Bài giảng môn Ngữ văn khối 11 - Việt bắc - Tố Hữu

TỐ HỮUVIỆT BẮC ? Em hãy nêu những nét khái quát về tiểu sử,sự nghiệp thơ văn của Tố Hữu - Tố Hữu ( 1920- 2002) tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành - Quê quán: xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế. - Thời thơ ấu: Tố Hữu sinh ra trong một gia đình Nho học ở Huế - mảnh đất thơ mộng, trữ tình còn lưu giữ nhiều nét văn hoá dân gian. - Thời thanh niên: Tố Hữu sớm giác ngộ cách mạng và hăng say hoạt động, kiên cường đấu tranh trong các nhà tù thực dân I.Vài nét về tiểu sử-sự nghiệp1.Tiểu sử - Thời kỳ sau CM tháng Tám: Tố Hữu đảm nhiệm những cương vị trọng yếu trên mặt trận văn hoá văn nghệ, trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và nhà nước. Thơ Tố Hữu gắn bó với cuộc đấu tranh cách mạng cho nên các chặng đường thơ của ông cũng song hành với các giai đoạn của cuộc đấu tranh ấy, đòng thời thể hiện sự phát triển,vận động trong tư tư tưởng,nghệ thuật của nhà thơ.Các tập thơ chính: -Tập “Từ ấy”: (1937-1946) - Tập “Việt Bắc” (1947-1954) - Tập “Gió Lộng” (1955-1961) - Tập “ Ra trận” ( 1962-1972). “ Máu và hoa” (1973-1977). các tập thơ của Tố Hữu là sự vận động của cái tôi trữ tình, là cuốn biên niên sử ghi lại đời sống dân tộc, tâm hồn dân tộc trong sự vân động của tiến trình lịch sử.2. Đường cách mạng gắn với con đường thơ:? Em hãy nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ Việt Bắc và vị trí của đoạn trích Ngay sau khi cuộc kháng chiến chống Pháp vừa thắng lợi. Tháng 10-1954 các cơ quan trung ương của Đảng và chính phủ từ Việt Bắc về lại thủ đô Hà Nội. Tố Hữu cũng là một trong số những cán bộ kháng chiến từng sống gắn bó nhiều năm với Việt Bắc, nay từ biệt chiến khu về xuôi. Trong không khí bịn rịn nhớ thương của kẻ ở người đi, Tố Hữu làm bài thơ này. Đoạn trích thuộc phần I của bài thơ ( Bài thơ gồm 2 phần) 3.Về đoạn thơa.Hoàn cảnh sáng tác: b.Vị trí: Việt Bắc mình về mình có nhớ tamười lăm năm ấy thiết tha mặn nồngmình về mình có nhớ khôngnhìn cây nhớ núi nhìn sông nhớ nguồntiếng ai tha thiết bên cồnbâng khuâng trong dạ bồn chồn bước điáo chàm đưa buổi phân licầm tay nhau biết nói gì hôm naymình đi có nhớ những ngàymưa nguồn suối lũnhững mây cùng mùmình về có nhớ chiến khumiếng cơm chấm muối,mối thù nặng vaimình về rừng núi nhớ aitrám bùi để rụng măng mai để giàmình đi ,có nhớ những nhàhắt hiu lau xám đậm đà lòng sonmình về có nhớ núi nonnhớ khi kháng nhật thủa còn việt minhmình đi mình có nhớ mìnhTân Trào,Hồng Thái,mái đình,cây đa ta với minh mình với ta lòng ta sau trước mặn mà đinh ninhmình đi mình lai nhớ mình nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêunhớ gì như nhớ người yêutrăng lên đầu núi nắng chiều lưng nương nhớ từng bản khói cùng sươngsớm khuya bếp lửa người thương đi vềnhớ từng rừng nứa bờ trengòi thia sông đáy suối lê vơi đầyta đi ta nhớ những ngàymình đây ta đó đắng cay ngọt bùithương nhau chia củ sắn lùibát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùngnhớ người mẹ nắngcháy lưngđịu con lên rẫy bẻ từng bắp ngônhớ sao lớp học I tờđồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoannhớ sao ngày tháng cơ quangian nan đời vẫn ca vang núi đèonhớ sao tiếng mõ rừng chiềuchày đêm nện cối đều đều suối xanhững đường việt bắc của tata về mình có nhớ tata về ta nhớ những hoa cùng ngườirừng xanh hoa chuối đỏ tươiđèo cao nắng ánh dao gài thắt lưngngày xuân mơ nở trắng rừngnhớ người đan nón chuốt từng sợi giangve kêu rưng phách đổ vàngnhớ cô em gái hái măng một mìnhrừng thu trăng rọi hoà bìnhnhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chungnhớ khi giặc đến giặc lùngrừng cây núi đá ta cùng đánh tâynúi giăng thành luỹ sắt dàyrừng che bộ đội rừng vây quân thùmênh mông bốn mặt sương mùđất trời ta cả chiến khu một lòngai về ai có nhớ khôngta về ta nhớ phủ Thông đèo Giàngnhớ Sông Lô nhớ Phố Ràngnhớ từ Cao Lang nhớ sang Nhị Hàđêm đêm rầm rập như là đất rungquân đi điệp điệp trùng trùngánh sao đầu súng bạn cùng mũ nandân công đỏ đuốc từng đoànbước chân nát đá muôn tàn lửa baynghìn đêm thăm thẳm sương dàyđèn pha bật sáng như ngày mai lêntin vui chiến thắng trăm miềnHoà Binh Tây Bắc Điện Biên vui vềvui từ Đồng Tháp An Khêvui lên Việt Bắc Đèo De núi hồngai về ai có nhớ khôngngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hangnắng trưa rực cháy sao vàngtrung ương chính phủ luận bàn việc côngđiều quân chiến dịch Thu Đông nông thôn phát động giao thông mở đườnggiữ đê phòng hạn thu lươnggửi giao miề ngược thêm trường các khuở đâu u ám quân thùnhìn lên Việt Bắc cụ Hồ sáng soiở đâu đau đớn giống nòitrông về việt bắc mà nuôi chí bềnmười lăm năm ấy ai quênquê hương cách mạng dựng nên cộng hoà. ? Em hãy cho biết sắc thái tâm trạng và lối đối đáp của nhân vật trữ tình được thể hiện trong những đoạn thơ đầu của đoạn trích - Qua những câu hỏi: mình đi có nhớ, mình về có nhớ gợi nên một sự xúc động, bâng khuâng, đầy âm hưởng trữ tình của những con người đã từng sống gắn bó trong những năm kháng chiến. Mười lăm năm sống, gắn bó với biết bao tình cảm sâu đậm, mặn nồng mà giờ đây phải chia xa thì không có gì có thể diễn tả nổi tâm trạng lưư luyến,bịn rịn, xúc động, xen lẫn tự hào ấy II. ĐỌC-HIỂU1. Sắc thái tâm trạng, lối đối đáp của nhân vật trữ tình:a. Sắc thái tâm trạng: - Kỉ niệm hiện về dồn dập, đong đầy trong lòng nhân vật trữ tình: + Nhớ những ngày kháng chiến gian khổ, gắn bó keo sơn, cùng chia sẻ mọi cay đắng, ngọt bùi: + Nhớ tình nghĩa đồng bào sâu đậm. + Nhớ những căn cứ địa cách mạng: Tân Trào, Hồng Thái Tất cả là những ân tình cách mạng đã được Tố Hữu khéo léo thể hiện như tâm trạng của tình yêu lứa đôi. - Lối đối đáp quen thuộc của ca dao, dân ca: Sử dụng đại từ ta, mình. - Bên hỏi bên đáp, người bày tỏ tâm sự, người hô ứng, đồng vọng,tất cả nói lên nỗi niềm của nhân vật trữ tình khi ở trong hoàn cảnh sắp phải chia li Thực chất là lời độc thoại nội tâm, là biểu hiên tâm tư, tình cảm của chính nhà thơ Tố Hữub. Lối đối đáp: - Con người bình dị, cần cù: người đi làm nương rẫy, người đan nón, người hái mănghọ đã góp phần tạo nên sức mạnh vĩ đại của cuộc kháng chiến .- Từ nhớ lặp lại rất nhiều lần trong đoạn trích gợi nên một sự nhung nhớ da diết của những con người đã từng gắn bó và họ sẽ không thể nào quên những kỷ niệm mà họ đã từng có. Đó sẽ là những kỷ niệm không bao giờ phai mờ dù họ có phải chia ly. giọng thơ thật ngọt ngào, sâu lắng Thiên nhiên luôn gắn bó gần gũi, tha thiết, hoà quyện với con người. Tất cả ngời sáng trong tâm trí nhà thơ một cách rõ nét. ? Em hãy cho biết cảnh,con người và cuộc sông ở Việt Bắc được miêu tả như thế nào trong những đoạn thơ tiếp theo - Vẻ đẹp vừa hiện thực vừa thơ mộng, thi vị gợi nét riêng độc đáo - Đặc biệt là vẻ đẹp bốn mùa: Xuân, hạ, thu, đông cùng với những hình ảnh,cảnh vật đặc trưng của bốn mùa và núi rừng Việt Bắc Bức tranh thiên nhiên tươi sáng, gợi cảm, thơ mộng đầy sắc màu. - Cuộc sống, sinh hoạt nghèo khó, thiếu thốn nhưng đầy tình nghĩa: + Có người mẹ nuôi quân + Những ngày tháng gian khổ nhưng đầy lạc quan + Cuộc sống sinh hoạt của bản làng.2. Cảnh và người Việt Bắc qua hồi tưởng của chủ thể trữ tình:a. Cảnh:b.Con người, cuộc sống: ? Em hãy cho biết cảnh và vai trò của Việt Bắc trong cuôc kháng chiến của dân tộc - Không gian núi rừng rộng lớn - Hoạt động tấp nập - Hình ảnh hào hùng - Âm thanh sôi nổi, dồn dập, náo nức - Cả dân tộc đã lập nên những kỳ tích những chiến công gắn với các địa danh: Phủ Thông, Đèo Giàng, Sông Lô. Phố Ràng, Hoà Bình, Tây Bắc, Điện Biên Đoạn thơ thể hiện cảm hứng ngợi ca Việt Bắc, ngợi ca cuộc kháng chiến chống Pháp oanh liệt.3. Khung cảnh và vai trò của Việt Bắc a. Khung cảnh Việt Bắc: - Sức mạnh của lòng căm thù. - Sức mạnh của tình nghĩa thuỷ chung: - Địa thế rừng núi che chở, cưu mang, đùm bọc: - Sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân: -Cội nguồn sức mạnh đã dẫn tới chiến thắng, tất cả tạo thành hình ảnh Đất nước đứng lên. - Việt Bắc là quê hương cách mạng, là căn cứ địa vững chắc, nơi hội tụ bao tình cảm, niềm tin và hy vọng của mọi người dân yêu nước. b. Vai trò của Việt Bắc ? Em hãy nêu những nét chính về nghệ thuật và nội dung của đoạn trích - Đậm đà tính dân tộc. - Cấu tứ ca dao với hai nhân vật trữ tình ta và mình - Hình thức tiểu đối của ca dao - Ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, sử dụng lời ăn tiếng nói của nhân dân. - Sử dụng nhuần nhuyển phép trùng điệp của ngôn ngữ dân gian Việt Bắc là khúc tình ca về cách mạng, về kháng chiến mà cội nguồn sâu xa là tình yêu đất nước, niềm tự hào về sức mạnh của nhân dân, là truyền thống ân nghĩa, đạo lý thuỷ chung của dân tộc. III.TỔNG KẾT1.Nghệ thuật: 2.Nội dung:CÁM ƠN THẦY CÔ VÀ CÁC EM