Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Đàn ghi ta của Lorca

ĐÀN GHI TA CỦA LORCA Thanh Thảo ”Khi tụi chết hóy chụn tụi với cõy đàn”A. TIỂU DẪN1. Tỏc giả Thanh Thảo. - Thuộc thế hệ nhà thơ trẻ chống Mỹ, cú nhiều nỗ lực đổi mới thơ Việt. - Đặc điểm thơ: + Giàu suy tư, mónh liệt, phúng tỳng. + Nhuốm màu sắc tượng trưng, siờu thực. Thanh thảo đã từng viết: Lor- ca là nhà thơ của những giấc mơ, của những linh cảm nhoi nhói, một nhà thơ có thể biến những giấc mơ thành nhịp điệu, có thể biến những linh cảm thành ngôn từ. Lor-ca siêu thực một cách tự nhiên và hiện thực một cách tự nhiên.Em biết gỡ về Lorca và thời đại của ụng?2. Nhà thơ, người nghệ sỹ LorcaKhi nào tôi chếtHãy vùi thây tôi cùng vớiCây đàn dưới lớp cátKhi nào tôi chết Hãy vùi thây tôi giữa rặng cây cam Và đám bạc hàKhi nào tôi chết hãy vùi thây tôi, tôi xin các người đóNơi một chiếc chong chóng gíoKhi nào tôi chết3. Bài thơ “Đàn ghi ta của Lor- ca”a. Xuất xứ: Rút trong tập “Khối vuông ru- bích” (1985)b. Đặc điểm- Giàu suy tư, mãnh liệt, phóng túng- Mạch cảm xúc bắt đầu từ ấn tượng về đàn ghi ta của Lor- ca.c. Lời đề từ: “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” - Tỡnh yờu say đắm với nghệ thuật - Tình yêu thiết tha với quê hương xứ sở. - Tư tưởng nghệ thuật của Lor- ca: Dũng cảm vượt qua cái cũ kể cả những thần tượng cũ để làm nên cái mới.d. Bố cục - Phần 1: 6 dòng đầu - Phần 2: 12 dòng tiếp - Phần 3: 13 cõu cũn lạiB. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN1. Sỏu cõu thơ đầu- Tiếng đàn bọt nước: Tạo õmTạo hỡnh=> Gợi sự mong manh dễ tan vỡ- Tõy Ban Nha ỏo choàng đỏ gắt:Hỡnh ảnh thực: Đấu bũ tút .Hỡnh ảnh tượng trưng: Nền chớnh trị độc tài Tõy Ban NhaLi-la li-la: Mụ phỏng tiếng đàn.=> Nền văn hoỏ Tõy Ban Nha rộng lớn.Miền đơn độc, vầng trăng chếnh choỏng, yờn ngựa mỏi mũn.=> Lorca - nghệ sĩ tự do và đơn độc giữa một thế giới đầy màu sắc, dữ dội và khốc liệt.Tiếng đàn bọt nướcTõy Ban Nha ỏo choàng đỏ gắtli-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độcvầng trăng chuyếnh choỏngtrờn yờn ngựa mỏi mũnHỡnh ảnh thơ nào gợi ấn tượng cho em ? Vỡ sao ?Tiếng đàn là sinh mệnh, cũng là bi kịch của người nghệ sĩ ấy.2. Mười hai dũng tiếp Hỡnh ảnh Lorca: + Áo chàng bờ bết đỏ + mộng duHỡnh ảnh thực : gợi về cỏi chết oan khuất của LorcaTiếng đàn Lorca: + Nõu + Lỏ xanh + Trũn bọt nước + Rũng rũng mỏu chảyHỡnh ảnh tượng trưng: Tiếng đàn bàng hoàng,chao đảo. Từ õm thanh vỡ ra thành màu sắc,hỡnh khối,thành dũng mỏu đau thương=>Trong tiếng ghi ta cú nỗi đau và tỡnh yờu, cỏi chết và sự bất tử hoà quyện với nhau tạo thành giai điệu bi thiết.Tõy Ban Nha hỏt nghờu ngao bỗng kinh hoàng ỏo choàng bờ bết đỏ Lor-ca bị điệu về bói bắn chàng đi như người mộng du tiếng ghi ta nõu bầu trời cụ gỏi ấy tiếng ghi ta lỏ xanh biết mấy tiếng ghi ta trũn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta rũng rũng mỏu chảyGiõy phỳt bi phẫn nhất trong cuộc đời của Lorca được miờu tả ở hỡnh ảnh nào?Cựng với hỡnh ảnh của Lorca là hỡnh ảnh tiếng đàn. Nú được miờu tả như thế nào ?Âm thanh của tiếng đàn gợi cho em suy nghĩ gỡ?Để miờu tả sự việc bi phẫn này,Thanh Thảo sử dung biện phỏp nghệ thuật nào? Tỏc dụng của nú? Nghệ thuật: + Hoỏn dụCuộc đời của Lor-caáo choàng bê bết máu chảyCái chết+ Ẩn dụẩn dụ chuyển đổi cảm giácTượng trưngNhân hoáGhi ta nâuGhi ta lá xanhGhi ta lá trònBầu trời,cụ gỏi, bọt nước vỡ tanRũng rũng mỏu chảyTiếng đànTự do cái đẹpTrái tim yêu đờiTiếng đàn trong trẻo tròn đầyBạo tàn Huỷ diệt sự sốngCái ácHiện thực phũ phàngSự vỡ nát đau thươngĐối lậpGợi nhiều liờn tưởng bất ngờ, mang màu sắc của thơ tượng trưng siờu thực.3. Mười ba cõu cũn lạikhụng ai chụn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đỏy giếng đường chỉ tay đó đứt dũng sụng rộng vụ cựng Lor-ca bơi sang ngang trờn chiếc ghi ta màu bạc chàng nộm lỏ bựa cụ gỏi Di-gan vào xoỏy nước chàng nộm trỏi tim mỡnh vào lặng yờn bất chợtli – la li – la li – la . Cảm nhận của em về cõu thơ :“ Khụng ai chụn cất tiếng đàn.long lanh trong đỏy giếng” ?- tiếng đàn như cỏ mọc hoang Nỗi xút tiếc cho hành trỡnh cỏch tõn cũn dang dở của Lorca và Văn hoỏ Tõy Ban NhaNiềm tin vào sự bất tử cuả nghệ thuật mà Lorca đó sỏng tạo nờnGiọt nước mắt vầng trăng.long lanh=> Nỗi đau muụn đời.=> Sự ra đi của Lorca là mất mỏt lớn lao trong nghệ thuật, trong cừi đời- Suy tư về cuộc gió từ của Lorca.+ Lorca bơi sang ngang trờn chiếc ghi ta màu bạcGợi sự siờu thoỏt, Lorca được nõng đỡ trờn đụi cỏnh của nghệ thuật.+ chàng nộm lỏ bựa cụ gỏi Di-gan vào xoỏy nước chàng nộm trỏi tim mỡnh vào lặng yờn bất chợtTượng trưng cho sự gió từ Và giải thoỏt, chia tay với Những ràng buộc và hệ luỵ trần gian.- Âm thanh: li la li la li la.=> tạo hỡnh thức vĩ thanh của một bản nhạc giao hưỏng.=> đoạn thơ là sự hỡnh dung tưởng tượng đầy lóng mạn của Thanh Thảo về sự gió từ củaLor-ca.=> Tỡnh cảm ngưỡng mộ, khẳng định, ngợi ca, bất tử hoỏ của tỏc giả đối với thiờn tài Lor-ca.