Bài giảng môn Ngữ văn lớp 10: Cảnh ngày hè - Bảo kính cảnh giới, bài 43 Nguyễn Trãi

C¶nh ngµy hÌ B¶o kÝnh c¶nh giíi, bµi 43 NguyÔn Tr·i§äc v¨n1. Đọc thuộc lòng phần phiên âm và phần dịch thơ bài thơ “Tỏ lòng” - Phạm Ngũ LãoKIỂM TRA BÀI CŨ2. Vẻ đẹp của hình tượng con người thời Trần được thể hiện như thế nào trong bài thơ?3. Qua bài thơ, em cảm nhận được gì về con người Phạm Ngũ Lão?C¶nh ngµy hÌ B¶o kÝnh c¶nh giíi, bµi 43 NguyÔn Tr·i§äc v¨nT¸c gi¶ NguyÔn Tr·i (1380-1442)1. TËp th¬ Quèc ©m thi tËp:- TËp th¬ N«m: 254 bµi, ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn cña th¬ tiÕng ViÖt. - VÎ ®Ñp con ng­êi NguyÔn Tr·i.Th¬ N«m §­êng luËt víi c¸c c©u th¬ lôc ng«n.I. TÌM thiÖu chung:- Quèc ©m thi tËp gåm 4 phÇn: V« ®Ò, M«n th× lÖnh, M«n hoa méc, M«n cÇm thó- VÒ néi dung:- VÒ nghÖ thuËt:2. Bµi th¬ C¶nh ngµy hÌ: a. XuÊt xø:Bµi th¬ sè 43 trong môc B¶o kÝnh c¶nh giíi – phÇn V« ®Òb. Nhan ®Ò:C¶nh ngµy hÌ – néi dung bµi th¬ nghiªng vÒ bøc tranh cuéc sèng.c. Bè côc:- 6 c©u th¬ ®Çu: Bøc tranh thiªn nhiªn, cuéc sèng.- 2 c©u th¬ cuèi: Kh¸t väng cña nhµ th¬.II. §äc - hiÓu v¨n b¶n:1. Bøc tranh thiªn nhiªn, cuéc sèng: a. Bøc tranh ngµy hÌ : - §­êng nÐt, Mµu s¾c:+ “Hoè lục đùn đùn tán rợp giương”+ “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ”+ “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương” Hình ảnh cây hoè: cành lá xanh thẫm, toả bóng mát cả một không gian, tạo cảm giác dễ chịu Cây lựu bên hiên nhà trổ ra những bông hoa màu đỏ thắm  Hoa sen hồng dưới ao đang toả ngát mùi hương, sức sống không dừng lại - Bøc tranh thiªn nhiªn sinh ®éng:+ cách ngắt nhịp ¾: “Thạch lựu hiên/ còn phun thức đỏHồng liên trì/ đã tiễn mùi hương” Không theo nhịp thơ Đường luật, gợi sự chú ý, làm nổi bật bức tranh cảnh ngày hè + Các động từ mạnh: “đùn đùn, giương, phun”  thể hiện sức sống tràn đầy của cảnh vật => Thiªn nhiªn, c¶nh vËt ë vµo thêi ®iÓm cuèi ngµy; nh­ng sù sèng th× kh«ng dõng l¹i.Các động từ mạnh gợi cho em cảm nhận gì về cảnh vật? b. Cuộc sống sinh hoạt: “Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”- Lao xao chợ cá: âm thanh vọng lại từ phía chợ cá của làng chài- Dắng dỏi cầm ve: tiếng ve râm rang trong chiều tà như tiếng đàn lãnh lót vang dội lên Âm thanh đặc trưng của cuộc sống vui tươi, thanh bình Âm thanh đặc trưng của ngày hè, cảnh vật như rộn lên sự sống, niềm vui=> Bức tranh mùa hè sinh động và tràn đầy sức sống: có sự kết hợp của đường nét, màu sắc, âm thanh, con người và cuộc sốngNguyeãn Traõi mieâu taû aâm thanh chieàu heø nhö theá naøo? => Bức tranh mùa hè sinh động và tràn đầy sức sống: có sự kết hợp của đường nét, màu sắc, âm thanh, con người và cuộc sống2. VÎ ®Ñp t©m hån NguyÔn Tr·i: - T×nh yªu thiªn nhiªn tha thiÕt cña NguyÔn Tr·i: T©m hån tinh tÕ, giao c¶m m¹nh mÏ víi c¶nh vËt.a. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời và cuộc sống:- Hoàn cảnh của nhà thơ:“Rồi, hóng mát thuở ngày trường”+ “Rồi”: rảnh rỗi; hóng mát: dạo chơi để tâm hồn thanh thản+ “Thuở ngày trường”: ngày rộng tháng dài Hoàn cảnh hiếm hoi, bất đắt dĩ của nhà thơ+ Bức tranh ngày hè được đón nhận bằng nhiều giác quan+ Cảnh vật thanh bình, yên vui tấm lòng thiết tha yêu đời, yêu cuộc sống của người dânTheo em, câu thơ đầu hé mở cho ta biết gì về hoàn cảnh của nhà thơ?b. TÊm lßng ­u ¸i víi d©n, víi n­íc: C©u kÕt ( c©u lôc ng«n ) ngắn gọn: thÓ hiÖn sù dån nÐn c¶m xóc cña c¶ bµi => §iÓm kÕt tô cña hån th¬ øc Trai kh«ng ph¶i ë thiªn nhiªn, t¹o vËt mµ chÝnh lµ ë con ng­êi, ë ng­êi d©n.- “Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng” Nguyễn Trãi mơ đến cây đàn kì diệu của vua Thuấn ngày xưa để ca ngợi và làm cho dân giàu đủ, ấm no hơn- “Dân giàu đủ khắp đòi phương”Nhaø thô theå hieän öôùc mong gì qua hai caâu cuoái?Bui mét tÊc lßng ­u ¸i cò§ªm ngµy cuån cuén n­íc triÒu ®«ng. ( ThuËt høng – bµi 2 )Hæ ph¸ch, phôc linh nh×n mÊy biÕtDµnh cßn ®Ó trî d©n nµy. ( Tïng ) ViÖc nh©n nghÜa cèt ë yªn d©n ( C¸o b×nh Ng«)III. Tæng kÕt: 1. Néi dung: - Bµi th¬ lµ bøc tranh ngµy hÌ ®Ñp, sinh ®éng vµ ®Çy søc sèng.- Qua bøc tranh thÊy ®­îc vÎ ®Ñp t©m hån cña NguyÔn Tr·i.2. NghÖ thuËt:- Bµi th¬ võa mang nÐt trang träng cæ ®iÓn võa b×nh dÞ, tù nhiªn.- Sö dông c¸c c©u th¬ lôc ng«n.CỦNG CỐ1. Nắm được bức tranh mùa hè sinh động và tràn đầy sức sống được nhà thơ thể hiện trong bài thơ2. Hiểu được tấm lòng của Nguyễn Trãi đối với dân với nước.3. Hình thức đặc biệt của câu thơ 1 và 8 thể hiện được tâm trạng, nỗi niềm của nhà thơ.CHUẨN BỊHoïc thuoäc loøng baøi thô vaø phaàn phaân tích. - Soaïn baøi Toùm taét vaên baûn töï söï.