Bài giảng môn Ngữ văn khối 11 - Chữ người tử tù - Nguyễn Hà Thanh

CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ - NguyÔn Tu©n -GV thùc hiÖn : nguyÔn hµ thanh – thpt nam phï cõ NGUYỄN TUÂNI.KHÁI QUÁT:1. TIỂU SỬ:+ Nguyễn Tuân (1910-1987), quê ở Hà Nội.+ Trước CMT8, ông là nhà văn lãng mạn. Sau CMT8, ông là nhà văn cách mạng. + Phong cách sáng tác: tài hoa, uyên bác.+ Tác phẩm để lại:Trước CMT8: Vang bóng một thờiSau CMT8: Đường vui, Sông Đà+ Nguyễn Tuân nhận giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt I năm 1996.Tình huống truyện: tình thế xảy ra truyện; thể hiện mâu thuẫn hoặc quan hệ giữa nhân vật này với nhân vật khác, mâu thuẫn trong lòng một nhân vật, quan hệ giữa nhân vật và xã hội, môi trườnggóp phần thể hiện chủ đề.2. XUẤT XỨ: Truyện “Chữ người tử tù” lúc đầu có tên là “Dòng chữ cuối cùng” in năm 1938, sau đó được tuyển in trong tập “Vang bóng một thời” và đổi tên thành “Chữ người tử tù” , xuất bản năm 1940.tËp truyÖn “ vang bãng mét thêi “ gåm 11 truyÖn ng¾n viÕt vÒ mét thêi ®· xa chØ con lµ vang bãng ,mçi truyÖn ®­îc coi lµ mét nÐn t©m h­¬ng nguyÖn cÇu cho caÝ ®Ñp truyÒn thèng cña d©n téc viÖt nam + uèng ®Ñp : “ nh÷ng chiÕc Êm ®Êt “ : “ chÐn trµ s­¬ng “ + nh¾m ®Ñp : “ h­¬ng cuéi ” + Ch¬i ®Ñp : “ ®¸nh th¬ “ : “ ®Ìn th¶ th¬ “+ hoa tay ®Ñp : “ trªn ®Ønh non t¶n “+ tµi nghÖ ®Ñp : “ nh÷ng ng­êi bÊt ®¾c dÜ “+ nh©n c¸ch ®Ñp : “ ch÷ ng­êi tö tï ““Moãi naêm hoa ñaøo nôû”Cuộc gặp gỡ kì lạ tại nhà lao tỉnh SơnHuấn CaoViên quản ngụcXã hộiNghệ thuậtNgục quanTử tùKẻ biết quý trọng cái tàiNgười có tàiNhững kẻ đối địchNhững người tri kỷKhắc họa phẩm chất nhân vậtThể hiện tư tưởng, chủ đề tác phẩm (Ca ngợi cái tài, cái đẹp, cái thiện)II .®äc - hiÓu v¨n b¶n 1 . H×nh t­îng nh©n vËt qu¶n ngôc + hai ch÷ qu¶n ngôc ®· cho chóng ta thÊy nghÒ nghiÖp cña ng­êi nµy , ®ã lµ nghÒ coi ngôc ®¹i diÖn cho x· héi phong kiÕn ,®èi lËp víi nh÷ng ng­êi cã tµi mµ kh«ng gÆp thêiSèng gi÷a lò ng­êi ®éc ¸c mµ qu¶n ngôc ®­îc vÝ nh­ mét thanh ©m trong trÎo gi÷a b¶n ®µn mµ nh¹c luËt ®Òu x« bå hçn lo¹nkhi nhËn huÊn cao th× chóng ta thÊy viªn qu¶n ngôc cã th¸i ®é trÇm trå kinh ng¹c “ “t«i ngê ngî huÊn cao , nguêi mµ vïng tØnh s¬n ta vÉn khen cã tµi viÕt ch÷ rÊt nhanh vµ ®Ñp ®ã kh«ng “Khi biÕt trong tay m×nh cã mét huÊn cao , qu¶n ngôc cã mét cuéc ®Êu tranh t­ t­ëng gay g¾t : “ Mét khu«n mÆt nghÜ ngîi”“ ngôc quan ngåi bãp th¸i d­¬ng , mét bé mÆt nh¨n nheo giê ®©y biÕn mÊt h¼n , ë ®©y chØ cßn mÆt n­íc ao xu©n ph¼ng lÆng , k×n ®¸o ªm nhÑ ”Sù dÊu tranh trong néi t©m cña nh©n vËt nµy chøng tá l­¬ng t©m con ng­êi nµy rÊt ®Ñp biÕt träng ng­êi tµi Cao h¬n thÕ qu¶n ngôc lµ biÓu t­îng cho c¸i ®Ñp cao c¶ , ng­êi ch¬i ch÷ ph¶i cã t©m hån cao ®Ñp , sèng gi÷a c¶nh ®Ò lao mµ vÉn gi÷ ®­îc thiªn l­¬ng trong s¸ng Kh«ng chØ cã mét ®øc tÝnh tèt mµ qu¶n ngôc cßn cã mét së thÝch rÊt thiªng liªng “ treo trong nhµ mét c©u ®èi do chÝnh tay «ng huÊn cao viÕt “Qu¶n ngôc lµ ng­êi biÕt yªu c¸i ®Ñp biÕt träng c¸i tµi khÝ ph¸ch vµ nh©n c¸ch cña huÊn caoQu¶n ngôc ®· kh«ng cßn lµ qu¶n ngôc n÷a mµ ®· trë thµnh mét con ng­êi kh¸c lµ mét m¶nh hån cña nhµ v¨n nguyÔn tu©n , mét dông ý nghÖ thuËt cña nhµ v¨n nguyÔn tu©n vµ v¨n ho¸ ch¬ich÷ cña ng­êi viÖt nam : ng­êi ch¬i ch÷ ph¶i cãt©m trong s¸ng 2 . H×nh t­îng nh©n vËt huÊn caohuÊn cao ph¶ng phÊt h×nh ¶nh bãng d¸ng cña con ng­êi cao b¸ qu¸t mét nhµ nho kiÖt xuÊt , mét con ng­êi cã tµi cã ®øc chèng l¹i triÒu ®×nh ®en tèi ®­¬ng thêi NguyÔn tu©n m­în h×nh ¶nh cña cao b¸ qu¸t ®Ó kh¸i qu¸t lªn h×nh t­îng huÊn cao mµ c¸i tµi hoµ hîp víi khÝ ph¸ch Âm hưởng hoài cổ trong nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật trong truyện ngắn Bút pháp độc đáo, phong cách lãng mạn của nhà văn.Nãi ®Õn h×nh t­îng huÊn cao ph¶i nãi ®Õn c¸i tµi viÕt ch÷ rÊt nhanh vµ ®Ñp : “ ch÷ «ng ®Ñp vµ vu«ng l¾m “ nã nh­ lµ mét nghÖ thuËt mµ còng lµ mét vËt b¸u trªn ®êi mµ con ng­¬× h»ng khao kh¸t Ngoµi ra huÊn cao cßn cã tµi bÎ kho¸ v­ît ngôc coi nhµ tï nh­ vµo n¬i kh«ng ng­êi . §iÒu ®ã thÓ hiÖn «ng lµ mét con ng­êi khao kh¸t tù do , lu«n ®Êu tranh cho chÝnh nghÜa Mét con ng­êi v¨n vâ toµn tµi l¹i sèng vµo hoµn c¶nh nghiÖt ng·TÊt c¶ tµi n¨ng ®ã ®· lµm thµnh mét tµi n¨ng lín ®i vµo lßng ng­êi ®äc nh­ mét ng­êi anh hïng với vẻ đẹp kì vĩ hiếm thấyTình huống truyện độc đáo, khắc họa hình tượng nhân vật Tác phẩm trong những trang đầu cho người đọc hồi hộp, chờ đợi tiếp xúc với một con người tiếng tăm lừng lẫy HÕt mùc ca ngîi c¸i “tµi ”cña huÊn cao , ®ång thêi nhµ v¨n nguyÔn tu©n còng hÕt søc ca ngîi c¸i “ t©m ” cña huÊn cao bëi ng­êi x­a vÉn nãi “ ch÷ t©m kia míi b»ng ba ch÷ tµi ”Nhà văn đề coa hai chữ “ thiên lương” của con người và tình yêu cái đẹp,cái cao thượng mới đáng trân trọng .Cái đẹp trong quan niệm thẩm mĩ của nhà văn khi con người vẫn giữ được bản chất trong sáng. Cái “ Tâm” làm lên bản lĩnh và tư tưởng của con người Cái đẹp, cái cao thượng sẽ được giữ gìn, trân trọng, tuy nhất thời nó bị vùi dập. V ẺĐ Ẹ P H Ì N HTƯỢNGH U Ấ N C A O : MỘT CÁI TÂM HOÀN THIỆN:+ Sống đẹp:“Không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình viết câu đối bao giờ.” Cảm thông sâu sắc với người thật lòng yêu quí cái đẹp.+ Khuyên người khác sống đẹp. Thiên lương lành vững trước xã hội xô bồ.H×nh t­îng huÊn cao tÝch tô nh÷ng phÈm chÊt cao ®Ñp nhÊt Tuy bÞ cÇm tï vÒ nh©n th©n chø kh«ng bao giê bÞ cÇm tï vÒ nh©n c¸ch Nh©n vËt ®­îc x©y dùng b»ng bót ph¸p l·ng m¹n mét nh©n c¸ch “ nhÊt sinh ®ª thñ b¸i mai hoa ” cña cao chu thÇn x­aC¶nh t­îng x­a nay ch­a tõng cã Cuéc k× ngé ®Çy kÞch tÝnh Ng­êi cho ch÷ vµ ng­êi ch¬i ch÷ gÆp nhau gi÷ chèn ngôc tï xÐt trªn b×nh diÖn x· héi hä lµ kÎthï cña nhau xÐt trªn b×nh diÖn nghÖ thuËt hä lµ tri ©m , tri kØ 3 . C¶nh cho ch÷ x­a nay ch­a tõng cã :CẢNHCHOCHỮ: Cảnh tượng xưa nay chưa từng có:+ Thời gian:đêm khuya.+ Không gian:buồng giam Huấn Cao.Buồng tối chật hẹp><Nét chữ tung hoành.Cái xấu, cái ác.Cái đẹp, cái thiện.→cái đẹp vẫn nẩy sinh trong lòng cái ác.Víi bËc thÇy vÒ nghÖ thuËt dùng c¶nh t¸c gi¶ ®· dùng lªn mét nhãm t­îng ®µi nghÖ thuËt mang ý nghÜa nh©n sinh quan cao ®Ñp cña ba con ng­êi ®i t×m c¸i ®Ñp trªn ®êi trong chèn ngôc tï c¸i ®Ñp ®· chiÕn th¾ng vµ to¶ s¸ng ®©y lµ viÖc lµm cña kÎ tri ©m ®èi víi ng­êi tri ©m c¸i t©m ®ang hoµ lµm mét ®Ó s¸ng t¹o ra c¸i ®Ñp trong phÇn cuèi t¸c phÈm t¸c gi¶ ®· hai lÇn nãi ®Õn ¸nh s¸ng vµ ®ã lµ h×nh ¶nh mang ý nghÜa t­îng tr­ng , nghÖ thuËt cña t¸c gi¶ ë ®©y kh«ng chØ lµ sù ®èi lËp ¸nh s¸ng mang ý nghÜa vËt lý mµ lµ ¸nh s¸ng mang ý nghÜa nh©n sinh quan con ng­êi ¸nh s¸ng cña l­¬ng tri , ¸nh s¸ng ®· xua ®uæi bãng tèi n¬i tï ngôc ¸nh s¸ng ®· khai t©m c¶m ho¸ con ng­êi trë vÒ cuéc sèng l­¬ng thiÖn Mµu tr¾ng cña tÊm lôa b¹ch t­îng tr­ng cho sù thanh khiÕt cña c¸i ®Ñp Mïi th¬m cña chËu mùc lµ mïi th¬m cña t×nh ng­êi , t×nh ®êi trong ba con ng­êi ë ®©y kh«ng cßn cã nÊc thang x· héi mµ chØ cßn lµ t×nh ng­êi cña tÊm lßng tri ©m, tÊm lßng cña nh÷ng con ng­êi “ ®ång mÖnh t­¬ng liªn “ Hệ thống từ ngữ cổ xưa, tạo không khí cổ kính, trang trọng; tình huống truyện độc đáo, Huấn Cao chết nhưng không mất đi. Ông trường tồn vì cái tài, cái tâm và khí phách của mình.Bµi häc kÕt thóc chóc c¸c b¹n häc tèt