Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Tiết 37: Đọc văn: Sóng - Xuân Quỳnh

Tiết 37: Đọc vănsóngXuân Quỳnh=> Tóm lại: Xuân Quỳnh (1942-1988) có cuộc đời bất hạnh, luôn luôn khát khao tình yêu, mái ấm gia đình và tình mẫu tửLưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh và hai con Lưu Minh Vũ, Lưu Quỳnh Thơ Gia đình Lưu Quang Vũ năm 1987. - Xuân Quỳnh lµ một trong nh÷ng tªn tuæi tiªu biÓu cña líp nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ.b, Sự nghiệp thơ ca: - Đặc điểm hồn thơ:Tiếng nói của người phụ nữ giàu yêu thương, khát khao hạnh phúc đời thường, bình dị; nhiều lo âu, day dứt, trăn trở trong tình yêu.T¸c phÈm tiªu biÓu: Hoa däc chiÕn hµo (1968), Giã Lµo c¸t tr¾ng (1974), Lêi ru trªn mÆt ®Êt (1978), Tù h¸t (1984), S©n ga chiÒu em ®i (1984), Hoa cá may (1989)...a, Hoàn cảnh sáng tác Bài thơ Sãng ®­îc viÕt ngµy 29/12/1967 trong một chuyÕn ®i thùc tÕ ë vïng biÓn Diªm §iÒn (Thái Bình) vµ ®­îc in trong tËp “Hoa däc chiÕn hµo” (1968).-> Bài thơ tiêu biểu cho hồn thơ Xuân Quỳnh. D÷ déi vµ dÞu ªmån µo vµ lÆng lÏS«ng kh«ng hiÓu næi m×nhSãng t×m ra tËn bÓ¤i con sãng ngµy x­aVµ ngµy sau vÉn thÕNçi kh¸t väng t×nh yªuBåi håi trong ngùc trÎTr­íc mu«n trïng sãng bÓEm nghÜ vÒ anh, emEm nghÜ vÒ biÓn línTõ n¬i nµo sãng lªn?Sãng b¾t ®Çu tõ giãGiã b¾t ®Çu tõ ®©u?Em còng kh«ng biÕt n÷aKhi nµo ta yªu nhauCon sãng d­íi lßng s©uCon sãng trªn mÆt n­íc¤i con sãng nhí bêNgµy ®ªm kh«ng ngñ ®­îcLßng em nhí ®Õn anhC¶ trong m¬ cßn thøcDÉu xu«i vÒ ph­¬ng b¾cDÉu ng­îc vÒ ph­¬ng namN¬i nµo em còng nghÜH­íng vÒ anh – mét ph­¬ngë ngoµi kia ®¹i d­¬ngTr¨m ngµn con sãng ®ãCon nµo ch¼ng tíi bêDï mu«n vêi c¸ch trëCuéc ®êi tuy dµi thÕN¨m th¸ng vÉn ®i quaNh­ biÓn kia dÉu réngM©y vÉn bay vÒ xaLµm sao ®­îc tan raThµnh tr¨m con sãng nháGi÷a biÓn lín t×nh yªu§Ó ngµn n¨m cßn vç.c, Bố cục:- 7 khổ thơ đầu: Sóng và em- những nét tương đồng.- 2 Khổ thơ cuối: Mong ước của em Tạo âm hưởng của những con sóng, sóng lòng, dạt dào như những con sóng lúc sôi nổi, lúc êm dịu d, Cảm nhận chung về bài thơ:- Đề tài: Tình yêu.- Hình tượng nghệ thuật: "Sóng" và "em"* Sóng:+ Nghĩa thực: Con sóng thiên nhiên với nhiều trạng thái trái ngược nhau.+ Nghĩa biểu tượng: Là hình tượng ẩn dụ, sự hóa thân cho tâm trạng, các cung bậc tình cảm trong tâm hồn của người phụ nữ đang yêu.-> TY của người phụ nữ đang yêu => Sự sáng tạo của Xuân Quỳnh.* Em (Nhân vật trữ tình): Người phụ nữ đang yêu.- Thể thơ: a, Khổ thơ 1, 2: Sóng biển và tình yêu:* Khổ thơ 1: “Dữ dội > tìm tận bể.Hành trình sóng tự khám phá mình và hướng tới những điều lớn lao Hành trình Tình yêu: là quá trình tự khám phá, tự nhận thức, là sự khát khao hướng tới những gì cao cả, lớn lao. Tình yêu không chấp nhận những gì nhỏ hẹp, tầm thường * Khổ thơ 2: Quy luật của sóng, của tình yêu: - Con sóng - ngày xưa Vẫn thế - ngày sau-> Quy luật muôn đời của thiên nhiên: Là sự trường tồn vĩnh hằng của sóng trước thời gian, sóng vẫn dạt dào, sôi nổi- Khát vọng tình yêu bồi hồi... ngực trẻ -> Quy luật của tình cảm: Tình yêu là khát vọng muôn đời của tuổi trẻ và nhân loại.=> Tóm lại: Xuân Quỳnh đã tạo ra con sóng mãnh liệt mà dịu dàng, đắm thắm, đấy nữ tính, giàu trạng thái nhằm biểu đạt cảm xúc tình yêu mãnh liệt và luôn hướng tới hạnh phúc vững bền. b, Khổ thơ 3,4: Nỗi trăn trở truy tìm khời nguồn của tình yêu:Tr­íc mu«n trïng sãng bÓEm nghÜ vÒ anh, emEm nghÜ vÒ biÓn línTõ n¬i nµo sãng lªn?Sãng b¾t ®Çu tõ giãGiã b¾t ®Çu tõ ®©u?Em còng kh«ng biÕt n÷aKhi nµo ta yªu nhauLí giải: Cội nguồn của sóng.-> Không lí giải đượcLí giải ngọn ngồn của tình yêu. -> Không lí giải được- Nguồn gốc của tình yêu cũng như sóng đều bí ẩn, không thể giải thích. Nhất là trái tim người phụ nữ đang yêu.=> Tóm lại: Đó là lời thú nhận thành thực, hồn nhiên ý nhị và nữ tính. c, Khổ 5: Nỗi nhớ trong tình yêu+ Dưới lòng sâu - Trên mặt nước+ Ngày đêm - Không ngủ đượcSóng dưới lòng sâuSóng trên mặt nướcSóng nhớ bờ- Sóng - Nhớ bờ- Phép đối, giọng thơ dạt dào, mãnh liệt: diễn tả nối nhớ da diết, sâu đậm bao trùm cả không gian, thao thức mọi thời gian.Em ...nhớ tới anh: Trong mơ còn thức.- Cách nói cường điệu nhưng có lí: để tô đậm nỗi nhớ mãnh liệt, Nỗi nhớ choáng ngợp cõi lòng, trong ý thức, thấm cả vào tiềm thức. => Tóm lại: Xuân Quỳnh vừa hóa thân vào sóng, vừa trực tiếp xưng "Em" để bộc lộ nỗi nhớ mãnh liệt. Đó là tình yêu đắm say; là lời bày tỏ tình yêu chân thành, táo bạo của người phụ nữ yêu hết mình. d, Khổ thơ 6: Lòng thủy chung.- Cấu trúc ngôn ngữ: "Dẫucũng"có tính khẳng định -> Quy luật tự nhiên. - Xuôi > khó khăn của cuộc đời.- "Nơi nàohướng về anh- một phương"-> Tình yêu của em: Vẫn mãnh liệt dù bao khó khăn, trắc trở. Em tự tin vào tình yêu của mình. Đó còn là lời thể thủy chung tuyệt đối trong tình yêu => Tóm lại: Giữa bao sự đổi thay của cuộc đời, sự thủy chung của em là bất biến.e, Khổ thơ 7: Bến bờ hạnh phúc:ë ngoµi kia ®¹i d­¬ngTr¨m ngµn con sãng ®ãCon nµo ch¼ng tíi bêDï mu«n vêi c¸ch trë- Sóng khát khao và vượt trở ngại để tới bờ -> Quy luật tất yếu của tự nhiên.- Em khao khát có anh và muốn vượt khó khăn để cập bến bờ hạnh phúc. =>Tóm lại: Quan niệm về tình yêu của Xuân Quỳnh vừa mới mẻ, mạnh bạo nhưng cũng rất truyền thống.* Tiểu kết: (7 khổ thơ đầu) Qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã diễn tả một tình yêu thiết tha, nồng nàn, chung thủy của người phụ nữ. 2. Hai khổ thơ cuối – Khát vọng tình yêu vĩnh hằng Không gian, đời người hữu hạn thời gian vô hạn hạnh phúc mong manh Biển kia mây dẫu rộng vẫn bay xa“Em” nhận thức Cuộc đời năm tháng tuy dài vẫn điquaKhát khaoThành trăm con sóng nhỏ - ngàn năm còn vỗVĩnh viễn hoá tình yêuLo âu Người phụ nữ đang yêu khát khao muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của đời người để đến với một tình yêu vĩnh hằng. * Tiểu kết (2 khổ thơ cuối)Hình tượng “Sóng” – NVTT “em”Một tình yêu có tính truyền thốngNhững biểu hiện muôn đời : cảm xúc nhiều cung bậc và tràn đầy những khát khao.Tình yêu thiết tha, nồng nàn, chung thuỷ, luôn hướng đến cái lớn lao, cao cảMột tình yêu mang tính chất hiện đạiSự chủ động, mạnh bạo bày tỏ khát khao và sẵn sàng từ bỏ nơi “không hiểu nổi mình” đến với cái cao rộng, cao cả.Chủ đềVẻ đẹp1. Nghệ thuật :- Thể thơ năm chữ truyền thống; các ngắt nhịp, gieo vần độc đáo, giàu sức liên tưởng.- Xây dựng hình tượng ẩn dụ, giọng thơ tha thiết. 2. Nội dung : - Vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu hiện lên qua hình tượng sóng: Tình yêu tha thiết, nồng nàn, đầy khát vọng và sắt son chung thủy, vượt lên mọi giới hạn của đời người. * Ghi nhớ: sgk tr 157.- BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM1. Hình tượng Sóng trong bài thơ có ý nghĩa:A. Là hình ảnh tả thực trong tự nhiên.B. Hình ảnh ẩn dụ cho tâm trạng người con gái đang yêuC. Hình ảnh so sánh với người con gái đang yêu.D. Cả 3 ý trên.2. Bài thơ Sóng là lời tự bạch của một tâm hồn phụ nữ đang yêu. Xuân Quỳnh đã tự bạch điều nào sau đây:A. Tình yêu là khát vọng muôn đời của tuổi tre.B. Yêu là nhớ.C. Yêu là thủy chung son sắt.D. Khát vọng vĩnh viễn hóa tình yêu để nó sống mãi với thời gian.E. Tất cả các ý trên. đúngđúng4. Yếu tố nghệ thuật nào sau đây góp phần diễn tả thành công cảm xúc của bài thơ sóng:A. Thể thơ 5 chữ, ngắn, đều đặn gợi nhịp các con sóng.B. Nhịp điệu nhẹ nhàng, lúc sôi nổi dồn dập, lúc êm dịu, sâu lắng.C. Giọng điệu khi thiết tha rạo rực, khi thủ thỉ tâm tình.D. Tất cả các yêu tố trên.3. Tâm hồn người phụ nữ đang yêu trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh:A. Sôi nổi, đắm say.B. Trắc trở, lo âu.C. Hồn hậu, chân thành, nhiều lo âu và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường.D. Lắng sâu, đằm thắm.đúngđúng