mấy thụn xúm tiờu điều, hoang vắng, nằm im lỡm dưới vũm trời màu vàng ỳa… - Cuộc sống tàn tạ, nghốo khổ. “A, đõy thật cú phải là làng cũ mà 20 năm trời nay tụi hằn ghi lấy hỡnh ảnh trong kớ ức khụng” ? Nhõn vật đang núi với ai ? Cỏch núi đú được gọi là gỡ ? cảnh làng quờ trong mắt người trở về sau 20 năm xa cỏch hiện ra như thế nào? Cảnh thụn xúm tiờu điều , hoang vắng đó dự bỏo một cuộc sống như thế nào đang diễn ra nơi cố hương? Tiếng núi nào đó vang lờn trong nội tõm của người trở về? I/ Tỡm hiểu chung: II/Đọc – hiểu văn bản: 1/Nhõn vật “tụi” trờn đường trở về quờ: Tiết 77: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn - Độc thoại nội tõm → Ngạc nhiờn, chua xút cho sự nghốo khổ của làng quờ. ? Chuyến về quờ lần này của nhõn vật “tụi” cú gỡ đặc biệt? NT: + Kể kết hợp với miờu tả, biểu cảm. + So sỏnh, đối chiếu giữa cảnh hiện tại và cảnh trong hồi ức của nhõn vật. - Làng quờ tiờu điều, xơ xỏc, đỏng thương, thất vọng... Qua lời độc thoại nội tõm này, em hiểu nhõn vật “tụi” cú cảm giỏc gỡ khi đang chứng kiến cảnh làng quờ cũ của mỡnh? ? Từ cảm xỳc ngạc nhiờn chua xút đú, em hiểu tỡnh cảm của nhõn vật “tụi” đối với làng quờ như thế nào? Rất yờu làng quờ đến độ thiết tha sõu nặng. Yờu quờ đến độ xút xa cho sự nghốo khổ của làng quờ mỡnh. ? Việc làm đú, ý định đú đó gợi cho em liờn tưởng đến hiện thực cuộc sống ở làng quờ Trung Quốc vào TK XX như thế nào ? ? Hỡnh ảnh cố hương đó hiện lờn như thế nào trong con mắt người xa quờ? ? Qua phần đầu của truyện vừa tỡm hiểu, em cú nhận xột gỡ về nghệ thuật kể chuyện của tỏc giả? I/ Tỡm hiểu chung: II/Đọc – hiểu văn bản: 1/Nhõn vật “tụi” trờn đường trở về quờ: 2/Nhõn vật “tụi” trong những ngày ở quờ: Tiết 77: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn Trong mối quan hệ của nhõn vật “tụi” với Nhuận Thổ được kể trong những thời điểm nào? a/ Với Nhuận Thổ: ? Những ngày ở quờ, nhõn vật “tụi” đó gặp nhiều người quen cũ, trong đú cuộc gặp với những nhõn vật nào được kể nhiều nhất? - Hỡnh ảnh Nhuận Thổ trong ký ức của nhõn vật “tụi” là một hỡnh ảnh như thế nào? Hóy tỡm những chi tiết chứng minh điều đú? - Nhuận Thổ trong hiện tại cú cũn giống với Nhuận Thổ trong ký ức của nhõn vật “tụi” nữa hay khụng ? Đó cú sự thay đổi như thế nào? - Khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, cổ đeo vòng bạc. - Cao gấp đôi trước, da vàng sạm, có nếp nhăn - Đội mũ lông chiên bé tí tẹo. - Đội mũ lông chiên rách bươm, mặc chiếc áo bông mỏng dính. Bàn tay hồng hào lanh lẹ mập mạp. Tỏ ra biết nhiều chuyện. - Tay nứt nẻ như vỏ cây thông. Tỏ ra rụt rè. Tình cảm bạn bè , thân thiết Nói năng thiểu não, xưng hô cung kính Lúc nhỏ còn là cậu bé nông dân khoẻ mạnh, lanh lợi tháo vát, hiểu biết nhiều, gần gũi và giàu tỡnh cảm Thay đổi nhiều – Là người nông dân già nua,nghèo khổ,đần độn,mụ mẫm, cam chịu số phận Tiết 77: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn I/ Tỡm hiểu chung: II/Đọc – hiểu văn bản: 1/Nhõn vật “tụi” trờn đường trở về quờ: 2/Nhõn vật “tụi” trong những ngày ở quờ: a/ Với Nhuận Thổ: Vậy nhuyờn nhõn nào khiến Nhuận Thổ thay đổi nhiều như vậy ? Do xã hội phong kiến - đông con nhà nghèo, chỗ nào cũng hỏi tiền không luật lệ gì cả , mất mùa thuế nặng , lính tráng , trộm cắp, quan lại đày đoạ. Em hiểu gỡ về thực trạng xó hội Trung Quốc thời bấy giờ ? Phản ảnh hiện thực đầy đau khổ của xã hội Trung Quốc thời bấy giờ . Tình trạng mụ mẫm,thái độ cam chịu của Nhuận Thổ nói riêng và số phận của người nông dân Trung Quốc nói chung , đó chính là điều nguy hiểm ,trăn trở đau xót nhất của nhà văn. Theo em điều duy nhất trong con người Nhuận Thổ khụng thay đổi là gỡ ? Tỡnh bạn giữa hai người mói mói bền chặt.Mặc cho cú sự thay đổi về diện mạo, hỡnh hài nhưng NT luụn giữ được bản tớnh tốt đẹp của người nụng dõn. Em hóy nờu cảm nhận của em về nhõn vật Nhuận Thổ ? Tiết 77: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn I/ Tỡm hiểu chung: II/Đọc – hiểu văn bản: 1/Nhõn vật “tụi” trờn đường trở về quờ: 2/Nhõn vật “tụi” trong những ngày ở quờ: a/ Với Nhuận Thổ: - Là nhân vật điển hình của người nông dân Trung Quốc với cuộc sống nghèo khổ, an phận , đau thương cùng tình trạng tinh thần ngu muội, của dân chúng trong xã hội phong kiến đầu thế kỷ XX Hãy nêu nhận xét về bút pháp nghệ thuật được sử dụng ? - Nghệ thuật hồi ức, hiện tại để đối chiếu so sánh làm rõ người và cảnh ở quê trong quá khứ và hiện tại . Trước cảnh và người như vậy, nhõn vật “tụi” cú tõm trạng như thế nào ? Thấy đau xót trước cảnh đổi thay theo chiều hướng lụi tàn của quê hương và trước tinh thần lạc hậu , mụ mẫm của dân chúng. CỦNG CỐ Cõu 1:í nào khụng phải là tớnh cỏch con người Nhuận Thổ trong hồi ức của nhõn vật “tụi” ? Là một cậu bộ khỏe mạnh. B. Là một cậu bộ biết biết nhiều chuyện lạ ở làng quờ. C. Là một cậu bộ hồn nhiờn, giàu tỡnh cảm. D. Là một cậu bộ luụn giữ lễ nghĩa khi giao tiếp với mọi người. Cõu 2: Những cõu núi và cỏch xưng hụ của Nhuận Thổ khi gặp lại nhõn vật “tụi” núi lờn điều gỡ ở con người này ? Một lũng tụn kớnh nhõn vật “tụi” . B. Vẫn mang một quan niệm cũ kỹ về đẳng cấp. B.Tỏ ra là người giàu tỡnh cảm. C. Là một người lạnh lựng, khú hiểu. Tiết 78: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn I/ Tỡm hiểu chung: II/Đọc – hiểu văn bản: 1/Nhõn vật “tụi” trờn đường trở về quờ: 2/Nhõn vật “tụi” trong những ngày ở quờ: a/ Với Nhuận Thổ: b/ Với chị Hai Dương: Trong kớ ức của nhõn vật tụi, chị Hai Dương là người như thế nào ? Sau 20 năm người phụ nữ đú thay đổi ntn? - Nàng Tây Thi đậu phụ – lưỡng quyền không cao. Người đàn bà trên dưới 50 tuổi – lưỡng quyền nhô ra. - Môi không mỏng,chị là người phụ nữ khá xinh đẹp. Môi mỏng dính chân nhỏ xíu giống chiếc compa. Tiết 78: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn - Thay đổi toàn diện cả hỡnh hài lẫn tớnh cỏch. Sự thay đổi nào trong con người này là lớn nhất? Vỡ sao? Thay đổi về tớnh tỡnh vỡ đú là biểu hiện suy thoỏi về đạo dức ở làng quờ. - Xấu xớ, trơ trẽn, tham lam, lưu manh, mất hết vẻ lương thiện. Cuộc sống quẩn quanh, bế tắc, nghốo khổ khiến làng quờ ngày một tàn tạ, con người ngày một khổ sở, hốn kộm và bất lương. Thương xot, bất lực và căm ghột hiện thực đen tối của xó hội ỏp bức. Em cú nhận xột gỡ về sự thay đổi này? I/ Tỡm hiểu chung: II/Đọc – hiểu văn bản: 1/Nhõn vật “tụi” trờn đường trở về quờ: 2/Nhõn vật “tụi” trong những ngày ở quờ: a/ Với Nhuận Thổ: b/ Với chị Hai Dương: Sự thay đổi đú đó làm cho con người trở nờn như thế nào ? Qua đõy tỏc giả muốn ta hiểu gỡ về cuộc sống đang diễn ra nơi cố hương ? Từ đú ta hiểu thờm được gỡ về thỏi độ của tỏc giả? Tiết 78: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn I/ Tỡm hiểu chung: II/Đọc – hiểu văn bản: 1/Nhõn vật “tụi” trờn đường trở về quờ: 2/Nhõn vật “tụi” trong những ngày ở quờ: a/ Với Nhuận Thổ: b/ Với chị Hai Dương: 3/ Nhõn vật “tụi” trờn đường xa quờ: Vỡ sao khi rời cố hương, nhõn vật “tụi” lại cảm thấy lũng khụng chỳt lưu luyến và vụ cựng lẻ loi, ngột ngạt? Cố hương bõy giờ chỉ cũn là xơ xỏc, nghốo hốn và xa lạ từ cảnh vật đến con người. Khi rời cố hương, nhõn vật “tụi” đó mong ước điều gỡ? Mong cho thế hệ con chỏu khụng bao giờ phải cỏch bức nhau; khụng phải vất vả chạy vạy như tụi; khụng phải khốn khổ mà đần độn như N.Thổ; khụng phải khốn khổ mà tàn nhẫn như bao nhiờu người khỏc. Chỳng nú cần phải sống một cuộc đời mới, một cuộc đời mà chỳng tụi chưa từng được sống Một cỏnh đồng cỏt, màu xanh biếc, cạnh bờ biển, trờn vũm trời xanh đậm, treo lơ lửng một vừng trăng trũn vàng thắm Qua đú ước mong nào của tụi được bộc lộ? - Ước mong bỡnh yờn, ấm no cho làng quờ. Trong niềm hi vọng của nhõn vật “tụi”, xuất hiện một cảnh tượng như thế nào? Trong ý nghĩ cuối cựng của nhõn vật “tụi”: “ Đó gọi là hi vọng thỡ khụng thể núi đõu là thực đõu là hư. Cũng giống như những con đường trờn mặt đất; kỡ thực trờn mặt đất vốn làm gỡ cú đường. Người ta đi mói thỡ thành đường thụi”. Em hiểu ý nghĩa này như thế nào? Cũng như những con đường trờn mặt đất, mọi thứ trong cuộc sống này khụng tự cú sẵn. Nhưng nếu muốn, bằng cố gắng và kiờn trỡ, con người sẽ cú tất cả. Vỡ sao khi mong ước và hi vọng cuộc đời mới cho cố hương, nhõn vật “tụi” lại nghĩ độn con đường “đi mói thỡ thành”? ễng muốn thức tỉnh người dõn làng mỡnh khụng cam chịu cuộc sống nghốo hốn, ỏp bức; ễng tin ở thế hệ con chỏu sẽ mở đường ấm no, hạnh phỳc cho quờ hương. Trong phần cuối văn bản, tỏc giả đó sử dụng phương thức biểu đạt nào là chủ yếu ? Tỏc dụng ? - Phương thức biểu đạt: biểu cảm và nghị luận →Bộc lộ tỡnh yờu quờ hương một cỏch mới mẻ và mónh liệt. Tin vào sự đổi mới của quờ hương. Tiết 78: CỐ HƯƠNG Lỗ Tấn I/ Tỡm hiểu chung: II/Đọc – hiểu văn bản: 1/Nhõn vật “tụi” trờn đường trở về quờ: 2/Nhõn vật “tụi” trong những ngày ở quờ: a/ Với Nhuận Thổ: b/ Với chị Hai Dương: 3/ Nhõn vật “tụi” trờn đường xa quờ: III/ Tổng kết: Qua truyện, em cảm nhận tỡnh cảm, tư tưởng nào của người kể chuyện đối với làng quờ và hiện thực xó hội lỳc bấy giờ. - Chua xút trước một làng quờ đó từng tươi đẹp nay tàn tạ, hốn yếu. - Phờ phỏn thực trạng xó hội phong kiến. - Mong mỏi cuộc đổi đời của quờ hương. - Đặt ra vấn đề con đường của người nụng dõn, của toàn xó hội. - Am hiểu cuộc sống làng quờ. - Tấm lũng chõn thành thiết tha với quờ hương. Em học được gỡ trong cỏch kể chuyện của nhà văn Lỗ Tấn? Bố cục chặt chẽ,cách sử dụng sinh động những thủ pháp nghệ thuật : hồi ức, hiện tại,đối chiếu,đầu cuối tương ứng. Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật đọc đáo góp phần khắc hoạ tính cách nhân vật và chủ đề tác phẩm. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI - Túm tắt lại truyện. Học thuộc phần nội dung phõn tớch. Soạn cỏc cõu hỏi trong phần ụn tập TLV.